Avukat Mehmet Emin Aktar’a, Demokratik Toplum Kongresi (DTK) toplantılarına katıldığı gerekçesiyle, 6 yıl 3 ay mahpus cezası verildi. Mahkeme kararından sonra kendisini aramıştım hem “geçmiş olsun” demek hem de cezayla ilgili fikirlerini almak için. Şöyle demişti: “Konu diğeri olsaydı çok şey söyleyebilirdim. Ancak ceza bana verildi, ‘Bana haksızlık yapıldı’ mı diyeyim? Ayrıyeten demokratik süreçlerde söylediklerim için bana teşekkür etmelerini beklemiyorum. Hapishane de memleket toprağıdır. Gerekirse masraf yatarız.”
Ayrıyeten, “Bu dava bize had bildirme davası” demiş, “Dava ısmarlama, karar ısmarlama. Mahpushane görmeyen Kürt kalmasın diye açılan bir dava” diye de eklemişti. Bu kelamlar, Diyarbakır Baro Başkanlığı yapmış, televizyonlardaki tartışma programlarında ve birçok toplantıda kanılarını söz etmiş bir avukata ilişkin olunca ayrıyeten bir kıymet taşıyor. Aktar, 34 yıllık avukat ve en sıkıntı vakitlerde insan hakları savunuculuğu yapmış, birçok kritik davanın avukatlığını üstlenmiş, Diyarbakır’da ve bölgedeki gelişmelere yakından tanıklık etmiş bir isim.
Kendisini duruşma salonlarında gazeteci olarak izleme imkanım oldu. Birçok davayla ilgili birinci başvurduğumuz avukatlardandı. Ayrıyeten dost meclislerinde sohbet etme imkanım da vardı. Hasebiyle Mehmet Emin Aktar ismi gündeme geldiğinde birkaç cümle kurabilirdim. Bu birkaç cümlenin ötesinde kimdi Mehmet Emin Aktar? İşte bu söyleşi, kelam konusu birkaç cümlenin ötesindeki Mehmet Emin Aktar’ı tanıma gayretidir.
Güzel olsun, artık sizin de bir cezanız var.
Teşekkür ederim. Ben ceza almadım. Mahkeme, cezayı verdi.
Daha evvel hakkınızda bir ceza davası açılmış mıydı?
Yıllar içinde hakkımda çokça dava açıldı. 90’lardan beri çokça soruşturuldum. Gözaltına alındım, yargılandım. Ancak çok önemli sonuçları olmadı.
Avukat Mehmet Emin Aktar Sonunda DTK’den açılan soruşturmada ceza aldınız.
Birinci olarak 3 yıl evvel 2018 yılı Ocak ayında söze çağrıldım. Bir küme avukatla tıpkı hafta içinde çağrıldık. Her birimiz için başka soruşturma evrakları açılmıştı. DTK’ye katıldığımız söylendi. Eylül 2010’dan Mayıs 2013’e kadar telefonlarım dinlenmiş. Mail ve teknik takibim yapılmış. Buna ait binlerce görüşme kaydı var lakin imha edilmiş, tutanaklar o denli diyor. Tutanaklar, cürüm ögesi bulunmadığını kaydediyor. Değerli bir kısmı gazetecilerle telefonda yaptığım röportajlar. Ekrana çıkarak yaptığım konuşmalar, yaptığım basın açıklamalarının kayıtları yok. Bu bize çok açık bir halde gösteriyor ki o periyotta gözlemleyemedikleri, açık olmayan çalışmalarımı denetlemek istemişler. Telefon görüşmeleri ve mail akışları üzere şeyler. Bu başlı başına yapılanın bir cürüm soruşturması olmadığını bir istihbari çalışma olduğunu gösteriyor. Dinleme ve takip yapılan evrakta kuşkulu olarak kayıtlı olmamamdan da bu anlaşılıyor. Yargılama evresinde sorduk. 2018 yılında kuşkulu olarak kaydımın yapıldığını söyledi savcılık. Yasa dinlemenin lakin kuşkulu ya da bir sanık hakkında uygulanabileceğini söylüyor. Mecburilik koyuyor. Siz 2010-2013 ortası dinlemişsiniz. Fakat 2018’de kuşkulu yapmışsınız. O vakit dinlemelerin tamamı yöntemsiz oluyor. DTK’de toplantıya katıldığımı söylüyorsunuz, katıldım orada kuşku yok. Onu aslında inkâr etmiyorum. Bir de aldıkları telefon görüşmelerinin kıymetli bir kısmı da katılımımı göstermeye yönelik. Örneğin; bir müvekkilim aramış, ‘DTK’nin çalıştayındayım’ demişim, onu almış, ‘Bak katıldın’ diyor. Bir de Kürt ve Kürdistan tabiri kullanmışım. Bir iki kişi aramış espri yapıyor, ‘Kürdistan Baro lideri nasılsın’ diye. Ben Kürdistan tabirini kullandığımda suçlama konusu oluyor. Artık de kullanıyorum, mahkemede de söyledim. Şayet problem Kürdistan tabirini kullanmaksa ben her vakit kullanıyorum. Bundan ötürü ceza kesecekseniz kesin. Lakin sıkıntı bu değil. Bu periyot aslında bir suskunlaştırma periyodu. Siyasi aktörleri cezalandırmak, başka yandan herkesi DTK üzerinden suskunluğa sevk etmek. Şunu söylüyorlar: “Ya oturun yerinize susun ya çekin gidin ya da sizi mahpusa atacağız.” Bu üç seçenek sunuluyor. Aslında çok farklı biçimde fırsat veriyorlar. Diyorlar ki, “Kaç git. Hiçbir pürüzün yok. Uçağa atlarsın gidersin. Dünyanın rastgele bir yerinde iltica talebin de kabul olur.” Bunun farkındayım. Bizi kendi vatanımızdan, ülkemizden niçin ilticaya, mülteciliğe zorluyorsun? Hayır, terk etmeyeceğiz. Elbette hiçbirimizin yeri cezaevi de değil. Bütün hukuk sistemlerinde cezaevlerine girmenin yolu hata olarak tanımlanan bir aksiyonu yapmaktır. Bir bireye, canlıya ya da bir topluma ziyan veren davranış olmalı. Burada yok. Devlet diyor ki: “Kürt olarak seni sevmedim. Senin usulünü, üslubunu, talepkârlığını sevmedim. Hak talep ediyorsun, sevmedim. Bunun için cezalandırdım.” Bunun ismi hukuk değil. Cezaevine koyma teşebbüsü, sorun bir hukuksal süreçte gerçekleşmediği için tipik bir zorbalıktır. Esprisine söylemek gerekirse, rastgele bir örgütle bağı olmayan bireylerin mahkeme kararıyla örgüt üyeliği kaydı yapılıyor adeta.
‘FETHULLAHÇILARIN BIRAKTIĞINI DEVRALDILAR’
‘Suskunlaştırma’ dediniz. DTK üzerinden soruşturulan, ceza verilen insanların ortasında siyasetçiler, avukatlar, gazeteciler, edebiyatçılar var. O vakit bu, yalnızca siyasetçilere yönelik bir suskunlaştırma teşebbüsü değil, diyebiliriz galiba. Bir halde DTK’nin önünden geçmiş, oraya gitmiş, panele katılmış, konuşmuş her kişi hakkında bir soruşturma var zira?
