Türkiye Barolar Birliği Lideri Metin Feyzioğlu, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Hukukta yeni ıslahat devri başlatıyoruz” açıklamasının akabinde yeni devirde gerçekleşmesini bekledikleri ıslahatları, problemler ve tahlil teklifleri ile birlikte Adalet Bakanı Abdulhamit Gül’e iletti. Adalet Bakanlığı’ndaki toplantıda Feyzioğlu avukatlardan gelen teklifleri okudu. Teklifler ortasında öne çıkan unsurlar şöyle:
– Hakim terfilerinde AİHM ve AYM kararlarına uygunluk dikkate alınmalı.
– Stajyer sayısı düşürülürse, staj kredisi verebiliriz.
– Genç avukatlar için Meslek Ofisleri açılmalı.
– Kolluk amirliği adayları, hukuk mezunlarından seçilmelidir.
– Şiddet mağdurlarına isimli yardımdan maddi durum araştırması yapılmadan barolarca avukat atansın.
– Hakim, savcı yardımcılığı getirilsin.
– Hakim, savcı mülakatları kameraya alınsın.
– İstinafta katılaşma hudutları düşürülsün.
– CMK’daki tutuklamayı kolaylaştıran katalog cürümler kaldırılsın.
Feyzioğlu tarafından Gül’e verilen tekliflerin tam metni şöyle:
Yeni devirde gerçekleşmesini dilediğimiz ıslahatlarla ilgili bu yazımızı hazırlamadan evvel tüm barolarımıza ve meslektaşlarımıza görüşlerini sorduk. Yıllardır baro liderleri toplantılarımızda, genel konseylerimizde ve meslek örgütümüzün faaliyetleri münasebetiyle yaptığımız binlerce farklı toplantı ve faaliyette edindiğimiz bilgi ve deneyimleri bu vesile ile bir defa daha tasnifledik. İsimli yıl açılış konuşmalarımız başta olmak üzere meslektaşlarımıza ve kamuoyuna yaptığımız açıklamalarda lisana getirdiğimiz konuları derledik. Bin yüz iki meslektaşımızdan gelen görüşleri tek tek okuduk ve değerlendirdik.
İcra–iflas hukuku düzenleme ve uygulamalarına ait detaylı bir çalışmayı ise tekrar Barolarımızın ve meslektaşlarımızın dayanağı ile tamamlayıp Adalet Bakanlığımıza kısa müddet içerisinde sunacağız.
Aşağıda, yeni devirde gerçekleşmesini dilediğimiz ıslahatlar, sıkıntılar ve tahlil tekliflerimiz, tüketici olmayan (ucu açık) bir liste halinde değerlendirmenize sunulmuştur. Bunları; tesirli ve yapan irtibat ile güçlendirdiğimiz, ülkemizin, milletimizin ve meslektaşlarımızın faydasına geliştirdiğimiz iş birliğimiz çerçevesinde süreç içerisinde hayata geçireceğimize inanıyorum.
1. Bayana ve çocuğa yönelik şiddetle çabada Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ile Türkiye Barolar Birliği ve barolar ortak çalışma yürütmelidir. Adalet Bakanlığı ve Türkiye Barolar Birliği’nin üzerinde çalıştığı bir proje kapsamında yedi pilot vilayetimizde sürdürdüğümüz proje çerçevesinde, baroların bünyesinde İsimli Yardım Alt Heyetleri oluşturulması hedeflenmektedir. Bu alt heyetlerde konusunda eğitilmiş uzman avukatlar yer alacaktır. Mağdura birinci andan itibaren hukuksal takviye sağlanacaktır.
