Joschka Fischer *
Angela Merkel’in Almanya başbakanlığındaki 16 yıllık hükümranlığı sona eriyor. Hakkında ne düşünülürse düşünülsün bir periyoda damgasını vurdu. Lakin siyasi bölümler nadiren sessizce biter, ‘Mutti’nin (Almanca ‘annecik’) uzun vedası da bir istisna değil.
Almanya’da seçim siyaseti nihayet hareketlenmeye başladı. Bir üstün seçim yılının iki eyalette düzenlenen birinci seçimleri, 26 Eylül’deki federal seçimlerden Merkel’in Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) ve Bavyeralı kardeş partisi Hristiyan Toplumsal Birlik (CSU) partilerinin içinde olmadığı yeni bir koalisyonun çıkma muhtemelliğine işaret etti.
MERKEL’İN GİDİŞİ SAĞDA BÜYÜK BİR BOŞLUK YARATACAK
CDU hem Baden-Würtemmberg hem de Rhineland-Palatinate eyaletlerindeki büyük kayıplar yaşarken, Yeşiller eşit oranda güçlü kazanımlar elde etti ve Hür Demokratlar (FDP) oy oranlarını korudu. Hasebiyle, Toplumsal Demokratlar (kırmızı), FDP (sarı) ve Yeşiller ortasında mümkün bir “trafik ışıkları” koalisyonundan bahsediliyor. Berlin’deki hükümetin değişmesi birdenbire gerçekçi bir mümkünlük olarak görünüyor.
Dahası, Merkel hükümetinin salgın idaresine ait tenkitler de gitgide artıyor, maske satın almalarında şaşırtan ölçüde yolsuzluk döndüğü söyleniyor. CDU/CSU’nun doruğundaki iktidar boşluğu da şimdilik doldurulmamış halde. CDU’nun pek de ikna edici olmayan önderi Armin Laschet, CSU’nun daha karizmatik önderi Markus Söder’le karşı karşıya.
Kim üstün gelirse gelsin, CDU/CSU kendi içinde güçlü bir gayretle karşı karşıya; bilhassa de CDU’nun on yıllardır yönettiği yarı-kalıtsal derebeyliğinin bulunduğu iki eyaletteki ses getiren mağlubiyetlerinden sonra. Bu kayıplar ve Yeşillerin istikrarlı yükselişi, CDU/CSU için potansiyel bir felaketin alameti. Her geçen gün, Almanlar Merkel’in başbakanlığının sahiden sona erdiği gerçeğiyle yüzleşmekte zorlanıyor. Gidişi, muhafazakâr kanattaki iktidar boşluğu düşünüldüğünde çok sancılı olacak.
Merkel periyodu, Çin’in muazzam ihraç pazarı açılımının gerçekleştiği globalleşmeye ziyadesiyle denk geldi. Ülke içinde ise ıslahatlara gösterilen dirençle tanımlandı ve politik dinamizmden çok konuşmakla geçmiş bir vakit olarak hatırlanacak. Alışıldık, takdire şayan uzmanların doluştuğu çok sayıda çalışma kümesi, kendilerini dijitalleşme üzere bahisleri tartışmaya verdiler. Lakin gerçek manada bundan hiçbir şey çıkmadı.
SANAYİ BÖLGESİ BİLE ‘YEŞİLE’ DÖNDÜ
İklim ve güç siyasetini düşünün. Almanya, 2011’de Japonya’daki Fukuşima felaketinden sonra nükleer enerjiyi terk etti; Merkel daha birkaç hafta evvel nükleer gücün evreli olarak durdurulmasına dair bir kararı geri çevirdi. Bu cüretkâr bir karar olsa da, Merkel, Baden-Württemberg’deki eyalet seçimlerinde partisine yardımcı olmak için “çifte U-dönüşü” üzere bir şey sergilemek zorundaydı. Ancak bu hareket başarısız oldu. Değerli sanayi bölgelerinden biri olan Baden-Württemberg, 2011’den bu yana Yeşiller üyesi Winfried Kretschmann tarafından yönetiliyor.
