Gülsüm Postacı
Sanatçı Ahmet Rüstem Ekici, vücut ve mimariye dair bağlantıları tahlil ettiği serilerine devam ediyor. “Sauna” ile izleyicisine yeni bir yer tecrübesi yaşatan Ekici, kuir kültür ve sauna bağlantısı üzerine ortalama 12 dakika süren çevrimiçi bir tecrübe kurguladı. İki etapta sergilenecek “Sauna” serisinin birinci fazı çevrimiçi olarak sergilenmeye başlandı. 21 farklı alandan oluşan ve 360 derece sanal gerçeklik olarak tecrübelenen stant, 25 Şubat 2021’de Art50net ve Aredeko sitelerinden eş vakitli olarak yayınlandı. Sergiyi http://www.art50.net/sauna ile https://www.aredeko.com/sauna linklerine tıklayarak ziyaret etmek mümkün.
İlker Cihan Biner’in stant için kaleme aldığı katalog metni birebir vakitte sergilenen yapıtlardan biri niteliğinde. Madonna’nın Erotica albümünde yer alan Secret Garden müziğinin kelamlarıyla başlayan katalog metni, dijital kurguların sunduğu imge ve göstergelerin kışkırtıcı uzlaşmazlık mantığından uzaklaşıp bu stantta de birlikte mevcudiyete tanıklık ediyor. Stant metni ile birlikte sauna duvarlarına; Ateş Alpar, BeraberCo (Cihan Bacak, İsmet Köroğlu), Berkin Gülten, Chorus of Body, Ece Cangüden, Fırat Uran, Hakan Sorar, Hossein Edalatkhah, Mert Çağıl Türkay, Muhittincan, Numan Okutan, Selin Göksel, Şafak Şule Kemancı eşlik ediyor.
Birinci 4 gününde 4 bin ziyaretçiye ulaşan Sauna standını, sanatçı Ahmet Rüstem Ekici konuştuk. Ekici, “Beden ve tecrübe hudutlarımızın nasıl çizildiğini sorgulamak istiyorum” dedi.
Sauna iç görünümü 3D çizimi, Ahmet Rüstem Ekici 2019 “Hamam” standınızda artırılmış gerçeklik tecrübesi ile de karşılaşıyorduk. Bu tecrübesi bilmeyen yahut yaşamamış olanlar için bir sefer daha artırılmış gerçekliğin ne olduğunu anlatabilir misiniz?
Mimari planlama ve vücut ilgilerini kuir bir bakış açısı ile ele aldığım “Hamam” serisi, artırılmış gerçeklik ile kurgulanmıştı. Artırılmış gerçeklik, aygıtlarının form, yüzey, alan, tarama-tanıma özelliği kullanılarak, sanal objelerin gerçek manzaraların üzerine bindirilmesi ve gerçek imgelerle münasebet kurma sürecine verdiğimiz isimdir. Aslında yıllardır hayatımızda. Daima gelişmeye ve yeni tanımlamalarla şekillenmeye devam ediyor. Dijital sanatta ise artırılmış gerçekliği şu halde tanımlamayı seviyorum. Birincisi, ortamda var olan yahut var olmayan objeleri, halleri, kıssayı deneyimleme biçimimiz; ikincisi paralel anlatım sürecinin izleyici ile inşası. Bir oburu ise eser ve anlatı ile etkileşim kurmayı sağlayan bir araç olarak tanımlıyorum. Hamam standında artırılmış gerçeklik bir anahtar deliği olarak kullanılmıştı. İzleyiciye telefonları aracılığı ile görünen bir desenin arkasındakileri göstermeye çalıştı. Yakın vakitte, giderek gelişen artırılmış gerçeklik gözlükleri, tecrübe alanlarımıza farklı bir halde eşlik edecek.
Vücut ve mimariye dair münasebetleri bu yerler üzerinden tahlil etme fikri nasıl oluştu?
Tasarım ve iç mimarlık disiplininden gelen bir öykü anlatıcısı olarak, vücudun etrafı ile kurduğu bağlar ve beden-haz ilgisinin oluşturduğu yerler üzerine çalışıyorum. Bu yerler, kentteki pozisyonları, ortaya çıkışları, yok oluşları ile varoluşumuzun ve tarihimizin izleri. Parklar, tuvaletler, barlar, hamamlar, saunalar ve birçok örneklerle tecrübelerimi aktarırken kelamlı, yazılı, görsel tarihe küçük referans noktaları oluşturmak istiyorum. Tüm serilere hazırlanırken akademik yayınları olabildiğince araştırıyorum. Bu noktada, örneğin hamam ile ilgili akademik bir yayında eşcinsellikten hiç yokmuş üzere bahsetmemek ya da buna oryantalist bir yaklaşımla bakmak eksik şeyleri doldurmam gerektiği noktasında beni tetikliyor. Zira uzaktan bakmıyorum. Tecrübeci olarak anlatıcı konumundayım.
Kuir kültür ve cinsiyet kimliklerini sanat pratiğine dönüştürerek izleyiciye aktarmak istediğiniz ileti nedir?