Bu çerçevede;
a) Mağdurlara isimli yardım kapsamında lakin işin ivediliğine binaen maddi durum araştırması yapılmaksızın barolarca avukat görevlendirmesi yapılmalıdır.
b) Mağdur ile mülakat yapan avukat, bayana ve çocuğa yönelik şiddetle türel gayrette uzmanlaşmış ve bu cürümlerin mağdurları ile irtibat kurma konusunda eğitim almış olmalıdır. Bu eğitimler meslek içi eğitim kapsamında Türkiye Barolar Birliği ve barolar tarafından verilmelidir.
c) Mülakat yerlerinin, baroların isimli yardım müracaatlarını aldıkları yerlerden başka ve şiddet mağduru bayana ve çocuğa inanç veren yerler olması sağlanmalıdır. Yer açısından ŞÖNİM’ler düşünülebilir.
d) Başvurana avukat görevlendirilmesi halinde, bu avukatın da bayana ve çocuğa yönelik şiddetle tüzel uğraşta ve mağdurlarla irtibat alanında eğitim almış olması sağlanmalıdır. Bunun için isimli yardım avukat listelerinin altında alt kümeler açılmalı, bayan ve çocuğa yönelik şiddet olaylarında mağdurlara bu alt kümeden baro tarafından görevlendirme yapılmalıdır.
e) İsimli yardımla görevlendirilen avukat her etapta mülakatı yapan avukatı bilgilendirmeli, yapılan isimli süreçlerin iz belgesi da mülakatı yapan avukat tarafından nizamlı olarak tutulmalıdır.
f) Mağdur sürecin hiçbir basamağında fiziken de yalnız bırakılmamalı, gidilecek tüm resmi makam ve kurumlara isimli yardım listesi alt kümesinden görevlendirilmiş avukatıyla gitmelidir. Gerektiği takdirde bu süreç sırasında mağdura ve avukata Emniyet Teşkilatınca yakın muhafaza takviyesi verilmelidir.
g) Bayana Yönelik Şiddet ve Aile içi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Gayrete Dair Avrupa Kurulu Sözleşmesi’nin 48. hususu kapsamında; bu mevzuda “zorunlu uyuşmazlık giderme alternatif süreçlerinin yasaklanması” kuralı çerçevesinde bayana karşı kolay yaralama, hakaret ve tehdit hatalarında uzlaştırma yoluna gidilmemesi gerektiği değerlendirilmelidir.
2. Birinci yargı ıslahatı paketi kapsamında TBMM’ce yapılan kanun değişikliği ile yürürlüğe giren hukuk alanındaki mesleklere giriş imtihanından geri adım atılmamalı, 2019 yılında hukuk fakültelerine kayıt yaptıran öğrencilerden başlamak üzere hukuk fakültesi mezunlarının bu imtihana tabi olacağı daima vurgulanarak hukuk fakültelerinin eğitim-öğretim kalitelerini arttırması zorunluluğuna işaret edilmelidir.
3. Birinci yargı ıslahatı paketi çerçevesinde hukuk fakültelerine girişte aranan eşik, yüz doksan binden yüz yirmi beş bine yükseltilmiş idi. Bu eşiğin tedricen yüz bine ve akabinde seksen bine yükseltilmesinde büyük yarar vardır.
4. Mevcutlar dilek edilen düzeye gelinceye kadar, uzun bir müddet yeni hukuk fakültesi açılmamalıdır.
5. Hâkim ve savcı yardımcılığı kurumu getirilmelidir.
a) Akademi eğitimini takiben hâkim ve savcı adayları yardımcılığa atanmalıdır.
b) Yardımcılık statüsü daimî olmamalı, iki yılla sınırlanmalıdır.
c) Mühlet sonunda yardımcılar Adalet Akademisinde birkaç aylık bir eğitime daha tabi tutulmalıdır. Alanda iki yıl deneyim kazanmış yardımcıların bu son devre eğitimlerinin çok yararlı olacağı düşünülmektedir.
d) Son devre eğitimi takiben yardımcılar, baraj puanını geçmek zorunda oldukları bir geçiş imtihanına girmelidir. İmtihanda aldıkları notun makul bir yüzdesi ile yanında misyon yapılan hâkim ve savcının sicil notunun muhakkak bir yüzdesi toplanmalı ve kâfi puanı alanlar bir kota olmaksızın hâkim ve savcı olarak atanmalıdır.
e) Yardımcının yanında misyon yapacağı hâkim ve savcılar eğitimcinin eğitimini almış olmalı ve yargısal vazifelerini yardımcılarına fiilen devretmemelerini teminen yakından denetlenmelidir.
