Müellif Bridget Lawless, bayanlara yönelik şiddet içeren her türlü sinema ve dizi projelerine karşı bir duruş sergilenen ‘’Staunch Test” kampanyasını İngiltere’de yürütmeye başladı. Memleketler arası bir tertip olan ve toplam 11 oyuncunun yer aldığı projenin yüzlerinden biri de Türkiyeli oyuncu Susku Ekim Kaya oldu.
Projenin maksadının, insanların tanınan kültürde, kitaplar, sinemalar ve TV’lerde bayana yönelik şiddetin bitmeyen tasviri hakkındaki konuşmalarını fark etmelerini sağlamak olduğunu belirten Lawless, ‘’Staunch Test, bir tansiyon sinemasının yahut TV dizisinin bir bayana yönelik şiddet içerip içermediğini derecelendirmek için bir araçtır. Projede, “Pass: Bayana yönelik şiddet yok, Fail: Varsa Başarısız ve Debate: Varsa Tartış” başlıklı üç kategori var. Başlıkları bu halde kategorize eden bir tansiyon data tabanı oluşturuyoruz. Daha uzun vadede gayemiz ise, ekranda bayana yönelik şiddetin gerçek hayatta bayanları etkilediği çeşitli yollar hakkında araştırma yapmak ve bunun neden bu kadar olağanlaştığını sorgulamaktır’’ dedi.
Tiyatroda, sinemalarda ya da dizilerde daima bir problemimiz, anlatılmak istenen bir öykü, aktarılmak istenen bir bildiri vardır diyen, 2015 yılında oyunculuk eğitimi için ISSA’nin seçmelerine katılan ve Mehmet Ergen tarafından kurulmuş olan Arcola Tiyatrosu dahil birçok bağımsız tiyatro kümelerinin oyunlarında yer alan oyuncu Susku Ekim Kaya ise yer aldığı ve yüzü olduğu projeyi, ‘’Staunch Test’in temel hedefi, bayanın baskı, tecavüz dahil birçok kelamlı ve fizikî olarak şiddete maruz kaldığı durumların sinema, televizyon ve haber programlarında verilme biçimine yönelik tenkit ve reddi niteliğindedir. Başta bayana yönelik şiddet olmak üzere her türlü şiddetin bir proje üzere çıkarılması ve bunun artarak devam etmesine itirazımızdır. Yayın organlarının sunuş halinin değişmesi gerektiğine inanan bir bakış açısı ile yola çıkmaya çalışan bir toplumsal sorumluluk projesidir. Daha farklı içeriklerin üretilmeye başlanmasını teşvik etme hedefli yola çıkıştır’’ diyerek anlattı.
Küresel bir sorun haline gelen ve Türkiye’de her geçen gün artan bayana yönelik şiddeti, müellif Bridget Lawless ve oyuncu Susku Ekim Kaya ile konuştuk.
Muharrir Bridget Lawless (solda) ve oyuncu Susku Ekim Kaya (sağda)‘PROJE, BAYANA YÖNELİK ŞİDDET KLİŞELERİNE HİCİV OLAMASI İÇİN TASARLANDI’
Projenin içeriğini biraz anlatır mısınız? Proje nasıl oluştu?
Bridget Lawless: Staunch Test ‘En İyi’ kampanyası, ekranda bayanlara yönelik şiddetin klişelerine ve bu kıssaların eleştirmeden ödüllendirildiğine dair görsel bir hiciv olması için tasarlandı. Gösterdiğimiz tüm karakterler tanıdık kinayeleri içeriyor. Küçük Bir Hususta En İyi Hırpalanmış Eş, En İyi Tecavüzcü, En İyi Sonraki Kurban, Kısım 1’deki En İyi Meyyit Fahişe ve En İyi Kurtarılan Bayan’ı içeriyordu. Aktörler için reklam verdik, projenin ne olduğunu açıkça belirttik. Fotoğraf çekiminde maksadı tekrar açıkladık ve herkesin kendi konusunu anlamasını sağladık. Tüm aktörler ve aktrisler projeye çok istekli ve destekleyiciydi. Geçersiz bir kırmızı halı ve ödül merasimi düzenledik. Bayanlar, ödül aldıkları rolde karakterlerinin nelere katlandığını gösteren yara makyajı yaptılar. Çekimi yaparken çok eğlendik ve bence bu hakikaten güçlüydü.
