ANKARA – Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kapatılması istemiyle hazırladığı ikinci iddianame, Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edildi.
Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından iade edilen birinci iddianamede, partinin kapatılmasına ek olarak 687 bireye siyasi yasak konulması talep edilirken, 843 sayfalık yeni iddianamede siyasi yasak istenilen kişi sayısı 451’e düşürüldü.
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
AYM tarafından kabul edilen iddianame, birinci olarak HDP’ye gönderilerek metot ve temele ait savunmaları alınacak. HDP, AYM’nin tanıdığı mühlet içinde savunmasını verecek; isterse bu müddetin uzatılması için müracaatta bulunabilecek. Ek müddet talebini AYM heyeti karara bağlayacak. HDP’nin ön savunması sonrası temel hakkındaki görüş sunulacak ve HDP’ye gönderilecek.
AYM’nin belirleyeceği tarihlerde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin kelamlı açıklama, HDP yetkilileri kelamlı savunma yapacak. AYM Genel Konseyi, gerekli gördüğü hâllerde kelamlı açıklamalarını dinlemek için ilgilileri ve bahis hakkında bilgisi olanları çağırabilecek. Siyasi parti kapatma davası sonucunda verilen karar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ile ilgili siyasi partiye bildirim edilip, Resmî Gazete’de yayımlanacak.
HDP hakkındaki kapatma davası kararını 15 şahıstan oluşan AYM heyeti verecek. Anayasa’nın 69. hususuna nazaran bir partinin kapatılmasına yahut devlet yardımından kısmen ya da büsbütün mahrum bırakılmasına, üyelerin üçte ikisi yani 15 üyenin 10’unun oyuyla karar verilebiliyor.
OSMAN CAN: İDDİANAME, KATI MİLLİYETÇİLİK PERSPEKTİFİNDEN HAZIRLANMIŞ
Hukukçular, Anayasa Mahkemesi’nin HDP’nin kapatılması istemiyle hazırlanan iddianameyi kabul etmesini ve dava sürecini kıymetlendirdi.
Prof. Dr. Osman Can: AİHM tarafından legal kabul edilmeyen mevzuların, iddianameye getirilip parti kapatma münasebeti içerisine konması memleketler arası hukuka meydan okumak manasına geliyor. Anayasa Mahkemesi eski Raportörü Prof. Dr. Osman Can’a nazaran iddianame devletin, aşılması gereken katı, koyu bir milliyetçilik perspektifinden hareketle hazırlandı. İddianamede terör faaliyeti olarak yer alan aksiyonların birçoklarının niyet ve fikir özgürlüğü kapsamına girdiğini söz eden Can, “İddianamede, iade edilen birinci iddianameye nazaran farklı olarak teknik düzeltmeler, yordama ait düzenlemeler ve siyasi yasaklı partili sayısının azaltılmış olması yer alıyor. Başsavcılığın hazırladığı iddianamede çok fazla politik konjonktürle anlamlandırılabilecek ‘varsayım’ var. Daha evvelki DSP, HADEP kapatma davalarının açılması sırasındaki iddianamelerden içerik ve bakış açısı itibariyle farklı değil. Tabi niyet açıklamaları da siyasi parti kapatma davalarında kullanılabilir; fakat hükümet eleştirisi, Recep Tayyip Erdoğan eleştirisi ya da devletin politik tercihlerinin eleştirisi direkt terör propagandası halinde kullanılamaz. HDP ve HDP çizgisinde olan partilerin kapatılma davalarında genelde hareket ve şov yürüyüşleri iddianamede yer alır. Bu durumu terör propagandası olarak kıymetlendirmek sıkıntılı bir şeydir. Hasebiyle bir partinin kapatılması için ters aksiyonların odağı haline gelmiş olması gerek. Ben iddianamede parti kapatacak yoğunlukta bir kanıt göremiyorum” dedi.