Tabi şahsa nazaran değişiyor. Mesela ben, çağrılmışım, davet edilen şahsiyetler ortasında ismim var. Bütün iddianamelerde, istisnasız tıpkı cümleler var, satırı satırına. Birebir cümleyle başlar, örgüt istikametinde Öcalan’ın 2007-2011 yılları ortasındaki avukat görüşmeleri yer alır. Öcalan’ın cezaevindeki statüsü bir hükümlüdür. Bütün görüşmeleri kayıt altına alınıyor. İddianameyi hazırlayanlar devlet tarafından alınan kayıtları kullanıyor. Bu bana sana bildiri edilen bir şey değil. Biz diyor, infaz yargıçlığından bir vazifeli tayin ettik, eline de bir kayıt aygıtı koyduk, avukat görüşmelerini kaydedeceksin, masanın başına oturacaksın, örgüte talimat verdiğine ait bir konu tespit ettiğinde görüşmeye son vereceksin. Niçin, zira yasal düzenleme bu türlü. 5275 sayılı infaz kanununun 59’uncu hususu bu türlü diyor. Bunu yapmış mısın? Hayır, yapmamışsın. Kayıtlar sizin elinizde. Bu kayıtları birinci olarak iddianamelerle savcılar eliyle paylaştınız. Bunun dışında ben bilmiyorum, talimattan haberim yok. Kaldı ki olsa ne olacak? Öcalan bir hükümlü, onu türel olarak bir örgüt üyeliği, örgüt başkanı olarak değerlendiremezsiniz. Zira örgüt üyeliği, örgüt liderliği türel olarak sonlandırılmış. Sıkıntı bu değil, bu türlü bir telaş da yok.
2010-2013 ortası birçok kişi dinlenmiş, yapılan dinlemelerin tümünde şahıslar kuşkulu değil. Savcı da o dinlemelere ait kuşkulu demiyor, ismi yazılı şahıslar hakkında önlem kararı alınmasını istiyor. Hakim de “Ey savcı, sen neden kuşkulu olmayan bireyler hakkında dinleme istiyorsun” demiyor. Bunu artık öğreniyoruz ki, bu Fethullahçı yapının çalışması, kendi açısından bir istihbarat çalışması yapmış. Bunları dinlemiş bırakmış. Takipsizlik kararı da vermemiş, zira kuşkulu kimse yok. Dava da açmamış. Maksat esasen hata soruşturması değil. Ne olup bittiğini gözlemlemek istemiş. Bu periyot bütün o Fethullahçıların bıraktığını devraldılar. Fethullahçılara karşı uğraş ediyor iktidar. Hayır. Tam aksisi, onların yaptıklarının bütününü devralarak Kürtlere karşı kullanıyorlar. Bütün Kürt siyasetçilerinin davasında bunlar var. Gültan Kışanak, Selahattin Demirtaş üzere aklınıza gelecek kimler varsa, hepsinin DTK çalışmasına ait davasında bir kısım var. Tümü de cezaevi görüşme notları üzerine kurgulanmış. Bir yaratıcılık, yeni bir şey tanımlamak yok. Sav ettiğiniz şeyin suçladığınız şahısla nasıl ilişkilendirildiğine dair bir konu yok iddianamelerde. Birçok kişi hakkında takipsizlik kararı verdi savcılık. Onlarla başkaları ortasındaki ayırım nedir? Yalnızca katılmak başlı başına bir hataysa o vakit herkes hakkında dava açılmalıydı. Lakin bunu yapanlar da biliyor ki burada bir kabahat yok. Bunu araç kılarak, mazeret ederek bireyleri susturmayı amaçlıyorsunuz.
‘ERBİL’DEKİ KAPIDA KÜRDİSTAN BAROSU YAZIYOR’
Ne var pekala? Mesela sizi neyle suçluyorlar?
Bana ceza veren mahkemede benimle birlikte dört avukat hakkında dava görülüyordu. Başka üç meslektaşıma beraat kararı verildi. Bu türlü olması gerekiyordu, ortada bir cürüm yok. Örgüt üyeliği için savcının benim belgemde kullandığı, tırnak içinde söylüyorum, kanıtlardan bir tanesi, 2010 yılında örgütün önder takımında biri benim aleyhimde bir yazı yazmıştı. Ben o yazıya bir makale yazarak yanıt verdim. Bu makaleyi bir iki dostumla da mail olarak paylaştım. Dışa dönük açık kaynak araştırması yapmamışlar benimle ilgili. Makalenin bulunduğu maili almış kullanmış. Diyor ki, “Sen burada şu paragrafta silahlı çabaya övgü yapıyorsun.” Öyleyse oradan davayı açarsınız. Örgütün önder takımından birine verdiğim karşılığı, örgüt üyeliğine kanıt olarak kullanamazsınız. Katı disipline natürel, çok sert bir hiyerarşiye sahip bulunan bir örgütsel yapıda bulunduğum tezi doğruysa, benim zati en üstte olan birine bir şey söyleme bahtım olmaz. Savcı kalkıp bunu iddianameye aldı. Dedim ki, “Savcının ya aklından zoru vardır ya da hakikaten bu davayı açmak için mecbur bırakılmıştır.” Öbür bir seçenek yok. Bunu söylediğinizde sert davranmış oluyorsunuz. Ben artık bunu söyleyince kimlerince rahatsız edici bulundu. “Niye bu türlü yapıyorsun?” dediler. Nasıl davranmamı bekliyorsunuz?
Belgelerin merkezi olarak hazırlandığı aşikâr. Savcının bana sorduğu şu iki soru bunu göstermekte. Bütün görüşmelerimi Kürdistan sözü geçtiği için not ediyorsunuz. Emniyet ve savcı Diyarbakır Barosu başkanlığım periyodunda, baroyu Kürdistan barosu olarak tanıttığımı argüman ediyor. Örneğin, İstanbul’dan bir avukat arkadaşımız bir konferans için beni davet etmiş. “Sizin söylediğiniz tarihte Kürdistan Barosu idaresi bizi ziyaret edecek, ben uygun değilim” demişim. Savcı, “Burada Kürdistan’ı kendiniz kullanmışsınız” dedi. Kullandım zati. Ben de “Erbil’e gidin bakın, kapısında Kürdistan Barosu yazıyor, ben söylemiyorum” deyince, “Haa, siz oradan mı bahsediyorsunuz?” dedi.
‘BURADA BİR ŞEY YOKMUŞ’
Öbür bir soru, Amerikan’ın Sesi radyosuna konuşmuşum. Kürtçeden çevirmişler. 2010 yılına ait yaptığım bir konuşma. Savcı evvel Türkçeye çevrilmiş çevirisini okudu. Sona gelince tam soru soracakken “Aaa! Burada bir şey yokmuş” dedi. Orda anladık ki savcının önüne bir belge konmuş, “Sen buradan dava açacaksın” denilmiş. Öykü bu. Mahkeme açısından da bu türlü bir durum var.
