Gizem Üstündağ
Belgesel çeşidindeki mizi dizi “How To With John Wilson”, son devirde HBO’nun öne çıkan üretimleri ortasında. Belgeselci John Wilson, 2 yıl üzere bir müddet içerisinde çektiği imgeleri, yazmış olduğu başarılı metinlerle bir ortaya getirerek 6 kısımlık dahiyane bir üretim ortaya koyuyor.
Elinde kamerasıyla bir kentin nabzını tutuyor adeta John Wilson. 2 yıl boyunca neredeyse yaptığı her şeyi kaydediyor ve yazdığı metinleri çekmiş olduğu manzaralar üzerine kurguluyor. Güçlü bir metin ve başarılı bir kurgu ile kente, beşere ve yaşamaya dair ‘’farklı bakış açıları mümkün’’ fikrini zihinlere yerleştiriyor. Kalabalık ve kaos içindeki bir kentin varyasyonlarını, kameraya nadiren yansıyanları Wilson’ın kamerası ile birlikte keşfe çıkıyoruz.
Hayatını sürdürdüğü New York’un portresini keskin yorumlarda bulunmadan, büyük cümleler kurmadan kamerasını New York’un gündelik ömrüne, aşırılıklarına, tuhaflıklarına, çıldırmışlığına döndürerek başarılı bir toplumsal tenkit örneği sunuyor. New York’a dair tüm bu anlatı, bir ölçü karanlık tıpkı vakitte hayli aşina olduğumuz hususlara dair çokça empati de içeriyor. Birebir vakitte bir kentin tarihine dair değerli datalar sunuyor. Küçük ayrıntılar üzerinden kurduğu anlatıyla toplumsal, sınıfsal ayrımcılığın geçmişten günümüze değişmeyen mevcudiyetini ortaya koyuyor. Metropollerin yalnızlaştıran tabiatına bir selam çakıyor ve her şeyin çok süratli seyrettiği bir kent ömründe bir durup soluklanmanın, neleri kaçırdığımızı görebilmenin tahminen birinci adımı olduğunu hatırlatıyor. Kamerası ile tüm kente ulaşıyor ve epey naif bir yerden ama sert bir gerçeklikle baş başa bırakıyor; birileri yalnız, birileri mutsuz, birileri öfkeli, birileri hasta, birileri aç, birileri ölüyor, birileri haykırıyor, birileri yardım istiyor..
Tercih ettiği husus başlıkları aşina olduğumuz ve tahminen de sıklıkla aklımıza takılanları önümüze getiriyor. Kolektif bilginin farklı hatırlanması, bir kedinin konuttaki yaşama verdiği ziyan, hesabın nasıl bölüşüldüğü, eksiksiz risottunun imali, hafızanın nasıl geliştirileceği… Her kısım, başlığından bir ipucu alsa da Wilson hiçbirini sandığımız yerden ele almıyor aslında. Her bir kısmın bağlandığı yer farklı bir problemi olduğunu fark ettiriyor. Bir manada her bir kısım sonu, dünyaya ve kendi hayatına dair kırılmaların, dönüşümlerin bir sunumu.
Wilson, tüm samimiyeti ve içtenliği ile sormaya devam ediyor. Üstenci bakışın ya da yargılamanın olmadığı bir lisan ile düşünmeye itiyor. Bir manada absürtlüğün tarifini çektiği manzaralarla yapıyor, alay etmeden, yalnızca nasıl diye soruyor.
Dönemin birinci kısmı olan ‘’small talk’’, ayak üstü yapılan muhabbetlerin, hiçbir derinliği olmayan sohbetlerin kişilerarası bağlantıdaki yerini sorguluyor. Acıların, travmaların paylaşıldığı bir bağlantının güçlendirdiği bağlara inanıyor olsak da kuvvetli irtibata giden yolun havadan sudan sohbetlerle de mümkün olabildiğini gösteriyor.
İlgi çeken kısımlardan biri de ‘’scaffolding’’ olarak geçen, New York’u adeta ele geçirmiş olan yapı iskeleler hakkında. Güvenlik açısından elzem görülen bu yapıların ne derece muteber olduğu tartışmaya açık kuşkusuz. Yapılması gerektiği için yapılanların hoş bir örneklemesi üzere bu demir yapılar. İnançta hissedebilmek için kâfi ama inançta tutabilmek için yetersiz. Bir iskelet deyip geçtiğimiz yapıların insanların hayatlarında nasıl yer ettiğini, kentin tam ortasında var olarak rahatsız ettiği günlük hayatı ortaya koyuyor Wilson, gerçekte neden varlıklarına gereksinim duyulduğunun farkına varmamızı sağlayarak. Yasallaştırılan gereklilikler ile yola devam eden insan, günün sonunda korunduğunun, önemsendiğinin huzuruyla bir öbür güne uyanıyor ve tekerrür… Kendisinin yerine onu düşünen birilerinin varlığı inançta bir hayat yaşadığına ikna ederken ıskaladığı tek şey mevcudiyetin devamı için sorgulamanın kaçınılmaz olduğu oluyor.
Hafızayla ilgili olan kısım; hatırlamanın ıstırabında unutabilmenin lütuf olduğunu, vaktin müthiş ilerleyişinde unutmanın kaçınılmaz ve hatta yaşanılabilir bir hayat için gerekliği olduğunu hatırlatıyor. Hesabın bölüşülmesi isimli kısım, kapitalimizin amansız işleyişine ve tüm bağların maddeci boyutta nasıl geliştiğine dair değerli bir bakış sunuyor. Evimizdeki mobilyalara ziyan veren kedinin kendi konforumuzu düşünürken bir başkasının hayat konforunu elinden alabilme hakkımız olduğu kanısının acınasılığına dikkat çekiyor.
Dönemin son kısmı ise koronayı çıkarıyor karşımıza. Komşusu için kusursuz risottuyu yapmaya çalışırken, geç kalınmışlığın derin pişmanlığını getiriyor önümüze. Varoluşun ertelenemeyecek kadar kısa olduğuna, vakti değil derken vaktin elimizden alıp götürdüklerine dair tarifsiz, çarpıcı bir yorum getiriyor. Karantinanın olduğu bir periyotta hastaneye kaldırılan komşusu için harika bir biçimde yapmaya çalıştığı risotto, tahminen de bir daha hiç yapmaya istek duymayacağı bir risotto gerçekliği ile yüzleştiriyor. Yitip giden vakitte harikası elde etmeye çalışırken yan yana bile gelinemeyen anları hatırlatıyor korona ve daha nicelerini..
Dönem finalinde anlıyoruz ki ne harikası bulmak için vaktimiz var ne ayaküstü sohbet için imkanımız.. Ne evcil hayvanımızdan yakınmaya hakkımız var ne de legal gösterilen haklara prestij etmenin mecburiyeti.. Tüm kısımların, her şeyin sonunda soruyoruz, dünyayı algılayabilmek için çetin süreçlerden mi geçmeli ve manaların derinleşmesi için bir tehdit mi gerekli?
Yabancı olmadığımız sorunları farklı bir perspektiften yeni bir biçimde aktaran Wilson, yazdığı güçlü metinler ve üzerine kurguladığı dahiyane imajlarla daha evvel karşılaşmadığımız bir sanat yapıtı ortaya koyuyor. Sürprizlerle dolu birinci dönemi, pür dikkat izleme tecrübesiyle sona erdirirken ikinci dönem onayını alan bu hoş diziyi sabırsızlıkla bekliyoruz..
Gazete Duvar