6. Avukat, hâkim ve savcı olmak isteyen herkese hukuk fakültesi mezuniyeti sonrasında YÖK tarafından görevlendirilen az sayıda üniversite bünyesinde özel açılacak yüksek lisans programını tamamlama zaruriliği üzerinde çalışılmalıdır. Uzun vadeli bir tahlil olarak Adalet Bakanlığımız ile üzerinde çalışmayı önerdiğimiz taslak modelimiz hazırdır.
7. Türkiye Adalet Akademisi’nin Türkiye Barolar Birliği’nin de temsil edildiği genel heyeti kaldırılmış, yerine Müşavere Şurası oluşturulmuştur. Anılan heyette Türkiye Barolar Birliği’nin temsil edilmesi yargının üç kurucu ögesinin mesleksel eğitim alanında da iş birliğini devam ettirmesine katkıda bulunacaktır.
8. Yargıçların bağımsızlığını ve teminatını, savcıların teminatını eksiksiz sağlamak üzere Yargıçlar ve Savcılar Konseyi, Yargıçlar Heyeti ve Savcılar Şurası olarak ikiye ayrılmalıdır. Birine Yargıtay Lideri, başkasına Yargıtay Başsavcısının başkanlık etmesi düşünülmelidir. Her iki konseyin da oluşumunda yük Yargıtay ve Danıştay genel heyetlerinin seçeceği üyelere verilmeli, yönetimin temsilcileri heyetlerde yer almamalıdır. TBMM’nin de 3/5 üzere nitelikli bir çoğunlukla ve belli koşulları yerine getiren adaylar ortasından üye belirlemesi düşünebilir. Her iki şurada da Türkiye Barolar Birliği temsilcisinin yer alması savunma hakkına uygulamada daha yüksek seviyede hürmet duyulmasını sağlayacaktır.
9. Hâkim ve savcı adaylarının gireceği imtihanlar da dahil olmak üzere kamuya işçi alımlarında tercihan mülakat uygulamasına son verilmelidir. Mülakat imtihanları devam edecek ise, mülakatlar kamera kaydına alınmalı ve mülakata çağırılacak aday adaylarının sayısı, alımı yapılacak adayların örneğin yüzde onunu yahut on beşini geçmemelidir. Böylelikle yazılı imtihanın manasını yitirmesi ve liyakat prensibinden uzaklaşıldığına dair her türlü tereddüt önlenmelidir. İ
10. Vatandaşlarımızın adalete erişimini sağlamak ve güçlendirmek açısından tüzel himaye sigortası üzerinde çalışılmalıdır. Fakat bu sigorta düzenlenirken sigorta şirketlerinin avukat listeleri hazırlamaları ve bu listede yer alan avukatların görevlendirilmesini kural koşmaları katiyen kelam konusu olmamalıdır.
11. İstinaf kanun yolunda kararların nihaileşmesi için öngörülen hudutlar, temyiz kanun yoluna gidilebilecek kararların sayısını arttıracak formda düşürülmelidir. Böylelikle hem Yargıtay teminatı genişletilmeli hem hukuk birliğinin güçlendirilmesine katkıda bulunulmalıdır. İstinaf dairelerinin kabul, ret, düzelterek ret, duruşma açarak asıldan inceleme üzere karar ve uygulamaları ortasındaki derin uçurumlara bakıldığında bu teklifimizin kıymetli bir muhtaçlığa işaret ettiği görülecektir.
12. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesinin ferdi müracaatlarda verdiği ilkesel nitelikteki kararlara uygun karar verme, yargıçların terfiinde kesinlikle dikkate alınmalıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi kararlarıyla bağlılık unsurunun uygulamada yıpranmamasına itina gösterilmelidir.
13. Stajyer avukatlara avukat yanında fiyatlı ve sigortalı çalışma hakkı tanınması angarya yasağını ihlal boyutlarına varan kıymetli bir insan hakları probleminin tahliline katkı sağlayacaktır. İmtihan ve hukuk fakültelerine girişte barajın yükseltilmesine bağlı olarak stajyer sayısı yıllık yedi sekiz bin civarına düşürülebilir ise Türkiye Barolar Birliği’nin elindeki kaynakları kullanarak, yapılacak bir kanun değişikliği çerçevesinde örneğin gelir elde etmeye başladıktan itibaren üç yıl geri ödemesiz, uzun vadeli ve faizsiz staj kredisi vermesi de mümkün olacaktır. Stajyer avukat sayısı bu düzeylere düşmeden evvel bir orta tahlil metodu olarak İş Kur’dan dayanak verilmesi değerlendirilmelidir.