Cezayı veren tıpkı mahkemede, iki hafta sonra bir hakim farklı olmak üzere tıpkı heyete, bir müvekkilimi savunurken lisana getirdim. İki hafta evvel bana ceza verdiniz. Ben örgüt üyesi miyim, değil miyim herkesten daha iyi bilirim. Ben örgüt üyesi değilim, bunu çok iyi biliyorum. Bunun için bana verdiğiniz ceza temelsiz ve haksız. Kendi müvekkilime de illettim, “Bu mahkeme bana bir ceza verdi. Bu mahkemenin adil bir yargılama ve karar vereceğine olan inancımı yitirmiş durumdayım, siz kendinize bir avukat tutun” dedim. Müvekkilim ısrarla öbür avukat tutmayacağını söyledi ve ısrarla avukatlığını sürdürmemi istedi. Ben müvekkilimin baskısı üzerine savunmamı yapacağımı söyledim mahkemeye. Savunma yaptım, sonuç beraat.
DTK operasyonu KCK operasyonuna benziyor mu?
KCK operasyonları meşru siyasal bir partiye dönük olarak yapılmaktaydı. Şeklen de olsa kuşkulu kayıtları yapılarak dinlemeler yapılmıştı. DTP’nin yönetici ve üyelerine yönelik yapıldığından birebir partide yer aldıklarından birbiriyle temas eden insanlara yönelikti. DTK’de kimsenin kimseyle münasebeti yok. Bu türlü bir örgütsel yapı olmaz esasen. Her toplantıya farklı bölümlerden şahısların çağrıldığı bir platform var. Gidip gitmemek sizin kararınız. Birlikte bir kurul çalışması yapan bireyler değil. Birbirleriyle telefon görüşmeleri ve temasları yok. Bu türlü bir şey üzerine soruşturmayı kurarsanız o vakit oraya giden herkes için dava açmak zorundasınız. Fakat ikisinde de yapılmak istenen açık yasal faaliyetleri kriminalize etmek.
‘BİR YERE GİTMEYECEĞİM’
O halde mahkemede kendinizi söz edemediniz mi?
Türkiye’de çok konuşan biriydim, yalnızca bizim coğrafyamızda değil. Çabucak çabucak çağırıldığım her platforma masraf katılırdım. Ekrana fazla çıkan, konferans ve panellere davet edilen, görüşleri sorulan biri olarak çağrıldım. Bir Kürt hukukçu olarak gittim. Çağrıldığım yere kendim gidiyordum. DTK’ye de gittim. Çıktım kürsüde konuştum. Bunu inkâr etmiyorum. Ha, dersiniz ki, “Bu konuşma hatadır.” Bu farklı bir mevzu, kabahat mu değil mi tartışılır. Bana ilişkin olmayan, yapmadığım bir şeye, bir yere aidiyete zorlamak, buna karar vermek, asıl rahatsız edici olan budur. Olmadığım bir yapı içine bir mahkeme kararıyla zorla sıkıştırıldım. 40 yıldır bu memlekette kendimizi az çok söz edebiliyoruz. Bu toplum az çok biliyor bizi. Bütün siyasal cevreler az çok beni biliyor. Uzun yıllar kanunî siyasi bir partiye bile üye olmayan biriyim. Prensip olarak kaçınıyorum. Buna karşın yasa dışı bir yapıya mahkeme kararıyla dahil edildiğimde bu tutmaz. Ne olur? Zorbalıkla beni cezalandırırsınız lakin. “Gücüm yetiyor, askerim, polisim var, seni mahpusa atarım” diyorsan, atarsın zira gücüm yetmiyor ona. Buna fiziki olarak karşı koyacak gücüm yok ancak iradi olarak buna karşı koyacak gücüm ve yüreğim var. Başından beri herkese söyledim. Bir yere gitmeyeceğim. Burada duracağım ve bekleyeceğim. Bunların tümünü birinci duruşmada söylediğim üzere yazılı olarak da sundum.
‘DEVLET GEÇMİŞİ SİLMEK İSTİYOR’
Yeni Anayasa çalışması platformuna Cemil Çiçek, Meclis Lideri olarak DTK’yi de davet etti. Soruşturulan herkes DTK’nin yasal olduğunu, devlet nezdinde prestij gördüğünü göstermek için bu daveti örnek olarak gösterdi. Gerçekten sonra ne oldu da DTK bir cürüm örgütü oldu?
Büsbütün konjonktürle muhtaçlığa nazaran belirlenmiş. Kabahat soruşturması, platforma katılanların bir ortaya gelmesi hata olsaydı, o gün de kabahat olurdu. Yasa değişmedi. Silahlı örgüt hata tarifi da değişmedi. Bir platform var, beşerler ona katılmış. Açık bir sitesi de var. Toplantılarını basına ve kamuoyuna açık yapıyor. Polis izliyor, basın geliyor. Kimi televizyonlar canlı yayınlar yapıyor. Bütün bölümlerden beşerler davet ediliyor. Kürt sıkıntısını tartışıyor, tahlil arıyor. Farklı pencerelerden Kürt problemine bakan beşerler da var. Senin benim üzere beşerler da özgür Kürt bireyi olarak görüşlerini lisana getirebiliyor. Böylesi kaç platforma sahibiz? Ben Abant’a gittiğimde Fethullahçı mı oluyorum? Meclis’e baro lideri olarak ben de davet edildim. Anayasa Komisyonu’na gittim, baro lideri olarak niyetlerimi lisana getirdim. Ve değerli ölçüde DTK’nin Kürt sıkıntısına ait öne sürdüğü görüşler bizim baromuzla çok farklı değildi. Misal şeyleri biz de sunduk. Daha güçlü mahallî bir idare, vatandaşlık tarifindeki zahmetler, anadilde eğitim, lisanın kullanımı ve kültürel alanda gelişmesi üzere sorunlarda herkes görüşünü az çok söyledi. Sıkıntı konjonktürle gereksinimler üzerine ya da devletin bu periyotta Kürt problemine bakışı ile ilgilidir. Devlet geçmiş devri silmek, yok etmek istiyor. O devirde yer almış, Habur’dan tutun tahlil sürecine kadar geçen bütün süreçlerin içinde bulunmuş biriyim. Hükümet yetkilileriyle görüştüm. Şimdiki Cumhurbaşkanı, evvelki Cumhurbaşkanı, başbakanla, bakanlarla görüştüm. Hepimizin neydi hedefi o vakit, şiddetsiz, çatışmasız bir tahlili sağlayabilmekti. Lakin en son geldiğimiz nokta silahsız tahlili isteyen birini silahlı örgüt üyesi olarak tescillemek.
‘ÖÇ ALICI BİR YARGI PRATİĞİ VAR’
DTK’ye epey amansız yönelim olunca insan, örneğin Cemil Çiçek’ten, “DTK terör örgütü değil, Meclis’te temsilcilerini ağırladık, yeni Anayasa hakkında görüşlerin aldık” çıkışını bekliyor. Şu içinde bulunduğumuz siyaset ikliminde biraz romantik bir beklenti üzere lakin vicdani bir çıkış bekliyor insan. Bu çıkış neden gerçekleşmiyor?
