Mardin Kültür Derneği, Rüya/Xewn, Bir Ses Bir Öykü projesi kapsamında online atölye çalışmalarına katılan lise ve üniversite öğrencisi bayanlarla birlikte teatral bir öykü oyununu online olarak gerçekleştirdi. Oyun, Mardinli genç bayanların ekrandan taşan, aralıkları aşan sesinden yarı gerçek yarı hayal bir öykü.
Kültür için Alan Programı kapsamında Mardin Kültür Derneği, Bir Ses Bir Kıssa projesiyle, salgın sürecinden en çok etkilenen kümelerden biri olan genç bayanların bu devirde yaşadıkları tecrübeleri birbirlerine anlatarak kendi kıssalarını görünür kılmaya davet ediyor.
Boğaziçi Şov Sanatları Topluluğu’ndan tiyatro eğitmeni ve muharrir His Dalyanoğlu’nun Ekim ayından bu yana yürüttüğü feminist tiyatro atölyelerinde genç bayanlar kendi öykülerinden yola çıkarak bir oyun metni oluşturdu. Online olarak yürütülen atölyelerde yer alan iştirakçiler, yapılan provalardan sonra bu kıssayı Türkçe-Kürtçe iki lisanlı bir formda seslendirerek konutlarından kaydettiler. Beril Sarıaltun’un ses ve müzik dizaynını, Zeycan Alkış’ın görsel dizaynını yaptığı animasyon ses tiyatrosu “Bir Ses Bir Öykü: Düş / Dengek Çîrokek: Xewn” online olarak herkesin erişimine açıldı.
BAYANLARIN ORTAK KISSASI…
Mardin Kültür Derneği İdare Konseyi üyesi Gülcan Kılıç, 2016’da bir küme öğretmen bayanla misal bir feminist tiyatro çalışması yaptıklarını söyledi. Eğitmenlerle bir ortaya geldiklerinde kullanılan metotlardan kelam eden Kılıç, şunları söyledi: “İlk evvel bayanlar bir ortaya gelerek birbirlerini tanıyorlar. Kıssalarını muhakkak temalar çerçevesinde toplamaya ve seçmeye başlıyorlar. Belirledikleri temalarda kendi yaşadıkları, etrafta yaşadıklarını toplayarak ortak bir öykü oluşturuyorlar. Pandemiyle birlikte her şeyin durduğu bir vakitte genç bayanlarla bu türlü bir çalışma fikrimiz vardı. Bir proje yaptıktan sonra davette bulunduk. Etrafımızda olan bayanlar, öğretmenler, öğrencileri ve duyanların katıldığı bir küme oluştu. Pandemi devrinde konutta olan genç bayan temasını işlemek istedik. Zira herkesin meskene kapandığı bir periyot. Bir bayan bir şey yaşıyor başkası de bunu yaşıyor mu, bunlarla nasıl başa çıkıyorlar? Bu türlü birbirlerine anlattıkları atölye süreçleri oldu. Lise son ve yeni üniversitelere başlayan genç bayanlar olduğu için öykü üniversite eğitim üzerinde kurgulandıktan sonra hayale dönüştü.”
ÖFKE, SEVİNÇ VE PİMPİRİK…
“Rüya/Xewn”, bir bayanın üniversite imtihanına girmesini, tercih periyodunda yaşadıklarını, etrafına duyduklarını ve tercih yaparken bir türlü karar verememesini de anlatan bir öykü oldu. Üniversite imtihanına girmenin kendi başına travmatik olduğunu söyleyen Kılıç, şöyle devam etti: “Üç saatte hayatınızın belirlendiği bir imtihan. Bu bayanların hepsinin maksatları var. Kimileri üniversite imtihanına girmiş, istediği yeri kazanamamış ancak üniversiteye başlamış ve kendi konutunda online olarak devam ediyor. Kimisi yeni girecek, bunun gerilimini yaşıyor. Kimisi imtihana girmiş fakat istediği yeri kazanamadığı için bir kez daha deniyor. Önemli bir gerilim var onların üzerinde. Bu eğitim süreci de onları destekleyen bir eğitim süreci olmadı; Üniversite imtihan tarihlerinin değişmesi, eğitimlerine orta verilmesi… Herkesin dershaneye gitme üzere bir imkanı yok. Dershaneye gidenler için bile online eğitime geçiş, nasıl bir online eğitim? Zira eskisi üzere yürütemiyorlar. Hepsi kendi içerisinde çeşitli problemler yaşamış ve yaşamakta. Oyun çıktıktan sonra kıymetlendirme toplantısı yaptığımızda hepsi bu sürece daha müspet baktığını söyledi. Oyunda öfke, sevinç ve pimpirik karakterler var. Onlar bu hisleri çok ağır yaşadıklarını ve artık pimpirikli halini kabul edip bununla başa çıkabildiklerini söylediler. Sevinç karakteri üzere olmam gerekir diyen oldu. Bu süreci birbirlerine anlatmaları onları güçlendiriyor, tek başına olmadıklarını görüyorlar.”