14. Baroların, stajyer avukatların iş bulmalarını yahut kendi ofislerini açmalarına yardımcı olmak için “kariyer ofisleri” açması planlanmalıdır. Bu maksatla projeler geliştirilmelidir. Türkiye Barolar Birliği bu hususta baroları desteklemeye hazırdır. Tıpkı halde genç avukatlar için ortak sekreterlik ve toplantı alanı hizmetlerinin verileceği, dönüşümlü kullanılması mümkün “ilk ofis” projeleri geliştirilmelidir. TOKİ’nin takviye vermesi durumunda Türkiye Barolar Birliği pilot vilayetlerden başlayarak bu projeleri barolarımızla birlikte geliştirebilir.
15. Kolluk amirliği adaylığına alımların kıymetli bir yüzdesinin hukuk fakültesi mezunları ortasından yapılması, soruşturma evresi isimli kolluk faaliyetlerinde hukuk devleti standartlarının yükselmesine büyük katkı sağlayacaktır.
16. Seri muhakeme kurumunda, seri muhakeme teklifinin uygulamada müdafi huzurunda yapılmasının yerleşmesi bu kurumdan beklenen emele, yani faal savunma hakkından feragat etmeden iş yükünün azaltılması maksadına ulaşılmasını sağlayacaktır.
17. Kamuda vazife yapan avukat yönetimin hukuka uygun davranmasının en kıymetli teminatlarından biridir. Bu konu da göz önünde tutularak kamuda çalışan avukatların ek göstergeleri talepleri çerçevesinde tahlile kavuşturulmalıdır.
Meslektaşlarımızın lisana getirdikleri talepleri şunlardır:
a. Baroya kayıt mecburiliği ve baro keseneğinin kamu tarafından ödenmesi (Vekalet fiyatı havuzları bu ödemede kullanılabilir.)
b. 4800 ek gösterge
c. Makam tazminatının yükseltilmesi
d. Özel hizmet tazminatının yükseltilmesi
e. Dağıtıma temel vekalet fiyatlarının yıllık meblağının hesabında kullanılan gösterge sayısının yükseltilmesi
f. Kamuda hukuk müşavirliğinin “kariyer meslek sınıfı” olarak kabul edilmesi
g. Kamuda çalışan avukatlara yönetim tarafından mesleksel sorumluluk sigortası yaptırılması
h. Yönetimin süreçlerinin hukuk kurallarına uygunluğunun standartlarını yükselteceği dikkate alınarak kamu avukatı sayısının arttırılması ve merkezi atama yapılması
i. Kamu avukatlarının statülerinin, yetki ve sorumluluklarının özel bir kanunla belirlenmesi
18. CMK fiyat tarifesi Avukatlık Taban Fiyat Tarifesi’nin çok altındadır. 2020 yılı için bir avukat KDV dahil 713 TL’ye asliye ceza mahkemesinde sanığın savunması ile görevlendirilmektedir. Bu fiyatın karar katılaşıncaya kadar tüm etapları kapsadığı kabul edilmektedir. Kanaatimizce CMK fiyatlarının bu kadar düşük olması avukatın insan hakkının ihlalidir. CMK fiyat tarifesi, Avukatlık Minimum Fiyat Tarifesi ile eşitlenmelidir.
19. Hür avukatların emekli maaşları 1800 TL civarındadır. Tıpkı mühlet çalışıp emekli olmuş bir hakimin ise emekli maaşı yaklaşık 7.000 TL’dir. Şu durumda avukatların emekli maaşıyla taban muhtaçlıklarını dahi karşılama imkanları yoktur. Bu durum çözülmelidir. Tahlile katkı olarak, noterlerin avukat vekaletnamesi çıkarırken tahsil ettikleri pahalı kâğıt vergisinin tamamının Türkiye Barolar Birliği Toplumsal Yardımlaşma ve Dayanışma Fonu’na yalnızca avukatların emekli maaşlarına katkı emelli kullanılması kaidesiyle yatırılması düşünülebilir.