Bu iktidar Fethullahçılarla iç içe değil miydi? Bütün çalışmalarını birlikte yürütmüyorlar mıydı? Abant Platformları’na katılıp kanılarını lisana getirmiyorlar mıydı? Ne oldu? “Aldatıldık” dediler. Tahminen de misal şeyler söyleyecek Cemil Çiçek de. Onun için sıkıntıyı bunun üzerinde tartışmayı gerçek bulmuyorum. Bir sürü kişi diyor ki “AKP’liler de DTK’nin toplantılarına katıldı, onlara niçin soruşturma açılmadı.” Gerçekten bunu yanlışsız bulmuyorum. Soruşturmayı kime açarlarsa açsınlar, temelsiz ve haksızdır. AK Partililere soruşturma açılmaması hakikat, bize açılanlar haksız. Öç alıcı bir yargı pratiği var artık. Mahkeme kararı münasebetlerine bakın, isimlerin baş harflerini küçük harfle yazıyorlar. Kimi isimlerden kelam edilirken, çok enteresan, çocukça bir şey değil mi? Kürt yazıyor, k’yi küçük yazıyor. Kürdistan deyince kelamda Kürdistan diyor. Bu tarih, coğrafya, sosyoloji bilmemektir.
‘MAHKEME KARARINI ÖNGÖRMEK MÜMKÜN DEĞİL’
Son yıllarda, “12 Eylül’de bile mahkemeler bu kadar makûs değildi” deniliyor. Siz 90’lı yıllarda çok güç şartlarda çalıştınız. Nasıl bir karşılaştırma yapabilirsiniz?
Avukatlık mesleğinde 34’üncü yılımdayım. 1 yıl İstanbul’da yaptım. 12 Eylül periyodunda avukat değil, üniversite öğrencisiydim. Tabi o periyodu okuyarak anlamaya çalışıyorum. Yaşayanlardan, ağabeylerimizden, ablalarımızdan dinledik o süreçleri. 90’ları şahsen yaşadım. OHAL devrini, gözaltılar ve yargılamalarla gördük oradaki yargı pratiklerini. Ortada gördüğümüz şey, hukuk nosyonu açısından önemli zayıflama var. O devir yargıçların birden fazla aşikâr bir hukukçu kimliğine sahipti. Bir olay hakkında aşağı üst bir savcının ya da hakimin ne karar vereceğini iddia edebiliyorduk. Mesela, bu savcı bu kanıtlarla takipsizlik kararı verecek, bu mahkeme beraat kararı verecek, diyebiliyorduk. Bugün onu öngörme talihimiz yok. Artık hukuka bağlılık prensibi kaybedildi. 90’ların yargıçları devletin işleyişine bağlılardı. Bu devletin rutin bir işleyişi var, maddelerle belirlenmiş, ben yasaya bağlıyım, onun dışına çıkmam, kanısı vardı. Artık kendini bağlı hissetmiyor. Bir mahkeme lideri bana, “Siz rahatsız ediyorsunuz savunma yaparken” dedi. Ben de “Konforunuzu sağlamakla yükümlü değilim. Benim vazifem avukat olarak sizi rahatsız etmek aslında. Mahkemeyi rahatsız etmeyen avukat misyonunu eksik yapmış sayılır. Rahatsız edecek ki onun dikkatini diğer bir tarafa çekecek. Siz rahatsız etmezseniz savcının getirdiği dışında bir görüş sunmaz. Sonuç alamazsınız” dedim.
‘SAVCI VE HAKİM NE YAPSIN?’
Siyasi atmosfere baktığımızda savcı ve yargıçları suçlamak haksızlık olmuyor mu? Zira görünen o ki Cumhurbaşkanı birini işaret ettiği vakit savcılar soruşturmak açmak zorunda hissediyor kendisini. Bu türlü bir durumda savcıdan, yargıçtan hukukla ilgili bir şey isteyebilir miyiz?
Bir karşılaştırma imkânı vermesi açısından başımdan geçen bir olayı anlatayım. 1992 yılında İHD yöneticisiydim. Bir olay oldu Bismil’de. Bismil’de avukatlık yapıyordum. Olayın olduğu köye gittim. Dönüşte gözaltına alındım. Feci dövüldüm. Gözaltından sonra sonraki gün savcılığa çıkarıldım. Adliyede tabirimi alacak savcı, üniversiteden bir üst dönemimdeydi. Demokrat, hukuka ve kendisine hürmeti olan bir kişiydi. Öbürleri da vardı. Beni tek çağırdı. Odasına gittim. “Senin ne işin vardı orada” dedi. “Cenaze var, çatışma bölgesiydi. İnfazlar vardı. Orayı artık geçelim, ben buradayım. Gözaltındaydım ve karşındayım, artık ne yapacağız? Beni tutuklamaya sevk et, meşakkat yaşama” dedim. Yerinden kalktı, “Geç yerime” dedi. “Ben senin hatalı olduğuna inanmıyorum ki” dedi. “O vakit özgür bırak beni” dedim. Dedi ki “Albay seni değil, beni tehdit ediyor.” “O vakit beni DGM’ye sevk et, bırak onlar karar versin” dedim.
‘5 BİNE YAKIN HAKİM VE SAVCI İHRAÇ EDİLDİ’
Bu bir gece daha gözaltında kalmama neden oldu fakat o savcının kendisine hürmeti vardı. İçinde bulunduğumuz durum onu rahatsız ediyordu. Askeri üniteler tehdit ediyorlardı, “Bu şahıs tutuklanacak” diye. O da “Dosyada tutuklamayı gerektirecek bir suçlama yok, neden tutuklayayım?” diyordu.
Bu açıdan baktığında hakim ve savcıların bugün garantileri yok denilebilir. Bir hakim teminatına sahip değiller. 15 Temmuz sonrası 5 bine yakın hakim, savcı meslekten ihraç edilmiş. Kıymetli bir kısmı mahkum edilmiş, avukatlık bile yapamıyor. Bir kısmı cezaevinde, bir kısmı kaçtı. Bunu göz önünde bulundurulduğumuz da tabi ki bir garantileri yok. Bir kaygı var üzerlerinde. Sıkıntıyı bununla açıklamak mümkün mü? Ahlaki ve vicdani sorumluluğunuz hiç yok mu? Sizi rahatsız eden hiçbir şey yok mu? Ayrılın, istifa edin bitsin, bu kadar.
Devlet ya da iktidar bunu istiyor tamam ancak birçok kişi de bunu istekli yapıyor. Bu gönüllülük sonucudur ki camı sileceğine yazılı not bıraktı diye, kibarca “Aracı yolun ortasına park ettiniz” diyen kişiyi gözaltına aldırmazsınız.
‘DURUŞMALAR TARTIŞMAK İÇİNDİR’
Ali Duran Topuz’un kavram önerisi var, anti hukuk. Kavramı nasıl değerlendirirsiniz?