Daha da cüretkâr bir kararla Merkel, 2015’te Suriye’deki ve Ortadoğu’daki şiddetten kaçan sığınmacılara Almanya’nın kapılarını açtı. Lakin bu kazanımlar, kaideyi bozmayan istisnalardı. Merkel periyodu, esasen bir sükunet periyoduydu, Alman seçmenler buna müteşekkirdi ve üç kere onu seçtiler. İktisadın güneşi görünüşe nazaran her vakit üzerine parlarken, Merkel neden ıslahat yapma yahut strateji yürütme yürekliliği gösterme riskini alsındı ki?
Böylesi uzun bir hoşnutluk devrinden sonra, ülkenin artık büyük çapta yapısal problemlerle karşı karşıya gelmesi şaşırtan değil. Avrupa Komitesi ve AB üyesi öbür ülkelerle birlikte Alman hükümetinin de, Avrupa’nın COVID-19 aşısını hizmete sunmaktaki beceriksizliğinin akabinde gelen itimat kaybının üstesinden gelmek için çok çabalaması gerekiyor. Bir sonraki hükümeti kim oluşturacaksa oluştursun, salgının yayılması gündemin en başında yer alacak.
YAKIN PERİYODUN GÜÇLÜ MİSYONLARI
Salgın dijitalleşmeyi hızlandırırken bu devinimin Avrupa’nın ABD’yi ve Çin’i yakalamasına yardımcı olacak biçimde kullanılması gerek. Bu hususta ve dijital yenilenmede gösterilecek muvaffakiyet genel olarak Avrupa’nın egemenliğine kesin bir katkı getirecek, ayrıyeten Alman ve Avrupa ekonomilerinin 21’inci yüzyılda rekabetçiliğini muhafazasına yardımcı olacak. Bu, eğitim sistemlerinin modernizasyonunda olduğu kadar, araştırmada ve geliştirmede devasa yatırımları gerektirecektir. Neyse ki AB’nin ‘Bir Sonraki Kuşak AB’ isimli 750 milyon euroluk (884 milyon dolar) toparlanma planı bütün bu gayelerin gerçekleştirilmesi için tarihi bir fırsat sunuyor.
En şiddetli vazife tekrar de, bir yandan personellerin teminatını sağlayıp toplumsal ahengi korurken bir yandan da iktisadın ‘yeşilleştirilmesi’ olacak. Bu misyon, ulusal düzeyden yönetilemeyecek kadar büyük. Bir çeşit global güç haline gelen Avrupa Birliği üzerinden, Avrupa seviyesinde, kolektif olarak gerçekleştirilmek zorundadır.
Neyse ki Donald Trump Beyaz Saray’ı terk etti (umalım daim olsun) ve Avrupalılar, iyi işleyen Atlantik ötesi bir ittifakın bu yüzyılda çıkarlarını korumak açısından elzem olacağını görüyor. Lakin bu ilişkiyi güçlendirmek için Avrupa daha fazla güvenlik ve siyaset yükünü paylaşacak, Çin’in yükselişiyle ortaya çıkan meydan okumalara karşı üzerine düşeni yapmak zorunda kalacak.
Bu vazifelerin hiçbiri Almanya için kolay olmayacak. Lakin Baden-Württemberg ve Rhineland-Palatinate seçimleri, tezli konuşmaların yapıldığı ve hiçbir icraatın olmadığı Merkel periyodunun son bulduğu gerçeğini gözler önüne serdi. Gerçeklik Almanya’nın kapısına dayandı, bu yılın ilerleyen günlerinde yeni emanetçiler bu kapıyı nihayet açabilir.
* 1998-2005 yılları ortasında dışişleri bakanlığı ve başbakan yardımcılığı yaptı, 20 yıl boyunca Alman Yeşiller Parti’sinin liderliğini yürüttü.
Makalenin yepyenisi Project Syndicate sitesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Serdar Aygün)
Gazete Duvar
