ANKARA– Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Boğaziçi Üniversitesi’ne Prof. Dr. Melih Bulu’yu rektör olarak atamasına ait reaksiyonlar sürerken, yeniden Cumhurbaşkanı kararıyla üniversite bünyesinde kurulan hukuk fakültesi, Türkiye’deki hukuk eğitiminin niteliğini ve fakülte sayısındaki artışı bir defa daha gündeme getirdi.
Uzun müddettir tartışılan, ‘hukuk mezunlarının nitelikte yetersiz kaldığı’ tenkitleri karşısında 2020 yılı itibariyle öğrenci kabul eden hukuk fakültesi sayısı 38’i devlet, 35’i vakıf, 11’i de Kıbrıs’ta olmak üzere toplamda 84’e yükseldi. Bu sayı yeni kurulan ve şimdi öğrenci kabul etmeyen fakültelerle birlikte 100’ün üstünde. Öte yandan birçok hukuk fakültesi dekanının da öteki kısımlardaki akademisyenlerden oluşması “nitelik” tartışmasını körükleyen bir öbür etmen olarak eleştiriliyor.
‘SİYASİ YAKLAŞIMIN BİR SONUCU’
Türkiye’deki üniversiteler ortasında nitelikli eğitim veren hukuk fakültesi sayısının bir elin on parmağını geçmeyeceğine dikkat çeken İstanbul Barosu Lideri Mehmet Durakoğlu, bu tablonun siyasi iktidarın eğitim ve öğretimden kendini koparması ve üniversitelere siyasi yaklaşımın bir sonucu olarak ortaya çıktığını savunuyor. 35 yıllık meslek hayatı uzunluğunda birinci defa ‘meslekte nitelik’ sıkıntısıyla karşılaştıklarını tabir eden Durakoğlu, “Bu nitelik sorunu hâkim ve savcılarda çok önemli formda hissediliyor. Şu anda yargı içerisinde hâkim ve savcıların kıdem ortalamalarının 2.8 olduğunu düşünürsek yaşadığımız gerçekliğin ne kadar vahim olduğunu tespit edebilmek mümkün. Münasebetiyle büsbütün siyasal, tarafgir ve partizanca hareketin ortaya çıkardığı sorunlar yargıyı da eğitimi de çok önemli biçimde etkiliyor. Bu nedenle hukuk fakültelerinin artması oralardan mezun olanlara da bir nitelik kazandırmıyor. Bu bizim yıllardır çaba ettiğimiz bir durum. Bu meseleleri gelecekte daha ağır hissedeceğiz” diyor.
‘YETERLİLİK İMTİHANI YAPILIRSA FAKÜLTELERİN ÇOK BÜYÜK BİR KISMI KAPATILIR’
Bu ortada geçtiğimiz yıl açıklanan Yargı Islahatı Strateji Belgesi’nde avukatlık stajına başlamak için ‘Hukuk Mesleklerine Giriş İmtihanı’nda başarılı olma kuralı yer alıyor. Durakoğlu, bunların da eğitime ait stratejik planlamalar değil, siyasete ait bariz uğraşların sonucu olarak şekillendiğini söylüyor ve ekliyor: “Meclis’ten son geçen yasaya hukukçulara ait de bir husus eklendi. 2024 yılında mezun öğrencilere şayet yeterlilik imtihanı yapılırsa fakültelerin çok büyük bir kısmının kapatılacağından emin olabilirsiniz.
MAKSAT ‘ELE GEÇİRME’
Boğaziçi Üniversitesi’nde hukuk fakültesi açılmasına dönük karar da ‘ele geçirme’ gayesi taşıyor. Bu hedefe hizmet etmeye yönelik yeni öğretim elemanlarının temin edilmesi muhtaçlığıyla gerçekleştirilmeye çalışılıyor. Bunların hiçbirinin Türkiye’nin eğitim siyasetinin paralelinde gerçekleştirilmiş değişiklikler olmadığını lakin tümünün siyasal değerlendirmeler sonucu yapıldığını söylemek mümkün. Bunun eğitime de hukuk dünyamıza da çok büyük ziyanlar olduğunu biz barolar olarak tespit edebiliyoruz.”
