ANKARA- Türkiye’de son devirde intihar olaylarında artış yaşanıyor. İntiharların ekonomik nedenlere dayandığını belirten muhalefet temsilcileri, hükümete ölümlerin önüne geçilmesi için adım atma daveti yapıyor.
Covid-19 pandemisinin yarattığı birçok olumsuzluğun intihar davranışına yol açabileceğini belirten Prof. Dr. Sibel Kalaycıoğlu’na nazaran Türkiye’de insanların intiharı tercih etmesinde rasyonel nedenler var. Toplumdaki herkesin psikososyal dayanağa kolay ulaşması gerektiğini belirten Türk Psikiyatri Derneği Lideri Koray Başar’a nazaran ise “intihar ile ekonomik durum ilişkisizdir” demek mümkün değil.
CHP’Lİ TAŞCIER: NİSAN AYINDA 129 KİŞİ İNTİHAR ETTİ
Lokal haber sitelerinden yaptıkları tarama sonucuna nazaran aylık intihar datalarını kamuoyuna duyuran CHP Ankara Milletvekili Gamze Taşcıer, nisan ayında en az 129 kişinin intihar ederek ömrüne son verdiğini, bunlardan 8’inin ise çocuk olduğunu açıkladı. 2021 yılının Ocak ayında 94, Şubat ayında 99, Mart ayında da 112 kişinin intihar ederek ömrüne son verdiğini raporlayan Taşcıer, her geçen ay daha da kararan bir tabloyla karşı karşıya olunduğunu belirterek, “İnsanlar ömürlerine son veriyor ve intiharlar da bir salgın üzere yayılıyor. Toplumsal bir sıkışma var” dedi.
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ise, son yıllarda artan intihar hadiseleri için Meclis araştırması açılmasını istedi. 2002-2019 yılları ortasında Türkiye’de 53 bin 784 kişinin intihar ettiğini belirten Tanrıkulu, ekonomik badireler nedeniyle intiharların arttığını söyledi.
‘PANDEMİNİN YARATTIĞI AKSİLİKLERİN İNTİHARA YOL AÇMASI BEKLENEBİLİR’
Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyoloji Kısmı öğretim üyesi Prof. Dr. Sibel Kalaycıoğlu’na nazaran medyada yer alan intiharlar çoklukla yoksulluk ve iflaslarla ilgili bir çerçevede sunuluyor. Covid-19 pandemisinin yarattığı bir telaş periyodunun olduğunu söyleyen Kalaycıoğlu’na nazaran toplumun geniş bir bölümünde gelecek meçhullüğü ve bunun yarattığı ümitsizlik hali var. Kalaycıoğlu, “İnsanlara umut veren çok fazla data yok. Bilhassa gençler arafta kalmış durumda. Herkesin sistemi aksadı ve Covid’in yarattığı tasa ve ümitsizlik ortamında intiharların olması beklenebilir. Geçiş devirlerinde ve belirsizlik ortamlarında beklenebilecek bir davranıştır. İntihar insanların birçoklarının tercihi olamaz. Lakin bazen telaşları ağır basan ve bir çıkış yolu bulamayan bireylerin yönelebileceği bir davranış biçimi olabilir. Ama bu durum toplumda çok da yaygın değil. Beşerler bir formda sıkıntıları ile sıkıntı da olsa muvaffakiyetle baş etmeye çalışıyor.”