Sevgili Ali Duran Topuz, birtakım şeylere çok hoş tanımlamalar getiriyor. Hukuk niçin var? Haklarımızı bilmek için. Hâkim olan devlet bir hukuk vaat ediyor. Toplumun bütünün faydasına ve toplumun içindeki bireyler bu hukukun varlığını bildiğinde kendini inançta hissediyor. Malıma ziyan verilmeyecek, kimse çalmayacak… Hırsızlık kabahat olmuş. Canıma ziyan verilmeyecek, beden bütünlüğüm koruncak. Özgürlüğüm korunacak, tabir hakkım, örgütlenme, protesto hakkım hukuk teminatına alınmış. Ben bunları diğerlerine ziyan vermediği sürece özgürce kullanabileceğim. Bu bana güvenlik duygusu verir. Şimdiki süreçte bunların hiçbiri yok. Örneğin stant açıyor Boğaziçi öğrencileri, iktidar diyor ki hakaret ediyordunuz. Öğrenciler tutuklandı. Bir de öngörülebilirlik yok artık. Bir şey yaptığında öngörebilirsin. Birine tokat attığınızda bunun bir cezası olacağını bilirsiniz. Birine hakaret ettiğinizde bir cezası olduğunu bilirsiniz. Lakin birine fikirlerinizi söylediniz diye, bana ceza davası açılacak diye düşünürseniz susar, hiç konuşmazsınız. Burada güvenlik yoktur, hukuk dışı bir tanımlama vardır. Bütün bize yaşatılan ve gösterilen hukuk dışıdır. Sevgili Ali Duran Topuz’un dediği üzere bir anti hukuk durumuyla karşı karşıyayız.
Birkaç duruşmayı gazeteci olarak izledim. Avukat ya da sanık savunma yaparken mahkeme heyetinin büyük çoğunluğunun öbür işlerle meşgul olduğunu gözlemledim. Mesela sanık 5-10 sayfa savunma hazırlamış, canhıraş kendisini savunmaya çalışıyor, hakim “Bunları biliyoruz, geçiniz” üzere bir şey söylüyor. Bu bir insanın sön kelamlarını söyleme hakkını elinden almak üzere gelmişti bana. O kadar berbat hissetmiştim.
Duruşmalar tartışmak için açılır. Orada bulunmak için değil. Mesela SEGBİS üzerinden duruşmalara iştirake karşıyım. Salgın yüzünden değerli kabul görse de yüzyüzeliği ortadan kaldırıyor. Siz birini karşınızda dinlerken yüzüne bakarsınız. İnandırıcılığını test edersiniz. Yüz tabirinden, ses tonundan. Yazılı bir metin ile bir insanın ses tonu farklıdır. Doğrudanlık ve yüzyüzelik unsuru ceza yargılamasında çok değerlidir. Siz bunu yapmıyorsanız esasen eksik yargılama yapmışsınızdır. Bu peşin hükümlülüktür. Dinlemiyorsanız, peşinen bir kanaate ulaşmışsınız demektir. Sizin suçlanan kişiyi dinleme gereksiniminiz yoksa, adaleti gerçekleştirmek için bir uğraşınız da yoktur. Savcının argümanını tescil edecekseniz, bunun ismi yargılama olmaz ve adalette çıkmaz buradan.
‘BU DAVALARDA BİR ÖÇ ALMA PROBLEMİ VAR’
Sizden dinlemeden söyleşi eksik kalacak. Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala AİHM ve AYM kararına karşın hür bırakılmadılar. Bunu nasıl yorumluyorsunuz?
Demirtaş, Türkiye siyaseti ve Kürtler açısından kıymetli bir siyasetçidir. Zeki, dinamik, genç, üretkendir. Toplumda bir karşılığı var. Demirtaş’ın içerde tutulmasını kısmen bir öç alma sorunu olarak görülse bile asıl hedefin, bir Kürt siyasetçi olması açısından bakıldığında, devletin bu devirdeki Kürt sorununu bastırmak anlayışı içerisinde pahalandırmak gerek. Demirtaş politik kimliği nedeniyle içeride tutulmaktadır. Kavala da ise biraz daha ferdî bir sorun var üzere görünüyor. Burada da bir öç alma istikameti var denilebilir. Lakin her ikisi açısından sıkıntıyı bunun üzerinden kıymetlendirmek yanlışsız olmaz. Her halükârda içinde bulunduğumuz devrin mağdur ettiği kişiliklerdir. Onların şahsında da toplumun değerli bir kısmı mağdur ediliyor. Kendi bulundukları etrafta, önde olan, sembol haline gelen isimler vardır. Siz onları aldığınızda aslında çok kıymetli bir kitleyi de etkilemiş olursunuz. Tehdit etmiş olursunuz. İkisi açısından AİHM’den misal karar var, hatta Demirtaş için büyük daire kararı var. Büyük daire çok net söylüyor, özgür bırakılsın demiyor yalnızca, argümanlar temelsiz diyor. Daha ağır bir ihlali tespit ediyor. Ne yaptı Türkiye? İki atak yaptı. Biri, Kobanê olayları mazeret edilerek açılan toplu dava. Demirtaş’ın, Kışanak’ın, Emine Ayna’nın, Figen Yüksekdağ’ın daha evvel süren davaları da buna dahil edilecek. Böylece ortaya büyük bir dava çıkacak ve uzun yıllar sürecek. Bitmeyecek dava yapmışlar. İstinaf mahkemesi geçtiğimiz günlerde Kavala’nın beraat kararını bozarken, Seyahat olayları tarafından açılan davalarla ve daha sonra tekrar tutuklanmasına münasebet yapılan davayla birleşmesini istedi. Bu türlü olunca çok fazla sanıklı bir belgeye dönüştü dava. Biri Seyahat ve devamındaki bir dava, Türk sol muhalif etraf yahut sivil çevrelere yönelik bir dava, başka tarafta da Kürt siyasetine yönelik toplu bir dava. İkisinde de yeni bir sistem izleniyor. Maksat da AİHM kararını etkisizleştirmek ve kelam konusu bireyleri cezaevinde tutmaya devam etmektir. Bu ne kadar fiyat ne kadar sarfiyat bilmiyorum.
Bu davalarla amaçlanan şey sağlanabildi mi sizce? Demirtaş’ın etkilediği kitle pasifize edildi mi? Kavala’dan öç alınırken verilmek istenen bildiri tesirli oldu mu?
Kıymetli ölçüde başarılı oldular, kitleyi daha pasifize etme konusunda. Kitleler inancını, heyecanını kaybettiler. Bu baskıya karşı yeni bir çıkış noktası bulmak, siyasi telaffuz değişikliği üzere öteki şeylerle bunu tartışmak gerekiyor. Lakin tesirli olduklarını söylemek mümkün. “Ne yapmak gerekir?” derseniz, endişe duvarını yıkmadığınız sürece, haklı olduğunuz şeyde ısrar etmediğiniz sürece kaybedersiniz. Toplum açısından da bu böyledir.
