Avrupa Birliği (AB) önderleri, Belarus’un Yunanistan’dan Litvanya’ya giden bir yolcu uçağını zorla Minsk’e indirmesi ve uçaktaki muhalif gazeteci Roman Protasevich’i gözaltına alması üzerine Belarus havayollarına ilişkin uçakların Avrupa hava alanına girişlerini yasaklama kararı aldı. Brüksel’de bir ortaya gelen AB üyesi 27 ülke başkanı, AB havayollarına da Belarus hava alanında uçmamalarını söyledi. Önderler, ayrıyeten Minsk idareye yeni yaptırımlar uygulanacağı kelamını verdi.
Yunanistan’dan Litvanya’ya giden Ryanair havayollarına ilişkin yolcu uçağı ‘bomba ihbarı’ teziyle Belarus tarafından zorla Minsk’e indirilmiş, uçakta bulunan 26 yaşındaki muhalif gazeteci ve Telegram üzerinden haberleştiren Nexta’nın eski editörü Protasevich gözaltına alınmıştı. Uçak daha sonra gecikmeli olarak Litvanya’ya vardı. Batı, Belarus’u ‘Ryanair uçağını kaçırmakla’ suçladı.
Protasevich’in gözaltına alındığı Minsk havaalanında çekildiği anlaşılan imgeleri de ortaya çıktı. Pazartesi geç saatlerde yayınlanan görüntü klipte Protasevich, sıhhatinin yerinde olduğunu söylüyor ve Belarus devleti tarafından kendisine yöneltilen suçlamaları itiraf ederken görülüyor. Belaruslu aktivistler ve ana muhalefet başkanı görüntüyü eleştirdi ve Protasevich’in suçlamaları kabul etmeye zorlandığını söyledi. ABD Lideri Joe Biden, Belaruslu yetkililerin müdahalesini ‘zalimce’ olarak nitelendirdi ve olay için “Hem siyasi muhaliflere hem de basın özgürlüğüne yönelik utanç verici saldırılar” dedi.
‘DÖVÜLMESİ VE AZAP GÖRMESİ MUHTEMEL’
BBC’ye konuşan Protasevich’in babası, oğlunun azap görmesinden korktuğunu söyledi: “Bununla başa çıkabilmesini umuyoruz. Fikri bile korkutuyor. Lakin dövülmesi ve azap görmesi beklenen. Sahiden korkuyoruz. Şok içindeyiz ve hakikaten üzgünüz. Avrupa’nın kalbinde, 21’inci yüzyılda bu tip şeyler yaşanmamalı. Avrupa Birliği dahil bütün milletlerarası toplumun yetkililere daha evvel gibisi görülmemiş bir baskı uygulamasını umuyoruz. Bu baskının işe yaramasını ve yetkililerin çok büyük bir yanılgı yaptıklarını fark etmelerini umuyoruz.”
FR4978 sefer sayılı uçak pazar günü Atina’dan Vilnius’a gidiyordu. Uçak, Belaruslu yetkililerin ‘bomba ihbarı’ olduğu gerekçesiyle verdikleri talimatla Litvanya hududuna varmadan rotasını doğuya Minsk’e çevirdi ve uçak Pazar günü mahallî saatle 13:16’da Minsk’e indi. Polis, uçakta bulunan Protasevich’i götürdü ve 126 yolcu uçaktan indirildi. Olaya tanıklık eden bir aktivist, kız arkadaşı Sofia Sapega ile birlikte gözaltına alınan Protasevich’in ‘çok korktuğunu’ söyledi. BBC’ye konuşan Sapega’nın annesi, 23 yaşındaki kızının Minsk’te cezaevine götürüldüğünü anlattı ve WhatsApp’ta attığı son bildirinin “Anneciğim” olduğunu söz etti. Sapega’ya yöneltilen suçlamaların ne olduğu meçhul.
Belarus, Avrupa’da idam cezasını uygulayan tek ülke. Görgü şahitleri Protasevich’in başka yolculara ‘idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu söylediğini’ aktardı. Uçaktaki üç yolcu, Vilnius’a gitmedi. Ryanair havayolu şirketi Genel Müdürü Michael O’Leary, Belaruslu istihbarat yetkililerin de Minsk’te uçaktan inmiş olabileceğini söyledi lakin bu bağımsız kaynaklar tarafından doğrulanmadı.
HAMAS ARGÜMANLARI YALANLADI
Belarus, uçağın, Hamas tarafından ‘bomba tehdidi’ aldığı gerekçesiyle mecburî iniş yaptığını söyledi. Üst seviye bir yetkili gazetecilere okuduğu ‘tehdit mektubunun’ Hamas tarafından yazıldığını tez etti. Yetkili mektupta, “Taleplerimizi yerine getirmezseniz bombayı Vilnius’ta patlatacağız” yazdığını belirtti. Hamas ise olayla ilgili oldukları tezlerini yalanladı. Örgüt daha evvel İsrail ve Filistin dışında rastgele bir aksiyonda bulunmadı ve bunu yapacak kapasitesi olduğu da düşünülmüyor. Almanya Başbakanı Angela Merkel de Belarus’un argümanının ‘tamamen akıl dışı olduğunu’ söyledi.
‘İDAM CEZASIYLA KARŞI KARŞIYA’
Nexta, Telegram kanalından yayın yapan bir medya operasyonu. Kümenin Twitter ve YouTube hesapları da var. Nexta, Belarus’taki seçim periyodunda muhalifler için kilit değerdeydi. Kuruluş, seçim sonrasında hükümetin haberlere ve medyaya getirdiği kısıtlamalarda faaliyetlerine devam etti.
Tikhanovskaya, 26 yaşındaki Protasevich’in 2019’da Belarus’tan ayrıldığını ve 2020 devlet başkanlığı seçimlerini Nexta aracılığı ile haberleştirmeye devam ettiğini söyledi. Daha sonra Protasevich hakkında Belarus’ta cezai kovuşturma başlatıldı. Tikhanovskaya, ‘terörist olarak görüldüğü için’ Protasevich’in Belarus’ta idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu söz etti.
Tikhanovskaya, geçen yıl düzenlenen seçimlere hile karıştırıldığını, sandıktan kendisinin birinci çıktığını söylüyordu. Avrupalı önderlerin de dayanağını alan Tikhanovskaya, eşi mahpus cezasına çarptırıldığı için adaylıktan çekilmek zorunda kaldığı için devlet başkanlığı yarışına girmişti. Belarus önderi Aleksander Lukaşenko’nun seçimlerde zaferini ilan etmesinden sonra başşehir Minsk’te toplanan binlerce kişi aylarca protesto şovları düzenledi. Polis sert müdahalelerde bulundu ve binlerce kişi hakkında cezai süreç başlatıldı. (BBC Türkçe)
Gazete Duvar