Prof. Dr. Sibel Kalaycıoğlu ‘İNSANLARIN İNTİHARI TERCİH ETMESİNDE RASYONEL NEDENLER VAR’
Pandemide bir buçuk yılın geride kaldığını ve bu vakit diliminin çok uzun olduğunu söyleyen Sibel Kalaycıoğlu’na nazaran başa çıkma gücünün sonuna gelmiş insanların öbür alternatif yollar araması ya da kendini yok etmeyi istemesi bir sonuç. Türkiye’de fizyolojik nedenlerle intihar edenlerin oranlarının çok az olduğunu, ekseriyetle sistemsel sorunlarla baş edemeyenlerin intiharı tercih ettiğini belirten Kalaycıoğlu şunları söyledi:
“’Bunalım geçirdim ve yabancılaştım’ diyerek intihar Türkiye kurallarında biraz lüks kaçıyor. Bizde insanların intiharı tercih etmesinde pek gerçek, rasyonel nedenler var. Bunlar çok yapısal nedenler. Örneğin iş ve gelir durumundaki radikal değişimler, kayıplar ve rastgele bir dayanak umudu olamaması bu bahisteki kıymetli nedenlerden. Öte yandan bizim kültürümüzde ve inanç sistemimizde intihar günahtır. Türkiye kültüründe kim intihar etmek ister buna nazaran? Olağanda istemez. Yani elhasıl bizde o kadar çok yapısal ve sistemsel nedenler var ki bunlarla baş edemeyen birtakım beşerler intihara yönelebilir.”
İntihar olaylarının medyada ve toplumda sansasyonel olduğu için öne çıktığını belirten, intiharın olağan dışı bir davranış biçimi olduğunu söyleyen Prof. Kalaycıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Şu anda herkese sabredin, tahammüllü olun diye nasihat ediliyor. Tahammül edemeyen içinse iki yol var. Ya kendini bitiriyorsun ya da diğerlerine ziyan veriyorsun ve suça meylediyorsun. Olağan davranışın dışında olduğu için bu durum ilgi çekiyor. Birden fazla insan o denli bir duruma geldi ki bütün kapasitelerinin üzerine çıkan bir durum var. İnsanların elindeki kapasite, finansal, toplumsal, kültürel, ruhsal olarak baş etmeye yetmiyor. Sabır da bu evrede kâfi gelmiyor, bir hududu var. İnsanların kapasitelerinin sona geldiği bir durum ve kimi insanların psikolojileri dayanmıyor.”
‘AİLE YAPISIYLA DİREKT İLİŞKİLİ’
Son devirde medyada yer alan intihar olaylarında bilhassa ekonomik problem kaynaklı erkeklerin bunu tercih ettiği söylemi yaygınlaşıyor. Bunun Türkiye’deki aile yapısıyla direkt bağlantılı olduğunu belirten Kalaycıoğlu, şunları söyledi: “Türkiye’nin kültürel yapısında konutu geçindiren erkek. Erkeğin konuta gelir getirememesi, itibarını yitirmesini, zayıflığı beraberinde getiriyor. Beklentilere yanıt veremiyor. Kültürel olarak erkeğe çok fazla yüklenilmiş durumda. Bu alışılmış ki bayanı ikincil pozisyona bırakmaktan ve pasif bir rol tanımaktan kaynaklanıyor. Toplum sorumluluğu erkeğe veriyor ve bayanı, erkeğe bağımlı kılıyor. Bu durumda erkek çok fazla sorumluluk almış oluyor ve şu anda da bu ağır sorumluluk altında yıkılıyor.
‘ERKEKLER BEKLENTİNİN KARŞISINDA BAŞ EDEMİYOR’
Yoksulluk çalışmalarında bu durumu 80’li yıllarda Latin Amerika’da görmüştük ve meskeni terk eden erkekler vardı. 2000’li yıllarda alanda çalışırken emsal bir modelin Türkiye’de de oluşmaya başladığını görmüştük. ‘Erkek nerede’ diye sorduğumuzda karşılık, ‘Yok, kayıp’ olmuştu. Artık bu sorumluluktan yorulan erkekler vardı. Elinden bir şey de gelmiyor. Geçtiğimiz günlerde bir haber gördüm. Adam eşine 20 lirayı vermiş ve sen bunu harca demiş, sonrasında da gidip intihar etmiş. Bu kadar. Bu durumu anlatıyor. Kültürel olarak erkekler o beklentinin karşısında baş edemiyorlar.”