‘MARDİN’İN ÇOĞULCU YAPISINA UYGUN ÇALIŞMALAR YAPMAK İSTİYORUZ’
Olumlu yansılar aldığını belirten Kılıç, öykünün bir bireye ilişkin olmadığını, imtihana hazırlanan bütün bayanların kıssası olduğunu söyledi. Kılıç şöyle devam etti: “Birinin annesiyle, diğer birinin ise ağabeyiyle kurduğu münasebet var. İmtihan esnasında yaşanan olaylar var. Tüm bu modülleri bir ortaya getirdik. Dernek dışında görüştüğüm, çalışma yaptığımız kızlar Kürtçe-Türkçe konuşuyorlar. Biz birinci olarak Türkçe yapmaya başladık. Öyküleri toplarken bunun Kürtçesi de olduğunu gördük. Biz de kızlarla Kürtçe-Türkçe yapmak istiyoruz, siz ne düşünüyorsunuz, birlikte yapalım mı diye sorunca onlar da çok sevindiler. Türkçe yapanlar kendini çok rahat hissetmiyor. Kürtçe yaparken daha da rahat hissediyor. Kürtçe-Türkçe olması izleyiciler ortasında da olumlu değerlendirilmiş. Tiyatro etrafından gelen yansılara nazaran Kürtçe kısımlarda aksiyonların daha rahat olduğu, muhtemelen onların hayal dünyasında kendilerini rahat söz ettikleri yerler olmuş. Kürtçe bilmiyorlar bu yorumu yapanlar lakin aksiyonların daha rahat geldiğini anlamışlar. Biz aslında daha evvelki çalışmalarımızda da Kürtçe-Türkçe yapmıştık fakat birinci kere bu biraz daha içeriden oldu zira burada ortak bir metin yazıldı. Kendi öykülerini, kendi annelerini anlatınca o anneyi oynamak daha rahat oluyor. Lisanı kullanmak da daha rahat oluyor. Daha evvelki çalışmalarımıza nazaran bu çalışma daha iyi geçti diyebilirim. İzleyen Türkçesini de Kürtçesini de anlasın. Mardin Kültür olarak Mardin’in çoğulcu yapısına uygun çalışmalar yapmak istiyoruz. Yalnızca Türkçe olmaz, olmamalı. Gençlerden ve izleyicilerden olumlu reaksiyonlar alınca bunu yapman gerekiyor diyorsunuz.”
‘RÜYA, ONLINE DA OLSA BİRBİRİMİZE DOKUNABİLECEĞİMİZİN DELİLİNİ SUNDU’
Rüya/Xewn, Bir Ses Bir Kıssa projesi kapsamında online tiyatro oyunundan yer alan gençler, tiyatroda Kürtçe konuşmanın keyif verici olduğunu şu sözlerle anlattı: “Türkçe – Kürtçe tiyatro yapmaktan bahsedersem ana dilimi rahatça kullanarak oynamanın verdiği zevk şahaneydi. İki lisanın günümüzde de hayatlarımızda yer aldığını bilmek ve oyunda bunu hissettirmek oyunun samimiliği açısından artı sağladı diye düşünüyorum. Ayrıyeten Kürtçe bilmeyen şahısların oyunu dinleyip verilen reaksiyonlar üstünden çıkarım yapabilmesini bu doğallığa ve samimiyete bağlıyorum. Online olması ise birinci kez deneyimlediğim bir durumdu. Başlarda bu işin yürümeyeceğini ve kısa süreceğini düşünmüştüm. Bu türlü olmaması beni şaşırttı. Online da olsa birbirimize dokunabileceğimizin en iyi delilini sundu bize.
‘ONLİNE EĞİTİMLERİN DEZAVANTAJLARI AVANTAJLARINDAN DAHA ÇOK’
İçimde bir yer, üniversiteyi online okuyacağımı kesin açıklamalar gelene kadar reddetti. ‘Hayallerimiz’ dediğimiz noktanın başlangıcı tam somutlanacakken havada asılı kaldı. Kendi kısmım ismine, başlarda büyük bir sorun teşkil etmese de yüz yüze eğitimin eksikliği şu an ziyadesiyle göze batıyor. Online eğitimin farklı açılardan avantajı var, lakin dezavantajlarını örtecek kadar yok. Başta, altyapının ve öğretim üyelerinin hazır olmaması sorunun temelini yarattı. Vakit içinde – yetersiz kalan- düzeltmeler yapıldı. Süreç hâlâ tatmin etmese de ‘Sınav gerilimi gitti, değil mi?’ diyerek kendimizi avutma uğraşındayız.
‘KİMSE ONLİNE TİYATRO BEKLEMİYORDU’
Bulunduğumuz pandemi şartlarından ötürü birçok şey online’a döndü. Lakin kimse online tiyatro beklemiyordu. Bizler bile başta nasıl olacak, olabilecek mi soruları içerisindeydik. Ancak oluyormuş, bunu deneyimledik. Olağan tiyatrodan çok farklı ancak başka bir havası var. Tiyatroda her vakit savunulan görsel ve işitsel özelliklerin işitsel kısmı ağır basıyor. Ve bu alışılmışın dışında çok daha hoş ve tesirli oluyor. Hem ana lisanını ön plana çıkarma hem de Türkçe bilmeyen insanların da dikkatini çekmesi için iyi bir proje.”
Gazete Duvar