‘OTORİTERLİK RUHLARINA SİNMİŞ’
Şayet bu türlü bir hukukla karşı karşıyaysak, bir güvensizlik varsa nasıl hakikat yaşayacağız?
Hukukun olmadığı yerde belirsizlik, kaygı, kaos olur. Güvenlik hissinin tatmin edilmesi gerekiyor. Hukuk olmadan biz güvenlik hissimizi nasıl tatmin edeceğiz? Daha dün, Boğaziçi Üniversitesi’nde “aşağı bak” sorunu oldu. ‘Aşağı bak’ problemi bir slogana dönüştü ‘aşağı bakmayacağız’ diye. “Başını önüne eğ, sakın yüzüme bakma” bir dehşet tabiri aslında. Otoriterlik ruhlarına o kadar sinmiş ki, toplumun her kesitine kaygıyla boyun eğdirmek istiyorlar.
O vakit diyelim bir memur işini nasıl yapacak? Darbe teşebbüsünden sonra KHK ile birçok insan işinden atıldı. Hiçbir münasebet gösterilmeden. O beşerler işlerini yanlışsız düzgün nasıl yapacak?
Memur olan beşerler sindi aslında. Kimsenin yansısını görüyor musun, yok. Aşikâr meslek odaları var, barolar, tabip odaları üzere. Tabipler ihraç edildiğinde iş bulma mümkünlüğü var bir biçimde. Avukatlar da hür çalışıyor, daha özgürler öteki kısımlara nazaran. Bu yüzden onların sesleri çıkıyor, onların sesini de kısmaya çalışıyorlar artık.
‘TBB LİDERİ İKTİDARI KOLLUYOR’
Baro seçimleri neden yapılmıyor? Hükümet nasıl bir baro istiyor?
Hükümet kuşkusuz, sessiz ve alkışlayan bir baro istiyor. İtiraz merci barolar. Avukatlar da itiraz eden, muhalif şeyi söyleyen, yani argümanın aksini ortaya koyan. Bizim meslek örgütlerimiz de aksini söylüyor. Bunu yüksek sesle tabir ediyor. Bu hiçbir siyasi iktidarı mutlu etmez. 1970’lerde DGM maddeleri çıkarılmaya çalışıldığında, Barolar Birliği bir karar alıyor. Bütün ülkede duruşmaların protesto edilmesine ve duruşmalara girilmemesine yönelik bir karar. Bu yasanın geri alınmasını güçlü bir halde istiyor.
Bugünün TBB lideri mesleği temsil etmiyor. Avukatlar hak savunucularıdır. Meslek örgütleri de o denli. Meslek örgütünün başında olanlar buna uygun hareket etmek, tavır almak zorunda. Zira hakkı ihlal edebilecek olan iktidardır. Hak ihlali iktidardan gelir. Bunu yapmayan bir Barolar Birliği Lideri var. Baro seçimlerinin ertelenmesi salgın ile açıklanmaya çalışılsa da bu türlü olmadığını biliyoruz. Zira Barolar Birliği kıymetli bir güç. Mevcut hali muhafazaya çalışarak, bu türlü bir periyotta sessiz kalmasını sağlamak iktidar açısından bulunmaz bir fırsat. Türkiye Barolar Birliği lideri ve idaresi de mevcut durumdan şad. Diyarbakır’da bir gecede 30’a yakın avukat gözaltına alınıyor Barolar Birliği’nden tek bir reaksiyon yok. Sonraki gün bırakıldılar. Bize, “Pardon. Ezkaza almışız” dediler. Meğer bu arkadaşların konutları arandı, telefon ve bilgisayarlarına el konuldu. Neydi, seçimlerde baro ismine gözetmen olmuşlar, bu yüzden almışlar. Bu türlü bir şeyle karşılaştığınızda Barolar Birliği Lideri reaksiyon göstermezse ne yaparsınız? Geçmiş devirlerde barolar birliği liderleri kıymetli bir biçimde yanımızda olurlardı.
‘SİYASETTE VESAYET ANLAYIŞI’
Siz 34 yıldır avukatsınız, İHD de misyonlar aldınız, baro başkanlığı yaptınız, niyetlerinizi televizyonlarda ya da makalelerle paylaşınız. Tanınan birisiniz ve münasebetiyle siyasi partilerden teklif alıyor musunuz?
Birçok partiden teklifler geldi vakit zaman. Bulunmaz Hint kumaşı değilim. Kendime ilişkin bir duruşum var lakin. Belirli bir periyot siyaset de yaptım. Siyasetin bir cins vesayet anlayışından kurtulamamasına reaksiyon gösterdim. Onun için siyaset yerine sivil toplum örgütlerinde çalışmayı tercih ettim. Bunun için uzun müddet baro idare konseyi üyeliği yaptım 5 periyot. Sonra iki periyot baro başkanlığı yaptım. Birçok sivil toplum örgütünde yer aldım. Hâlâ devam ediyor. Siyaset, fikirlerini hayata geçirme imkânı veriyor, cazibesi olmaz olur mu? İstersin olağan ki. Birkaç farklı siyasi partiden farklı periyotlarda farklı talepler geldi. Peşinen reddetmedim. Konuştuk, tartıştık, değerlendirdik. Sonuçta kabul etmedim. Avukatlık bana daha cazip geliyor, daha çok seviyorum.
‘KARANFİLLE KUTLANAN NEWROZ’
Hukuk fakültesi okumak şuurlu bir tercih miydi?
Ben tesadüfen hukuk okudum. Liseyi, Çanakkale Gökçeada da okudum. Öğretmen lisesi matematik kısmı mezunuyum. ODTÜ istiyorum o vakit. Devrimcilerin üniversitesi, oraya gideceğim. Tercih yaparken bir kuzenim dedi ki, “İstanbul Hukuk’ta okumayı çok istiyordum, benim için İstanbul Hukuk müellif mısın? Birinci tercihi ODTÜ elektrik yazdım, ikinci tercihim İstanbul Hukuk’tu. İstanbul Hukuk’a kapağı attık.
Öğrencilik yıllarınız nasıldı? İstanbul’a kolay alışabildiniz mi?
Üniversite kaydımı yaparken birinci kere İstanbul’u gördüm. 1982’de üniversiteyi kazandım. 12 Eylül devriydi. Kolay ahenk sağlamadık tabi. Üniversite birinci sınıfta iken Newroz geldiğinde, ışık içinde yatsın, birkaç yıl evvel kaybettiğimiz Faruk Şık isimli arkadaşımız, “Yarın herkes kadro elbise giyecek, kravatını takacak okula o denli gelecek” dedi. Hepimiz kravatları taktık o denli gittik okula Newroz günü. Bu türlü bir öğrenciliğimiz vardı. Yaptığımız tek şey tahminen de ders çalışmaktı. Fakülteyi çok acelem varmış üzere 4 yılda, hiç uzatmadan bitirdim. İstanbul’da stajımı yaptım. Orda kalabilirdim. Staj avukatım bana paydaşlık teklif etti. Çok alışıldık bir şey değildi bu. Kalmayı düşündüm lakin daha çok babamın isteğiyle Diyarbakır’a döndüm.