‘İNTİHAR İLE EKONOMİK DURUM İLİŞKİSİZDİR’ DEMEK MÜMKÜN DEĞİL’
Toplumsal ve ekonomik şartlarla ruhsal bozukluklar ortasında ilgi olduğuna yönelik çok sayıda çalışma olduğunu söyleyen Türkiye Psikiyatri Derneği Lideri Koray Başar’a nazaran “intihar ile ekonomik durum ilişkisizdir” demek mümkün değil. Hem salgının hem de ekonomik zorlukların getirdikleriyle ruhsal olarak zorlanmada bir artış olduğunu söylemenin mümkün olduğunu belirten Başar, şöyle devam etti: “Ama bunu çalışmalarla saptamak ve her bir ruhsal zorlanmanın ekonomik durumla bağını kurmak mümkün değil. ‘İntiharda ve depresyonda artış var’ demem bu açıdan mümkün değil. Fakat bütün ruhsal zorlukların toplumda yaşanan zorluklarla, herkesi etkileyen zorluklarla münasebeti olduğunu birey seviyesinde gördüğümüz için bir kontağı var demek zorundayım.”
Türkiye Psikiyatri Derneği Lideri Koray Başar ‘ACİL YAPILMASI GEREKEN PSİKİYATRİYE KOLAY ERİŞİMİ SAĞLAMAKTIR’
Salgının başlangıcından bu yana dernek olarak yaptıkları açıklamalarda, salgın ve salgınla alakalı önlemler konusunda psikososyal dayanağın önemsenmesini vurguladıklarını belirten Başar, “Hem salgının tesirleriyle hem de salgınla alakalı alınan kapanma vb. önlemleriyle mağdur olan kümelerin bu mağduriyetlerinin giderilmesine yönelik herkesin ulaşabileceği önlemlere muhtaçlık var” dedi ve şunları söyledi:
“İntihar büyük çoğunlukla bir ruhsal bozuklukla bağlantılı. Ruhsal bir sorun yaşayan kişinin ruhsal takviyeye, psikiyatrik değerlendirmeye ve tedaviye erişimini güçlendirecek her yolun intiharlara tesir ettiğini biliyoruz. İster toplumsal ekonomik zorluklarla bağlantılı olsun, ister bundan bağımsız olsun intiharlarla ilgili ivedilikle yapılması gereken şey insanların psikiyatriye daha kolay erişimini sağlamak ve psikiyatrik tedavinin ve takviyenin önündeki mahzurları kaldırmaktır.
‘İNTİHARIN HABERLERDE DETAYLI YER ALMASI ETKİYİ ARTTIRIYOR’
Medyada intihar haberlerinin detay verilerek yer almasının intihar riski içinde yaşayan şahısların teşebbüste bulunmasını arttıran tesiri var. İntiharın eşiğinde olan ya da vefatla ilgili fikirleri olan şahıslarda intihar haberlerinin verilme biçimlerinin çok olumsuz tesirleri oluyor.
Güya bu şartlarda insanın intiharı düşünmesi çok makul ve akla gelebilecek en manalı seçenek üzere sunulması sıkıntılı. ‘Bu şartlar intihara itmiş, öbür bir tahlili yok, bu zorlukları yaşayan insanın intihar etmesi çok doğal’ iletisi verilecek halde haberler sunulduğunda insanların intiharını kolaylaştırdığını söyleyebilirim. O yüzden ferdî hikayeyi verirken intiharın beklenebilen ve kabul edilebilen bir gerekçesiymiş üzere sunmak intiharı pekiştiren bir şey oluyor. İntihar imajlarını, intihar tekniklerini, intihar eden şahıslarla ilgili bilgileri çok detaylı bir halde haberlerde yer alması bu etkiyi kat kat arttırıyor ve bunlardan kaçınmak gerekiyor.”
Gazete Duvar
