Hakkâri’nin Yüksekova ilçesinde 27 Kasım 2015’te Yeşildere ve Dize mahallelerini abluka altına alan polislerin rastgele açtığı ateş sonucu kolundan vurularak yaralanan Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) eski Vilayet Genel Meclisi üyesi Sibel Çapraz’ın Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) yaptığı müracaat karara bağlandı.
Ömür hakkı ihlali ve tek başına ömrünü idame ettiremez durumda cezaevinde tutulmasıyla ilgili “kötü muamele yasağı” gerekçesiyle yapılan müracaatta, ağır hastalık şartlarına karşın cezaevinde tutulmayla ilgili “kabul edilemez” kararı verildi. Fakat ömür hakkı ihlali hususuyla ilgili soruşturma başlatılmaması gerekçesiyle ihlal tespit edilerek, tazminata hükmedildi.
ADALET BAKANLIĞI ‘BAŞVURMADI’ DİYE SAVUNMA YAPTI
Vurulmasının akabinde savcılık tarafından soruşturma başlatılmamasına ait Çapraz’ın avukatlarınca yapılan müracaatta, Cumhuriyet Başsavcılığınca alınan sözünde ve hâkimlikçe yapılan sorgusunda, yaralanmasıyla ilgili şikâyetini açıkça lisana getirmesine karşın hususla ilgili bir soruşturma yürütülmediği gerekçesiyle, Anayasal teminat altında bulunan ömür hakkının maddi ve yordam boyutlarının ihlal edildiği belirtildi. Müracaata dair AYM’ye görüş sunan Adalet Bakanlığı, Çapraz hakkında yürütülen ceza soruşturması kapsamında yaralandığı belirtilerek, Cumhuriyet Başsavcılığına yaralanma olayıyla ilgili müracaat yapmadığını savundu.
‘HAYATİ TEHLİKE SABİT’
AYM kararında, olayda müracaatçının nasıl yaralandığını ortaya koyan somut bir bilgi ve doküman bulunmadığına işaret ederek, “Fakat müracaatçının silahla yaralandığı ve olay nedeniyle hayati tehlike geçirdiği sabittir. Bu nedenle Anayasa’nın ömür hakkını teminat altına alan 17’nci unsurunun somut müracaata uygulanabilir olduğu” değerlendirmesine yer verildi.
Mahkeme, yaralanmayla ilgili soruşturma olmadığından yola çıkarak, evrak ve bilgi olmadığı gerekçesiyle “eşitlik prensibinin ihlal edildiği” tezini incelemenin de mümkün olmadığına kanaat getirdi.
Hayat hakkı ihlalinin de tarz boyutuyla incelenmesine karar veren AYM, münasebetinde “Başvurucunun nasıl yaralandığını ortaya koyan somut bilgi ve doküman bulunmamaktadır. Gerçekten Cumhuriyet Başsavcılığında verdiği sözünde güvenlik güçlerince gerçekleştirilen rastgele bir operasyondan kelam etmeyen ve nasıl yaralandığını hatırlamadığını beyan eden müracaatçı, yaptığı müracaatta güvenlik güçlerince açılan ateş sonucu yaralandığını düşündüğünü söylemiş ve yaralanmasına neden olan bireyler hakkında soruşturma başlatılmamasından yakınmıştır. Bu bakımdan hayat hakkı kapsamında yapılacak inceleme, zarurî olarak ömür hakkının adap boyutuyla hudutlu olacaktır” denildi.
YORDAM İHLALİ
Kararda, Çapraz’ın yaralanmasına neden olan bireyler hakkında şikâyetçi olduğunu açıkça belirtmesine karşın rastgele soruşturma açılmadığı kaydedildi. AYM kararında, bu nedenle yaralanma olayıyla ilgili olarak negatif yükümlülüğün ihlal edilip edilmediğinin tespiti için soruşturma yürütülmesinin Anayasal bir mecburilik olduğuna vurgu yapıldı. Bu münasebetle Anayasa’nın 17’nci unsurunda teminat altına alınan ömür hakkının metot boyutunun ihlal edildiğine karar verildi.