‘AVUKAT OLARAK HAKSIZLIĞA KARŞI ÇIKTIM’
Avukatlığa başladığınız periyotta memlekette bu kadar hukuk fakültesi ve bu kadar avukat da yoktu? İtibarlı ve ‘havalı’ bir meslek olmalı. Babanız biraz da bunun için istemiş olmalı Diyarbakır’a dönmenizi.
Tıpkı yıl üniversite imtihanına girdiğimiz yakın bir arkadaşım tıp ben hukuk fakültesini kazandım. Arkadaşım beni tebrik etmeye geldi. Bismil’de karşılaştık. “Sen de imtihana girdin ne oldu?” dedim. “Ben de tıp kazandım” dedi. Hukuk fakültesi kazanmak değerliydi. Gittim, okudum, geldim. Yıllar evvel hakimlik imtihanını da kazandım. Mülakata çağrıldım, stajyerlik atamam yapıldı, gitmedim. Babama da söylemedim. Babam çok ağır haksızlıklara uğradığı için oğlu hakim olsun istiyor. Hakim olsun, adil davransın istiyor. “Paran yetmezse sana ben para gönderirim. Sen kâfi ki hakim ol, adil davran” diyordu. İkili maaşla başlayacaktım hakimliğe lakin avukatlığı tercih ettim.
Avukat oluncaya kadar nasıl bir ortamda büyüdünüz?
Çok Kürdi bir ortamda büyüdüm. 7-8 yaşına kadar köyde yaşadım. Çok hoş masal anlatan bir babaanne var. Masalı anlatırken yaşardı. Gece de şevbêrk olur dengbêj gelirdi. Bunların içinde büyüdüm. Kürtçe çok akıcı bir his lisanıdır. Bir şiir, bir müzik üzeredir. Ben küçükken babaannemin çîrok’larındaki Mîrze Miheme üzere hissederdim kendimi. Mîrze Miheme, doğruyu söyleyen, haksızlığa karşı duran bir kahramandır. Orta tatile gelmiştim, babaannem vefat yatağındaydı. “Oğlumun avukat olmasını görmek istiyorum” dedi. Birkaç gün sonra vefat etti. Tahminen babaannemin anlattığı Çîroklardaki Mîrze Miheme karakterinin tesiri vardır avukatlık tercihimde.
‘GERİ DÖNÜŞLER DAİMA HOŞ OLDU’
Avukatlığa başladığınız yıllarda faili meçhuller, yakılan köyler var. Ortam çok gergin. “Keşke avukat olamasaydım” dediniz mi hiç?
1988’in Kasım-Aralık aylarında Diyarbakır’a geldim. Bismil’de birinci ofisimi açtım. Çabucak sonra İHD’ye üye oldum. Orada çalışmaya başladım. Değişik yerlerde kendimi tabir etmeye başladım. O kadar süratli gelişiyor ki olaylar farkına bile varmıyorsunuz günlerin nasıl geçtiğini. Evet risk büyüktü. Lakin daima “İyi ki avukat olmuşum” dedim.
‘KÜRTÇENİN ASİMİLASYONA DİRENİŞİ’
Siyasetle arandaki uzaklıktan bahsettin lakin daima Kürdi tarafını da korudun. Bunun sana nasıl bir avantajı ya da dezavantajı oldu?
Tahminen yalnız kaldım birçok vakit. Kimseden bir şey talep etmedim kendim yapmaya çalıştım. Daima sivil olmaya ihtimam gösterdim. Ancak Kürdi yanımı elden geldiğince korudum. Baro lideri olduğum periyotta Diyarbakır dışında katıldığım tüm toplantılara kelama Kürtçe başladım. Hatta Türkiye Barolar Birliği’nin 2011 yılında Adana’da yapılan genel heyetinde da Kürtçe konuştum. Kutsalları zedelenmiş üzere kıyamet kopardılar. Orada selamlamayı Kürtçe yapmıştım. 4 yıl sonra 2015’te Van’da yapılan genel heyette konuşmamın tümünü Kürtçe yaptım. O gün orada Kürtçe konuştuğum için üzerime yürümeye çalışanlardan biri daha sonra Diyarbakır’a “kıymetli” bir baro lideri olarak davet edildi ne yazık ki. Aşikâr yerlerde yalnızlaşma yaşasam da yaşadığım toplum açısından daha saygın ve prestijli bir yer edindim. Girdiğim her sokakta selam veren, çaya davet edenler var. Bu karşılık birçok şeyden daha kıymetli.
Kürtçe 100 yıldır bir asimilasyon baskısı altında. Kürtçe nasıl ayakta duruyor? Ayrıyeten Kürtçeyi unutmamak, konuşmak, hatta yazmak ısrarını da konuşmak isterim.
En azından Kürtçe tweet atabiliyorum. Ofisimizde bir arkadaşımız Kürtçe gramere epeyce hakim. Bazen yanlış müellifim endişesinden tweet’imi evvel ona atarım, “Varsa bir yanlışlık düzelt” derim. Son vakitlerde “Abi bu hususta bana gereksinimin kalmadı” diyor.
Kürtçenin asimilasyona direnişini, Kürtçenin zenginliği ve Kürtlerin ısrarı sayesinde diyebiliriz. Fakat gitgide zayıflıyor, 20 yıl sonra Kürtçeyi konuşanların çok hudutlu olacağını düşünüyorum. “Annem de babam da Kürtçe konuşurdu” diyen bir jenerasyonla karşılaşabiliriz. Lisan, kazandırmıyorsa kaybeder. Hepimiz açısından bu türlü. Türkçeyi Kürtçeye nazaran daha seri kullanıyorsam, bu Kürtçemin gerilediğini gösterir. Kürtçeyi birinci dilim olarak kullanırım, iyi bir söylemim var. Çîrokların, dengbêjlerin tesiri var lakin Kürtçe eğitim lisanı olmadıkça ve ticari bir karşılığı bulunmazsa yok olmayla karşı karşıya kalacak. Kürtçeye gereğince paha verilmiyor. Toplumdaki eğitimli beşerler Kürtçeyi çok daha yaygın kullandığında bedel görecekler. Son devirlerde Kürtçe üzerinde baskı oluştuğunu ve bunun insanlarımızın lisanlarını kullanmalarını etkilediğini görüyoruz. Geçen gün bir meslektaşım taksiye bindiğini, sürücünün telefon görüşmesini bitirdikten sonra dönüp özür dilediğini anlattı. Neden özür dilediğini sorduğunda ise, telefonla mecburî olarak Kürtçe konuştuğu için özür dilediğini söylüyor. Geçen hafta Diyarbakır’da yaşanan bir olaydır.
