Osman Çaklı
İZMİR– Türkiye’de bilhassa sarsıntılardan sonra muhtemel afetlere ne kadar hazırlıklı olunduğu en çok konuşulan bahislerden bir tanesi oluyor. 30 Ekim’de İzmir’de meydana gelen sarsıntıda birçok bina yıkılmış, onlarca insan hayatını kaybetmişti. Birçok meslek örgütüne nazaran güçlü yapılar inşa edilmiş ya da kentler mimari açıdan denetlenip güçlendirilmiş olsaydı meydana gelen sarsıntıda yapılar yıkılmayacaktı. Dünyanın birçok ülkesinde 6.0 şiddetindeki sarsıntılar yıkıcı olmazken Türkiye’de can kayıpları yaşanabiliyor. Bunun en son örneği ise İzmir’de yaşandı.
İZMİR’DEKİ SARSINTIYA ASANSÖRDE YAKALANDI
Zelzele sonrasında en çok tartışma konusu olan sıkıntılardan bir başkası ise yapılardaki ihmaller. Dikey mimarinin yaygın olduğu Türkiye’de asansörler insan hayatının bir modülü haline geldi. İzmir’de zelzeleye asansörde yakalanan bir kişinin görüntüsünün toplumsal medyada paylaşılması çeşitli tartışmalara yol açtı. Bir gökdelen asansörü olduğu düşünülen binada 20’nci katta asansöre binen bir kişi 45’nci katta lakin asansörde inebildi. Makine Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’ne nazaran asansörlerin sarsıntı sırasında en yakın katta durup kapıyı açması gerekiyor. MMO İzmir Şubesi’nden Çağlar Çimen asansörlerin afet anında nasıl bir refleks geliştirmesi gerektiğini, makine ve asansör mühendisi olan Halim Akışın ise mevcut asansörlerin afet senaryolarına hazır olup olmadığını Gazeteduvar’a kıymetlendirdi.
‘DEPREM ALGILAMA SİSTEMİ OLMASI GEREKİYOR’
Asansörlerin kullanımına ait “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” olduğuna değinen Çağlar Çimen, yönetmelik içeriğini şöyle açıkladı: “Bina yüksekliği 21,5 metreden fazla olan, birinci ve ikinci derece zelzele neslindeki binalarda sarsıntı algılama sistemi olması gerekiyor. Afet anında da asansörün en yakın katta durması gerekiyor.” Durumun asansör ile değil lakin binayla ilgili olduğunu aktaran Çimen, “Asansöre sensör üzerinden bir sinyal gidiyor. Asansörde kendini en yakın katta durduruyor” tabirlerini kullandı. Sarsıntının şiddetiyle birlikte sensörün devreye girmesi gerektiğine de değinen Çağlar Çimen, “Yönetmelikte sarsıntı şiddetine ait bir ayrıntı yok. Problem sırf sensörün hassasiyetiyle ilgili” diye konuştu.
İzmir Makine Mühendisleri Odası’ndan Çağlar Çimen
‘YASAL OLARAK ZELZELE ASANSÖRÜ ZARURİLİĞİ YOK’
Bilhassa hasta ve yaşlı beşerler için asansör hayatımızda bir gereklilik oldu. Fakat beşerler zelzeleye nerede ne vakit hangi durumda yakalanacağını da bilemiyor. Sarsıntı ya da yangın üzere durumlarda asansörün tahliye için kullanılmaması gerektiğini lisana getiren Çağlar Çimen, “Yapı yüksekliği 51.50 metreden daha fazla olan yapılarda acil durum asansörleri olması gerekiyor. Bunları da acil durumlarda yetkisiz şahıslar kullanamaz. Asansör hasar almamış ise tahliye için bu asansörleri itfaiyeciler kullanabilir” dedi.
İzmir’de zelzele sonrası birçok asansörün hasar aldığını ve asansörlerin yetkili servislerce denetim edilmeden kullanımının uygun olmadığını söyleyen Çimen, “Sarsıntı şiddetli olduğundan asansörlerin kılavuz raylarından çıkmalar meydana geldi. Bunun için özel tasarlanmış asansörler var lakin yasal mevzuat gereği bu bir mecburilik değil. Özel kurallar dahilinde binayı yaptıran yapı sahibi ya da müteahhit talep ederse yapılabilir.
Yeniden söylüyorum yasal olarak sarsıntı asansörü diye bir mecburilik yok” diye konuştu.
‘BAYRAKLI’DAKİ BİNALARIN ASANSÖRLERİNDE SENSÖR YOK’
Bahsi geçen asansör görüntüsünde mevzuattaki koşullara nazaran gerçekleşmeyen bir durum olduğunu, lakin “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”in 2007 sonrasında yapılan binaları kapsadığını lisana getiren Çimen kelamlarını şöyle sürdürdü: “2007 yılından evvel yapı ruhsatı almış binalar yönetmelik kapsamına girmiyor. Bayraklı bölgesinde bulunan binaların birçoklarında aslında zelzele sensörü bulunmamaktadır.”
‘MEVCUT ASANSÖRLER ZELZELE SENARYOLARINA HAZIR DEĞİL’
Hususun bir başka uzmanı makine ve asansör mühendisi olan Halim Akışın’da birinci ve ikinci zelzele jenerasyonu bölgesinde olan 8 kat ve üzeri inşa edilen bütün binalarda zelzele sensörünün mecburî olduğunu söyledi. Asansörlerin, yapıların yükselmesi sonucunda kentleşmenin gereği olduğunu kaydeden Akışın, “Deprem senaryolarında tahliyeler muhakkak asansör ile yapılmaz. Lakin yetkili bireylerin denetiminde asansörde bir düşünce yoksa tahliye için kullanım sağlanabilir. Ama mevcut asansörler mümkün zelzele senaryolarına hazırlıklı değil. Ümit ediyoruz bu usul durumlarla karşılaşmayız. Lakin ülkemizin gerçekleri muhtemel senaryoların gerçekleşmesi için uygun. Sarsıntının gerektirdiği şartların göz önüne alınarak denetimlerin yapılması gerekiyor. Afet senaryolarına ait tam bir iyileşme sağlayamadık. Kontroller inisiyatif kapsamında kaldığı için muayeneler zayıf kalıyor. Görüntüye da baktığımızda da uygulamanın mevzuat gereği olmadığı görülüyor” diye konuştu.
Gazete Duvar