‘YENİ FAKÜLTE AÇMAK YERİNE MEVCUT OLANLARIN NİTELİĞİ ARTIRILMALI’
Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ece Göztepe’ye nazaran yeni hukuk fakültesi açmak yerine mevcut hukuk fakültelerinin niteliğini artırmak en önemli emel olmalı. Türkiye’de bu kadar çok hukuk fakültesinin öğretim üyesi muhtaçlığını da karşılamadığını söz eden Göztepe, “Türkiye’de çok sayıda hukuk fakültesi var ve bu ülkenin yeni bir hukuk fakültesine gereksinimi yok. Hukuk fakültelerinde takım oluşturmadığınız vakit ‘taşıma suyla değirmeni döndürmeye’ çalışıyorsunuz. O alanın uzmanını diğer bir üniversiteden getirmek zorunda kalıyorsunuz. Mesela bir anayasa hukuku hocası bu dersi üç üniversitede birden vermek durumunda kalıyor. Fakat bu durumu dahi başaramayan taşradaki fakültelerde alanın uzmanı olmayan öğretim üyeleri tarafından dersler veriliyor. Bu da olağan ki eğitimin kalitesi açısından bir artı değil” diyor.
AVUKATLIK YETERLİLİK İMTİHANI: İŞSİZLER ORDUSU OLUŞACAK
Prof. Dr. Göztepe şimdi üniversitelerin gündeminde olmayan yeterlilik imtihanını hatırlatıyor: “Hukuk fakültesine bu sene giren öğrenciler yeni kanunla 2024 yılında avukatlık stajı öncesinde yeterlilik imtihanına girecekler. Bu durum şimdi üniversitelerin gündeminde olmasa da hukuk fakültesi mezunlarının bu imtihanlarda başarılı olamaması durumunda bir müddet sonra taban fiyatla çalışan avukat yanında, bir de işsizler ordusu oluşacak. Tahminen avukatlık imtihanı kaliteyi yükseltme gayesine hizmet edecek lakin imtihanda başarılı olamayanların da mesleksel perspektifleri büsbütün ortadan kalkacak. O nedenle de yeni hukuk fakültesi açmak yerine mevcut hukuk fakültelerinin niteliğini artırmak en önemli maksat olmalı.
‘BOĞAZİÇİ’NİN HUKUK FAKÜLTESİNE MUHTAÇLIĞI YOK’
Her üniversite kendi profilini tarihî gelişim süreci içinde belirlemeye ve kendi uzmanlık alanlarını öne çıkarmaya çalışır. 19. yüzyılda kurulan bir üniversitenin (Boğaziçi) 21. yüzyılda bir hukuk fakültesine, bu kadar hukuk fakültesi varken muhtaçlığı olduğunu düşünmüyorum. Yeni fakültenin akademik olarak bir hayra yol açacağını da düşünmüyorum. Bu kadar hukuk fakültesine yetecek akademik takım bulunamazken Boğaziçi Üniversitesi’nin akademik standartlarına uygun akademik işçi nasıl bulunacak merak ediyorum.”