2015’te İstanbul’a barışla ilgili konferansa gitmiştim. Orada birinci defa, vapurda telefonda biriyle Kürtçe konuşurken huzursuz olmuştum. Biriyle gereksiz bir tartışmaya girmekten çekindim. İngilizce yahut öteki bir lisan konuşsanız dikkat çekmez fakat Kürtçe konuşsanız dikkat çeker. Toplumda bu türlü bir algı var. Kızımla 4 yaşına kadar daima Kürtçe konuştum. Kreşe gittiğinde Kürtçe konuşmak ayıpmış üzere çocuğa baskı uygulanmış. Çocuğa baskı uygulandığı için Kürtçe konuşmaktan kaçınmış, bunu sonra fark ettim. Günlük hayatımda birçok yerde Kürtçeyi kullanmaya itina gösteriyorum. Son periyotlarda çok fazla Kürtçe kitap, hikaye, roman, mecmua basılıyor olabilir. Lakin ne kadar okunuyor, onu bilmiyoruz.
Kayyımların birinci icraatlarından biri Kürtçe kreşler oldu. Kayyımların Kürtçeye nasıl bir tesiri oldu?
Kayyımın değerli emellerinden bir tanesi de budur. Belediyelerin son vakitlerde Kürt lisanına ve kültürüne yönelik çalışmaları vardı. Kürtçe tiyatro, konservatuar, kreşler açılmıştı. Kayyımların birinci yaptığı şey bunların önüne geçmek oldu. Sorun yalnızca toplumun iradesine el koymak değil, lisanına ve kültürüne de el koymaktır. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne atanan kayyımın birinci işi, belediyenin Kürtçe tabelasını kaldırmak oldu. Reaksiyonlar üzerine Kürtçe alta yazılarak tekrar asıldı. İkinci kayyım periyodunda Sevgili Selçuk Mızraklı’nın başlatmış olduğu yaya ve trafik işaretlerini Kürtçe yazma teşebbüsü kayyım tarafından sonlandırıldı. Kürtçe yazılan “Peşî peya”yı silinerek, “önce yaya” ile değiştirildi. Bu durum, kayyımların genel müfettiş olduklarının da göstergesidir.
‘KÜRTÇE VE TÜRKÇE ŞİİR OKURUM’
Edebiyatla aranız nasıl?
Okurum. Başkası yani yazmak haddime değil. Lisede şiir yazan kendini şair sanır. Ben hiç denemedim. Yazmadım. Kimileri, söylediklerinin şiirsel bir akışı var, dediler ancak gaza gelmedim.
Neler okuyorsunuz?
Kürtçe şiiri çok seviyorum. Kürtçe yazan bütün şairlerin şiirlerini kesinlikle okurum, kitaplarını alırım. Klasik Kürt şiirini de severim elbette. Melayê Cizirî, Feqîyê Teyran’ı da okurum. Kürtçenin lirik bir lisan olduğuna inanıyorum. Bir kıssayı bir kilamla anlatmasının tesiri olabilir. Lawikê Metînî için bir roman yazabilirsin lakin kilamla söylüyorsun. Berken Bereh, benim için çok özel bir şair. Kürt bayan şairlerden Fatma Savcı ve Gulîzar’ı çok severim. Güney’de Abdullah Peşêw benim için favoridir, vatan şairi üzeredir. Şêrko Bêkes, farklı bir ekoldür. Arjen Arî de özel bir şairdir, parıltı içinde yatsın. Cigerxwin okumayan Kürt var mıdır? Sevgili Selim Temo’yu unutmuş değilim. Abdulla Peşêw’in dediği üzere “Kürtçe üzere bir lisan duruken Kürtlerin öteki lisanda şiir yazmalarını anlamıyorum.” Bazen ofiste, cuma günleri hepimiz bir ortadayken, “Arkadaşlar, bir müzik koyun, şiir okuyalım” diyorum. Ruh tazelemesi üzeredir. Bir yanıyla da kültürümüzü muhafazaya dönük bir tavırdır. Türkçe şiiri de seviyorum. Ahmed Arif, Hicri İzgören, Hasan Hüseyin’i severim. Cemal Süreya’yı kim sevmez?
‘DOĞU PERİNÇEK’İN AVUKATI OLMADIM’
34 yıllık avukatlık hayatınızda “Asla unutmayacağım” dediğiniz bir makûs ve “İyi ki avukat oldum” dediğiniz bir hatıranızı anlatır mısınız?
Çok olay ve dava var lakin birini anlatmak gerekirse; 1994 yılında bir arkadaşım geldi. Kirvelik de var. Kız kardeşi cezaevinde. “Ne oldu” dedim, “Annemi tutukladılar” dedi. Espri yaptım, “Baban mı ihbar etti” diye. Problem şuymuş: Anne Urfa Cezaevi’ndeki kızının görüşüne gitmiş. Kızı ona bir çanta dolusu elbise veriyor, Diyarbakır Cezaevi’ndeki arkadaşlarına götürsün diye. Elbisenin içinde bir not çıkıyor. Anneyi yakalıyorlar. Eski DGM’de koridora getirildiğini gördüm. Duruşma salonu önünde elini kelepçeli gördüğümde, tabi ki annemi görür üzere oldum, o kadar zordu benim için. Savcı köken olarak Kürt idi ve ceza istedi. O denli bir sorunlu durumdu ki, savunma için mühlet istesem anneyi tekrar bir daha kelepçeleyip, götürecekler. O anneyi bir daha mahkeme salonunun kapısında kelepçeli görmek istemiyorum. Savunma yaptım ve beraat etti. O anneyi bir daha kelepçeli görmedim.
Bu meslekte yaptığım iyi şeylerde var natürel. Evet, iyi bir hatıram da var. 1990 yılında Doğu Perinçek, Diyarbakır’da tutuklanmıştı. Sav, bölücülük propagandasıydı. “Ortak vekaletname çıkarılacak, husus söz özgürlüğüdür, sen de gel” dediler. “İfade özgürlüğüne evet ancak Doğu Perinçek avukatlığına hayır” dedim. Meslek hayatımda yaptığım en hakikat şeylerden biriydi. Bugün parlamenter olan bir arkadaşımız yıllar sonra toplumsal medya hesabından “Hayatımda yaptığım en berbat şeylerden biri Doğu Perinçek’in avukatlığını yapmak” dedi. Hayatta bazen hakikat şeyler de yapıyorsunuz.
Cezaevlerinde yeniden açlık grevi var. Açlık grevi aksiyonuyla ilgili olarak neler söylemek istersiniz?
Ben hayatı çok kutsallaştırıyorum, tüm canlılar açısından söylüyorum. Ben insanın kendi vücuduna eziyet ederek, aksiyon yapmasını hakikat bulmamışımdır. Cezaevinde yaşananların da iç açıcı olmadığının farkındayım. Avukat olarak cezaevlerine temas ediyorum. Açlık grevinin vücutlar üzerinden bir aksiyon olmasından çıkarılması gerekir. Bu hareket şekline bir son verilmesini dilek ediyorum. Öteki yandan yaşanan hukuksuzlukların sonlandırılması gerekiyor. Bunun için de yalnızca cezaevinde mahpus olan, özgürlük isteyen şahıslar değil, onların özgürlüklerinin kısıtlanmaması için uğraş eden avukatlar ve meslek örgütleri barolar ve insan hakları örgütleriyle toplumun öbür bölümlerinin de önemli bir hassaslık göstermesini bekliyorum.
Gazete Duvar