İhtimaller, olasılıklar çeşitliliği kutlama üzerine yeni pencerelerden bakış açıları sunmayı istiyorum. Ben de daima değişiyorum, öğreniyorum, oburlarının tecrübelerinden besleniyorum. 10 yıl evvelki algım ve telaffuzlarım birebir noktada değil. İndirgemeci yaklaşımdan uzak, daha kapsayıcı bir halde nasıl bakabilirim, kendimi bu noktada eğitmeye çalışıyorum. Her seride bu ihtimaller çoğalıyor. 2016-2018 ortası çalıştığım Gynaeceum- Bayanlar Mahfili serisini bugün kurgulasam birtakım durumlara farklı yaklaşırdım mesela. İzleyicinin de dönüşmesini istiyorum. Sauna 5m2’den oluşan ahşap sıcak bir kulübe değil yalnızca. Yüzlerce kentte LGBTİ+ komünitesi için bir toplumsallaşma alanı. Bu yerlerin pazarlanması noktasında da birden fazla vakit yanlışlar var. Örneğin Kuzey Avrupa, Amerika gay sauna web siteleri neden birden fazla vakit bizlere kaslı, sakallı, Orta Doğulu erkek imajı satıyor? Bunun üzere sorularla da tartışma imkânı sunmak istiyorum Sauna serisinde. Vücut ve tecrübe hudutlarımızın nasıl çizildiğini sorgulamak istiyorum.
Sauna AR Çözülme Standın her kısmında vücut üzerine çalışan kuir sanatkarların bize eşlik ettiğini görüyoruz. Bu bir ortaya gelişin kıssasını anlatır mısınız?
Mimari yapısı ve dekorasyon lisanı olarak saunalar değişken alanlar. Avrupa, Amerika, Güney Afrika, Türkiye’de deneyimlediğim saunaların her birinin farklı bir dekorasyon anlayışı olduğunu gözlemledim. Saunaların yer tahlilini tamamladığımda hepsinin duvarlarında poster, sanat yapıtı, duvar resmi, heykel üzere objelerin olduğunu gördüm. New York saunalarından birinin karanlık oda kısmına geçen duvarlarında mesela cehennem köpeği Kerberos tasviri vardır. Ya da soyunda odalarında iç çamaşırı posterleri vardır. Gitmediğim saunaların web sitelerinde bulunan yerleri tahlil ettiğimde de çeşitli göndermeler ile karşılaştım. Pandemi sürecinde fazlara ayırdığım Sauna tecrübesinin birincisi için 3D olarak çalışmaya başladım. Planladığım saunanın duvarlarına ise tıpkı deneyimlediğim örneklerde olduğu üzere vücut üzerine düşünen sanatkarların eşlik etmesini ve çalışmaları ile yerin iç içe geçmesini sağlamak istedim. LGBTİ’nin varlığının sorgulandığı, yok sayıldığımız bir devirde görünürlük ismine bir birliktelik alanı olması değerliydi. Bu noktada İlker Cihan Biner yazısı bir katalog metni, bir stant tahlilinden çok saunadaki yapıtlardan biri. Onunla sohbetlerimizde yapıtların fizikî özellikleri kadar birlikte var oluşa da odaklanmıştık. Sauna’nın başlangıcını Şafak Şule Kemancı’nın kuir bir ekosistem olarak kurguladığı çalışmaları ile inşa etmem ve İlker’in stant metninde kullandığı Madonna Erotica Secret Garden müziğini seçmiş olması dayanılmaz bir tesadüf oldu.
Teklif götürdüğüm her sanatçı bana yapıtlarını fizikî boyutu dışında kullanabilmeme müsaade verdi. Onlara nitekim çok teşekkür ederim. Hepsinin çalışması yere ve tecrübeye yeni manalar yükledi. Sauna, onların yapıtları ile 3D olarak inşa sürecini tamamladı. Mert Çağıl Türkay’ın negatif çalışmalarının, Berkin Gülten’in deriden arınmış kan, kas, yağ üzere kütleleri gözümüze sokan ve ortamı aydınlatan çalışmalarının yerle kurduğu bağın çok güçlü olduğunu düşünüyorum. Hossein Edalatkhah’ın “Arrest me if I’m Guilty” çalışmasının sauna ve tutuklanmalara, baskınlara dair bir izi var. Ateş Alpar ve Cihan Bacak’a ilişkin vitrifiye elemanlarının durumu yeniden yer ve ilişkilendirme biçimi olarak benim için çok güçlü. Elhasıl stant, bayan, erkek soyunma odası ayrımı olmadan girdiğimiz dünyada gerçek manada bir cruising, keşif alanına dönüştü. Birinci 4 gününde 4 bin ziyaretçiye erişti.
Gerçek bir gey saunası ile Ahmet Rüstem Ekici’nin sanal saunası ortasında bir fark var mı?
Sauna’nın planı için çok çalıştım. Bahsettiğim üzere farklı ülkelerde onlarca sauna tecrübem oldu. Kimi başlı başına bir sauna, spa alanı üzere inşa edilmişti kimi bir apartman dairesinden dönüşmüştü. Hepsinin ortak noktası, dolanım alanlarının gizemi ve Neufert standartları dışında etkileşim alanları oluşturuyor olmasıydı. Tecrübesi nereden algılamak istediğimiz noktaya nazaran karşılığım değişebilir. Mimari planlama olarak benim için fark yok. Zira şu an bu sauna bu plana nazaran fizikî olarak inşa edilebilinir. Tecrübe olarak elbette farklar var. Saunalar, kokusu, ışığı, ısısı farklı ve kontrastı güçlü yerler.
Sauna serisinin ikinci fazı ne vakit yayınlanacak?
Fizikî bir stant olarak kurgulamayı düşündüğüm “Sauna” standının ikinci fazını Covid-19 kurallarına nazaran şekillendireceğim. Sanal gözlük, yapıtlarla temas üzere etkenleri ve hijyen şartlarını düşündüğümüz için benim için net olmayan bir tarihe işaret ediyor. Bu nedenle sürece nazaran farklı sanat yapıtlarını deneyimleyebileceğimiz yeni bir tecrübe alanı oluşturabilir.
Sauna girişi Gazete Duvar
