ANKARA – Siyasi parti temsilcileri, 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü kapsamında rapor hazırlarken, baskı ve sansür iklimin son bulması için de davette bulundular.
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer’in 2020 yılı Basın Özgürlüğü raporuna nazaran, Türkiye’de 68 gazeteci yeni yıla cezaevinde girerken, 2020 yılında gazeteciler en az 479 defa hakim karşısına çıktı; 78 gazeteci gözaltına alındı, 25’i tutuklandı. 2 televizyon kanalı 5’er gün karartılırken, bir öbür televizyon kanalı ise 26 günlük yayın hayatına iktidarın siyasi baskıları sonucu veda etmek zorunda bırakıldı.
Beş gazeteye de 2020 içinde toplam 333 gün ilan kesme cezası verildi. Sözcü Gazetesi’ne, OdaTv’ye ve Üniversal Gazetesi’ne para cezaları kesildi.
Raporda öne çıkan başlıklar şu biçimde:
PANDEMİ GAZETELERİ VURDU: Korona virüsü salgınından en çok etkilenen meslek kümelerinden biri gazeteciler oldu. Global Gazeteciler Kurulu tarafından yapılan açıklamada 2020 yılında salgına yakalanan 300’den fazla gazeteciden 20’sinin hayatını yitirdiği belirtildi. Salgın nedeniyle ulusal ve lokal gazetelerin tirajlarında yüzde 30-40’lara varan düşüşler oldu. Sokağa çıkma yasağının uygulandığı günlerde Anadolu’da gazeteler basılmazken, kimi gazeteler de haftalık yayına geçti.
SALGINDA BİLE GAZETECİYE AF YOK: Nisan ayında Meclis’ten geçen ve 90 bin mahkumun tahliye edildiği infaz düzenlemesinden gazeteciler faydalandırılmadı. Yağma, hırsızlık, çete, insan ticareti, yaralama, taksirle öldürme, rüşvet, zimmet, irtikap ve daha birçok cürümden karar giymiş on binlerce kişi infaz indirimi, açık cezaevine çıkış, hastalık müsaadesi üzere münasebetlerle özgür kalırken; fikrini tabir ettiği, yazdığı, konuştuğu için cezaevinde tutulan yüze yakın gazeteci muhalefetin ve sivil toplum örgütlerinin davetlerine karşın öteki siyasi tutuklularla birlikte kapsam dışı bırakıldı.
GAZETECİLER YARGILANDI: 2020 yılında vatandaşlara adalet dağıtması gereken mahkemeler yeniden gazeteci davalarının merkezi oldu. Ortalarında Alican Uludağ, Hazal Ocak, Çiğdem Toker’in de bulunduğu gazeteciler yıl boyunca en az 479 sefer hakim karşısına çıktı. Ortalarında Müyesser Yıldız, Barış Terkoğlu, Barış Pehlivan, Hülya Kılınç, Murat Ağırel, Ferhat Çelik, Aydın Keser’in ve Adnan Bilen’in de bulunduğu 25 gazeteci tutuklandı.
MAHPUS CEZALARI YAĞDI: Hakim karşısına çıkan gazetecilerin bir kısmına 140 yıl mahpus cezası verilirken, sürmekte olan yargılamalarda da yüzlerce yıl mahpus cezası isteniyor. Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın açtığı davada Yılmaz Özdil’e 5 ay mahpus cezası verildi. Emin Çölaşan, Necati Yanlışsız, Metin Yılmaz’ın da ortalarında bulunduğu Sözcü Gazetesi çalışanlarına yönelik davada mahallî mahkemenin verdiği toplam 20 yıllık mahpus cezaları istinaf mahkemesinde de onandı. Evrak Yargıtay’da en son değerlendirmeyi bekliyor. Can Dündar hakkında 27 yıl 6 ay, Ayşegül Doğan hakkında da 6 yıl mahpus cezası verildi. Yılın son gününde dahi gazeteciler Barış Pehlivan ve Barış Terkoğlu’nun yazdığı haber ve kitaplar nedeniyle açılan 14 farklı soruşturmada haklarında 158 yıl mahpus istendi.
MÜRACAATLARA SİYASİ GECİKTİRME: RTÜK Sözcü Gazetesi’nin TV kurma başvurusu ile Halk TV’nin HD yayın için yaptığı müracaatları siyasi münasebetlerle aylarca bekletti. Sözcü TV daha yayına başlayamadan RTÜK kanala 26 bin lira para cezası verdi.