‘BU ÜLKEDE GERÇEK HUKUKÇULARA GEREKSİNİM VAR’
Çağdaş Hukukçular Derneği Ankara Şube Lideri Murat Yılmaz da hukuksuzluğun, adaletsizliğin olduğu bir ortamda hukuk fakültesi sayısının artırılmasının siyasal bir maksada hizmet edeceği görüşünde. Türkiye’de hukuk fakülteleri açılırken nitelikli takımların olup olmadığına bakılması gerektiğine vurgu yapan Yılmaz şunları söylüyor: “Birçok hukuk fakültesinde takım yok. Hasebiyle nitelikli eğitim verilmesi de mümkün olmuyor. Aslında bugün yeni bir hukuk fakültesine de muhtaçlık yok. Bu ülkede adaletsizliği ortadan kaldıracak, anayasayı uygulayacak hukukçulara gereksinim var. Açılan hukuk fakültelerinin hangi bölgelerde hangi siyasi saikle açıldığına bakmak lazım. Bugün birçok hukuk fakültesinin dekanı hukukçu değil. Veteriner, mühendis ya da farklı kısımlardan şahısları hukuk fakültesine dekan olarak atıyorlar. Bunlar büsbütün kadrosuzluktan ortaya çıkan durumlar. Yalnızca tabela üniversitesi olan hukuk fakültelerinde öğrenciler hiçbir nitelikli eğitim almadan mezun oluyorlar. Bu şahıslardan kimileri da siyasi referanslarla hâkim ve savcı oluyorlarsa bu ülkede adalet dağıtmaları mümkün değil. Bu durum adalet sistemini kökünden sarsıyor.”
‘HUKUK ÖĞRENCİSİ BİR PROFESÖRE, DOÇENTE ZAR GÜÇ ULAŞIYOR’
Avukatlar Sendikası Lideri Selin Aksoy ise hukuk fakültelerinin ana ögesinin nitelikli akademisyen olduğuna vurgu yaparak, Türkiye’de ’nitelikli akademisyen’den öte kâfi akademisyen takımının dahi bulunmadığına dikkat çekiyor: “Hukuk fakültelerindeki sayısal artış bizim uzun vakittir eleştirdiğimiz bir konu. En son 2020 yılında 84 fakülte vardı lakin bu sayı çok önemli derecede artı. Tekrar 17 bin üzere hukuk fakültesi mezunu piyasaya giriyor. Haliyle bu durum fakültelerden mezun olanların işçileşmesine yahut fakirleşmesine neden oluyor. Bunların hepsini bir bütün olarak pahalandırmak gerekiyor. Bu türlü olduğunda biz toptan hukuk fakültelerinin ve kontenjanların sayısıyla ilgili bir düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Türkiye’de bir profesörün zar sıkıntı düştüğü fakülteler var. Neredeyse her kentte bir üniversite her üniversitede de bir hukuk fakültesi olduğu için bir hukuk fakültesi öğrencisi bir profesöre, doçente zar sıkıntı ulaşıyor. Bu açıdan bakıldığında akademik yetersizlik, nitelikli eğitimin de önünü kesiyor. Bu periyotta bir derslikle hukuk fakültesi açılan üniversiteler mevcut. Hukuk fakültelerinin ana ögesi olan akademisyen, kimi fakültelerde hayli yetersiz. Bu da diğer kısımdan akademisyenlerin hukuk fakültelerine dekan olmasıyla açıklanabilir.”
‘BOĞAZİÇİ’NDE EMEL KAYYUM REKTÖRÜ MEŞRULAŞTIRMAK’
Boğaziçi Üniversitesi’ne Hukuk Fakültesi açılmasının bir manası olduğunu tabir eden Aksoy, şöyle devam ediyor: “Özellikle akademisyenlerin ve öğrencilerin protestoları sonrası hukuk fakültesi açılmasının bir manası var. Kendi takımlarıyla öteki bir yapılanma oluşturmak amaçlanıyor. YÖK’e bağlı bulunan toplam 84 hukuk fakültesinin bazılarındaki eğitimin içeriği ve niteliğinin yetersizliği, kontenjan sayısının yüksekliği, akademik takımların yetersizliği göz önüne alındığında yeni bir hukuk fakültesi gereksinim olmadığı ve 150 yılı aşkın akademik tarihi olan Boğaziçi Üniversitesi’ne hukuk fakültesi açılmasının kayyum rektörü yasallaştırmaya yönelik bir adım olduğu açıktır.”
Gazete Duvar