‘ULUSLARARASI HUKUKA MEYDAN OKUMA VAR’
HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş başta olmak üzere Sırrı Süreyya Başkan ve Ayhan Bilgen üzere siyasetçiler hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ile Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) verdiği ihlal kararlarına mevzu olan tabirlerin iddianamede yer aldığına dikkat çeken Osman Can, iddianamede yer alan terslikleri şu biçimde anlattı:
“AYM’nin Ayhan Bilgen, Sırrı Süreyya Lider ile ilgili verdiği ihlal kararlarına husus olan tabirler iddianamede yer alıyor. Selahattin Demirtaş’ın mahkumiyetine bahis olan tezler, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından legal görülmedi. Devletin bu mevzuda keyfi, politik münasebetlerle hareket ettiği tespiti yapıldı. AİHM tarafından yasal kabul edilmeyen mevzuların, iddianameye getirilip parti kapatma münasebeti içerisine konması milletlerarası hukuka meydan okumak manasına geliyor.”
‘İDDİANAMEDE, TAHLİL SÜRECİ TERÖR FAALİYETİ OLARAK YER ALIYOR’
“İddianamede ayrıyeten tahlil sürecinde söylenen tabirler, o devirde devletin beğenilen gördüğü hareketler aniden terör faaliyeti olarak bizim karşımıza çıkıyor. HDP Milletvekillerinden kimilerinin Demokratik Toplum Kongresi’nin toplantılarına katılması, terör örgütüne üyelik olarak gösteriliyor. Yasaklanmamış, yasal bir kurum nasıl olur da terör örgütü üyeliği olarak kıymetlendirilebilir. Pek çok istikametiyle sorunlu bir iddianame karşımızda duruyor. Münasebetiyle HDP iddianamesinin hukuk devleti ve demokrasinin korunmasıyla ilgisinin kurulması güç.”
‘HDP KAPATILIR VE 451 POLİTİĞE YASAK GELİRSE BU BİR SİYASİ PARTİYİ TASFİYE OPERASYONU OLUR’
2010 yılındaki anayasa değişikliği uyarınca muhtemel bir kapatma kararında, siyasi yasak alan isimlerin milletvekilliği düşmeyecek.
Osman Can, HDP’nin kapatılması durumunda yine parti olarak seçime girmesi mümkün olmazsa Doğu ve Güneydoğudaki milletvekilliği kontenjanlarının değerli ölçülerde AK Parti’ye geçeceği görüşünde.
“HDP’li siyasetçiler seçime bağımsız girseler bile 30-35’den fazla milletvekili çıkarmaları zor” diyen Can, “Bu durumda geri kalan kısım AK Parti’ye yarayabilir. HDP kapatılırsa ve 451 kişi siyasi yasaklı hale gelirse HDP’de siyaset yapacak kim kalacak? Bu birebir vakitte bir siyasi parti tasfiye operasyonudur. Topyekûn bir politik yoruma, duruşa karşı devletin bütün imkanlarını memleketler arası hukuka karşıt bir formülle kullanılması manasına geliyor” değerlendirmesinde bulundu.
LEVENT KÖKER: İDDİANAMEDE HDP’NİN TERS HAREKETLERİN ODAĞI HALİNE GELDİĞİ KONTAĞI VAR MI?’
Siyaset bilimci ve Kamu Huku Profesörü Levent Köker, HDP’nin kapatılmasını içeren iddianameye ait, “HDP’nin parti olarak terörle temaslı bir odak haline geldiği kanıtlanabiliyor mu?” sorusunun akla geldiğine dikkat çekti ve “Anayasa Mahkemesi, birinci HDP iddianamesini reddederken HDP mensuplarının hareketleriyle HDP’nin parti olarak terörle kontaklı bir odak haline nasıl geldiğinin iddianamede anlatılmadığını söylemişti. ‘Yeni iddianame de bu temas kuruldu mu?’ sorusu en kıymetli soru” dedi.