20. Avukatlık hizmetinin her kaleminde KDV’nin düşürülmesi, vatandaşlarımızın adalete erişim hakkını güçlendirecektir.
21. Mahkemelerde duruşma saatlerine uyulmaması avukatın çalışma hürriyetini ihlal eder boyuta gelmiştir. Sabah 10.00 duruşmalarına öğlenden sonra, hatta akşam üzeri girilmesi uzun müddettir olağan uygulamalara dönüşmüştür. İş yükü mazeret değildir. Tahlil, iş planlamasının hakikat yapılması ve birinci duruşmanın verilen saatte açıldığının tertipli olarak denetlenmesidir.
22. Avukatların belgeye sunduğu kanıtların mahkeme tarafından yargılama sırasında bir defa de ilgili yerlerden toplanması muhakemelerin uzamasına neden olmaktadır. Karşı yan tarafından, sunulan dokümanlara ait münasebet gösterilerek bir uyuşmazlık çıkarılmadığı takdirde bunlar sahih kabul edilmelidir.
23. Uyuşmazlıkların doğmadan önlenmesini teminen esirgeyici avukatlık modelleri üzerinde çalışılmalıdır. Bu çerçevede muhakkak ölçünün üzerindeki kontratlar ile gayrimenkulün aynına ait bütün kontratların avukatların da iştirakiyle imzalanması temeli kabul edilmelidir. Bu yapılır ise eminiz ki uyuşmazlıkların sayısında büyük düşüşler gerçekleşecek ve adliyelerin iş yükü hafifleyecektir.
24. İş uyuşmazlıklarında talep eden her emekçiye toplumsal hukuk devleti prensibi çerçevesinde isimli yardım kapsamında barolarca avukat görevlendirilmesi düzenlenmelidir. Görevlendirilecek avukatların arabuluculukta taraf vekilliği ve personel alacağının hesaplanması hususlarında meslek içi eğitim almaları Türkiye Barolar Birliği ve barolar tarafından sağlanmalıdır.
25. Tutuklamada katalog kabahatler gerekçesiz tutuklama kararlarına sebebiyet vermektedir. Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki katalog kaldırılmalıdır.
26. Uygulamada ceza mahkemelerinde yargıçların son celseye çoklukla kısa karar taslağını hazırlamış olarak gelmeleri müdafiin yaptığı savunmanın tesirini önemli oranda azaltmaktadır. Karar taslağını temel hakkındaki savunmayı dinlemeden hazırlayan hâkim ister istemez ön yargılı hale gelmektedir. Bu sorunun tahlili için yalnızca kararın tefhim edileceği, kelam alınması ve kanıt ileri sürülmesi mümkün olmayan bir tefhim celsesi kanunla öngörülmelidir. Böylelikle yargıçlar son savunmaları ve kelamları dinledikleri celsede karar verme baskısından, münasebetiyle karar taslağını hazırlama gereksiniminden kurtarılmalıdır.
27. Örneğin on beş yıl avukatlık, hâkimlik, savcılık yahut hukuk fakültesi mezunu olmak kaydıyla valilik üzere üst seviye idarecilik yapmış olanların temel eğitim almaları kaydıyla imtihansız arabulucu olmalarına imkân sağlanmalıdır. Bu, arabuluculuğu teşvik edecek, muvaffakiyetini arttıracak, yaygınlaştıracaktır.
28. İstanbul Tahkim Merkezi’nin genel konseyi, yönetimin direkt yahut dolaylı olarak atadığı genel şura üyeleri yerine Türkiye Barolar Birliği’nin ve/veya Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin görevlendirdiği üyelerden oluşur ise ulusal ve milletlerarası yatırımcı açısından daha cazip hale gelir. Kanaatimizce bu türlü bir merkez bilhassa ticari uyuşmazlıklarda ülkemizi bir tahlil mercii pozisyonuna taşıyacağından Türkiye’nin bölgesindeki ‘yumuşak gücü’ne katkıda bulunacaktır. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