Çapraz’ın tedavisi devam ederken tutuklanmasına ait yaptığı berbat muamele yasağı ihlali argümanları da üç başlıkta incelendi. Çapraz’ın tek başına hayatını idame ettiremeyecek durumda olmasına karşın cezaevinde tutulmasıyla ilgili olarak savlara “süre aşımı gerekçesi” ile kabul edilemez kararı verildi.
TEDAVİ SÜRECİ GECİKTİRİLDİ
Çapraz, Baltalimanı Hastanesi’nde tedavi görmesi gerektiğine ait raporlara karşın tedavi altına alınmadığını, ceza infaz kurumunda vazifeli tabiplerin yakınmalarına gereken değeri vermediklerini, tedavi sürecinin geciktirildiğini, bağırsak torbasını kapatması için sargı bezi kullanmasına karşın kendisine makas verilmediğini ya da makasın her seferinde saatlerce bekletilerek kendisine verildiğini belirterek, “Sağlanan tıbbi bakımların yetersiz olduğu” gerekçesiyle de müracaatta bulunmuştu.
Çapraz’ın birçok sefer hastaneye gitme istikametinde yaptığı müracaatlara da yer verilen AYM kararında, infaz hakimliğine hastaneye götürülmediğine dair müracaatta bulunup, bulunmadığına dair evrak olmadığı ve yargısal yolların tüketilmediği gerekçesiyle kabul edilemez kararı verildi.
“Ceza İnfaz kurumlarındaki tutma şartlarının müracaatçının sıhhat durumuna uygun olmadığına” ait de AYM, infaz hakimliğine müracaat yapmadığı gerekçesiyle kabul edilemez görüldü.
54 BİN TL TAZMİNAT
Müracaatta, yaralanma olayıyla ilgili olarak yürütülen operasyonda gerekli tedbirlerin alınmadığı, şikayetçi olunmasına karşın rastgele soruşturma yürütülmediği gerekçesiyle de ömür hakkının maddi ve yordam istikametinden ihlal edildiği ileri sürülmüştü. AYM, bu tezle ilgili soruşturma yürütülmediği gerekçesiyle ihlal tespitinde bulunarak, Çapraz’a 54 bin TL manevi tazminat ödenmesine hükmetti. Ayrıyeten ihlal tespitiyle birlikte sorumluların soruşturulması için kararın Yüksekova Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderilmesine karar verdi.
NE OLMUŞTU?
Hakkari’nin Yüksekova ilçesinde 28 Kasım 2015 tarihinde sokağa çıkma yasağı sırasında vurulan Sibel Çapraz, ağır yaralanmıştı. Hastaneye kaldırılan Çapraz’ın tedavisi devam ederken, hakkında açılan soruşturma kapsamında 2 Mart 2016’da tutuklandı. 96 günlük tedavi sürecinde 15 ameliyat geçirdi. Tutuklandığında İstanbul’da tedavi gördüğü hastaneden Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde ameliyatı için taburcu edildi.
Yaralanma nedeniyle ağır hastalanan Çapraz’ın, bu şartlarda cezaevinden tahliye edilmesi için Memleketler arası Af Örgütü de dahil olmak üzere birçok sivil toplum kuruluşu kampanya yürütmüştü. Çapraz, kalın bağırsağı dışarıda ve kolunun tedavisi yarım bırakılarak, tekrar cezaevine gönderilmişti.
Çapraz, yargılamanın 28 Şubat 2017’de görülen dördüncü duruşmasında mesken mahpusu biçimindeki isimli denetim kararıyla tahliye edilmişti. Yargılamanın sonucunda Çapraz’a “örgüt üyesi olmak” teziyle 7 yıl 6 ay mahpus cezası verilmişti. Karara ait istinaf süreci devam ediyor. (MA)
Gazete Duvar