Prof. Levent Köker: Şayet HDP kapatılırsa bu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin tekrar ihlal edilmesi manasına gelir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın da ihlal edilmesi manasına gelir. Ben bir hukukçunun bu türlü bir parti kapatma davasına evet diyebileceğini zannetmiyorum. ‘AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NİN TEKRAR İHLALİ MANASINA GELİR’
Türkiye’de bugüne kadar Anayasa Mahkemesi kararı ile kapatılmış pek çok siyasi parti olduğuna vurgu yapan Köker, bu partilerin değerli bir kısmının Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden ‘ihlal’ kararı elde ettiğini tabir ederek şunları söyledi:
“Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, bu partilerle ilgili olarak -bir parti kapatma davası hariç- Türkiye’yi daima haksız buldu. Bir tek Refah Partisi’nin kapatılması davası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne muhalif bulunmadı. Türkiye’de kapatılan siyasi partilerin büyük çoğunluğu 7- 8 tanesi HDP’nin öncesinde kurulmuş, Kürt problemini merkez alan siyasi örgütlenmelerdi. HDP çizgisindeki bu partiler 1990’lı yıllarda Halkın Emek Partisi ile başladı ve bugüne kadar gelindi. AİHM bunların hepsi için parti kapatmanın hak ihlali olduğuna karar verdi. Bu durumun HDP ile ilgili şudur: Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının misyonu yalnızca HDP’nin neden kapatılması gerektiğine dair bilgi toplamak değil, tıpkı vakitte kapatılması istenilen siyasi partinin lehinde olan ispatları da sav makamı toplamak ve bakmak zorundadır.
Sanki iddianamede daha evvel HDP çizgisindeki partilerin kapatılmasıyla ilgili olarak vermiş olduğu hak ihlali kararlarından bahsediliyor mu? Son olarak Demokratik Toplum Partisi kapatıldı. Bu partinin kapatılmasını AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne alışılmamış buldu. Artık HDP’nin kapatılması talebi de Demokratik Toplum Partisi’nin kapatılma münasebetleriyle emsal. Münasebetiyle HDP de şayet kapatılırsa bir hak ihlali olmayacak mı? İddianamede bu durumun bir hak ihlali olmayacağını göstermiş olması gerekir. Türkiye’nin yeni bir hak ihlali olmayacak halde davranmaya ihtimam göstermesi gerekir. Kapatma talebinin AİHM bakımından nasıl bir hak ihlali olmayacağını da göstermiş olması gerekir. Şayet HDP kapatılırsa bu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin tekrar ihlal edilmesi manasına gelir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın da ihlal edilmesi manasına gelir. Ben bir hukukçunun bu türlü bir parti kapatma davasına evet diyebileceğini zannetmiyorum.”
ERGUN ÖZBUDUN: HDP KAPATILIRSA AK PARTİ MUHAFAZAKAR KÜRT SEÇMENİN OYUNU KAYBEDER
Anayasa Profesörü Ergun Özbudun da Venedik Komisyonu’nun parti kapatma konusunda hazırladığı çalışmaya işaret etti. Bir partinin şiddet aksiyonlarına katılması yahut şiddeti teşvik etmesi halinde kapatılabileceğini söz eden Özbudun, “Geçmişten günümüze HDP’nin tavrı değerlendirildiğinde Selahattin Demirtaş’ın şiddet formüllerini reddeden pek çok beyanını hatırlıyorum. Keza Pervin Buldan’ın da misal beyanlarını hatırlıyorum. Bu iddianame bana büsbütün siyasi nedenlerle ve Sayın Devlet Bahçeli’nin talebi üzerine gerçekleştirilmiş, hukuksal kıymetten mahrum bir gayret üzere geliyor” diye konuştu.
Prof. Ergun Özbudun: Bu iddianame bana büsbütün siyasi nedenlerle ve Bahçeli’nin talebi üzerine gerçekleştirilmiş, hukuksal kıymetten mahrum bir efor üzere geliyor. Özbudun, HDP’nin Türkiye siyasetinde üçüncü büyük parti pozisyonunda olduğunu vurgulayarak, “HDP kapatılırsa geçmişte olduğu üzere tekrar bir parti kurmak mümkün olur. Kürt seçmen de yeni partiye sadık kalır. Kürt seçmen her vakit kendi kimliğini temsil eden partilere sadık kalmıştır. AK Parti, HDP’nin kapatılmasından bir kar elde edemez. Hatta oy kaybı bile olur. Muhafazakâr Kürt seçmenin oyunu kaybedebilir” dedi.
Gazete Duvar