BASIN İLAN KURUMU, İNFAZ KURUMU’NA DÖNÜŞTÜ: Gazetelere yönelik baskı ve cezalar da arttı. Basın İlan Kurumu hiçbir tüzel destek olmaksızın mahallî ve ulusal gazetelere yüzlerce gün resmi alan kesme cezası verdi. Cumhuriyet Gazetesi’ne 2020 yılında 110 gün ilan kesme cezası verildi. Bunun 55 günü katılaştı ve uygulandı. Cumhuriyet yaklaşık 1 milyon lira gelir kaybına uğradı. Birgün Gazetesi’ne 112 gün ilan kesme cezası verildi. Bunun 84 günü uygulandı. Gazete 1.4 milyon lira gelir kaybına uğradı. Sözcü ve Korkusuz gazetelerine 46 gün ilan kesme cezası verildi.
TANRIKULU: SARAYA BİAT ETMEYEN GAZETECİLER ‘TERÖRİST’ İLAN EDİLİYOR
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ise hazırladığı raporda AK Parti iktidarı müddetince en az 808 gazetecinin tutuklandığını belirtirken, yalnızca 2020 yılında en az 87 gazetecinin cezaevine gönderildiğini kaydetti. Tanrıkulu raporunda AK Parti hükümetinin Saray’a biat etmeyen gazetecileri ‘suçlu’ ve ‘terörist’ ilan ettiğini tabir ederek, “2020 yılında –en az- 59 müellif, gazeteci hapis/para cezasına mahkum edildi. 2020 sonu itibariyle –en az- 87 gazeteci cezaevinde. Sendika.org üzere muhalif internet siteleri onlarca sefer yasaklandı. RTÜK, yandaş tv kanalları hakkındaki şikayetleri incelemeye bile almadı. Basın İlan Kurumu, Üniversal, Cumhuriyet, BirGün gazetelerine birçok defa ilan kesme cezası verdi. Ocak ayında 28 gazetecinin basın kartları Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı tarafından iptal edildi” dedi.
‘TURKCELL, TOKİ BAĞIMSIZ MEDYAYA 1 SANİYE DAHİ REKLAM VERMEDİ’
CHP İstanbul Milletvekili Yüksel Mansur Kılınç ise, kamudan reklam alamayan bağımsız medyanın resmi ilanlarına da haksız hukuksuz biçimde el konulduğunu kaydetti. Bağımsız medyanın sarayın kuşatması altında olduğunu söz eden Kılıç, şu bilgileri paylaştı:
“Turkcell, Türk Telekom, Emlak Konut, TOKİ, Vakıf İştirak Bankası, Çaykur üzere devlet kuruluşları ile TMSF bünyesinde şirketlerden iktidar medyasına 2020 yılı içerisinde 10 milyon saniyeyi aşkın reklam verilirken bağımsız medyaya 1 saniye bile reklam verilmemiştir.
Basın İlan Kurumu 2020 yılı içinde Birgün Gazetesi’ne toplam 8 ay ilan kesme cezası vermiştir. Basın İlan Kurumu, 2020 yılı içerisinde Cumhuriyet Gazetesi’ne 130 gün ilan kesme cezası vermiştir. Sözcü ve Korkusuz gazetelerine toplam 36 gün ilan kesme cezası verilmiş, 14.5 milyon lira da vergi cezası kesilmiştir. 2020 yılı içinde RTÜK, Tele 1 ve Halk TV’nin ekranlarını 5’er gün karartırken bağımsız televizyon kanallarına toplam 10 milyon liralık para cezası kesilmiştir.”
DEVA: MEDYANIN YÜZDE 90’I İKTİDAR YANLISI
Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) Hukuk ve Adalet Siyasetlerinden sorumlu Genel Lider Yardımcısı Mustafa Yeneroğlu da Avrupa Kurulu 2020 Türkiye Raporu’na nazaran, medyanın yüzde 90’ının iktidar yanlısı medyaya ilişkin olduğunu aktardı. Gazetecilerin haksız ve keyfi olarak gözaltına alındığını ve tutuklandığını da belirten Yeneroğlu, “120’ye yakın gazetecinin cezaevinde olması telaş vericidir” dedi.
‘BASKI VE SANSÜR İKLİMİ SON BULSUN’
Kanun ile toplumsal ağ sağlayıcılarına yeni yükümlülükler getirildiğine de dikkat çeken Yeneroğlu, “2021 yılına girdiğimiz bu günlerde yazılı, görsel ve toplumsal medya çalışanlarının kabul edilemez baskı düzenekleri ile kıskaca alındığı bir ortamda özgür kamuoyunun oluşumu mümkün değildir” dedi. Yeneroğlu, gazetecilere dönük baskı ve sansür iklimin son bulması daveti yaptı. (DUVAR)
Gazete Duvar