Susku Ekim Kaya: Spotlight isimli bir platform aracılığıyla bana ulaştılar. Spotlight’ı bir nevi oyuncu cv’si olarak düşünebilirsiniz. Ancak tıpkı vakitte cast yöneticileri, üretimci ve direktörlerle direkt irtibata girilebilen bir platform. Bridget ve takımı bana oradan ulaşıp teklifte bulundular.
Ben çocukluğumdan bu yana haksızlığa uğrayanların yanında yer almaya uğraş ettim. Kelam konusu bayan dayanışması olunca olağan tekrar ön sıralarda yer alacaktım. O nedenle beni ziyadesiyle heyecanlandıran bir kampanya oldu. Bu projenin bir kesimi olmaktan gurur duyuyorum. Bayanlar için ses olabilmek her vakit gururla gerçekleştirebileceğim toplumsal sorumluluk misyonum. Bayana yönelik şiddet elbette küresel bir sorun lakin ülkemiz coğrafyasında bu sorun ne yazık ki içler acısı noktada. Her gün yeni bir haber ile uyanıyoruz, canımız acıyor.
Kampanya fotoğrafları Londra’da Brixton’da çekildi. Öncelikle Bridget’le tanışmak, hayata dair onunla sohbet etmek inanılmazdı. Öbür oyuncu arkadaşlarım da birebir heyecanı taşıyor. Oyuncular itinayla seçilmiş, her birinin farklı karakteristik özellikleri var. Bu üniversal bir sorun ve hayatın her alanında olduğu üzere renk, lisan, din, yaş fark etmeksizin yasadığımız ortak problemler tıpkı… Biz bu projenin yüzleri olduk ancak art planda Bridget ve grubu inanılmaz bir çalışma yürütüyor. Onları ayakta alkışlıyorum.
.‘ŞİDDET, TECAVÜZ VE ÇOCUK İSTİSMARI BİRÇOK ÖRNEKLE KARŞIMIZA ÇIKIYOR’
Ekranda bayana yönelik şiddet, gerçek ömürde bayanı nasıl etkiliyor?
Bridget Lawless: Çeşitli yollarla. Bayanların, bilhassa iki boyutlu ve sırf failin yahut dedektifin hünerlerine odaklanmak için yazılan rollerde kurban yahut av olarak tasvir edilmesi, salt sömürüdür ve ısrarlı takip, kaçırma, tecavüz ve cinayet üzere mecazların daima tekrarlanmasıyla bayana yönelik şiddeti olağanlaştırır. Rol modeller de kıymetlidir. Bayanları güçlü, olumlu rollerde, erkeklerin kurbanı olarak değil de önder, başarılı ve güçlü bayanlar olarak görmemiz gerekiyor. Fakat ekranda bayana yönelik şiddetin problemli olmasının en berbat bir yolu, seri katiller, kimliği bilinmeyen tecavüzcüler, kaçıranlar ve katiller üzerinde durularak yabancı tehlikelere odaklanma eğiliminde olmasıdır. Gerçekte, tüm dünyada bayanların birden fazla tanıdıkları erkekler tarafından cinsel atağa uğruyor ya da öldürülüyor. Gerçeğin çarpıtılması, bayanların inanılmamasına ve kurgusal modele uymayan erkeklerin yargılanıp mahkum edilmemesine neden oluyor.
Susku Ekim Kaya: Farkında olarak ya da olmayarak normalize ediliyoruz. Bunun olabilir bir şey olduğu algısı benliğimize yerleştiriliyor. Daha sonra da şiddet, (sözlü ve fiziksel), tecavüz, çocuk istismarı dahil birçok örnek ile karşımıza çıkılıyor. Kitle bağlantı araçları; insanların dünya görüşlerinde ve davranışlarında rol model olabilecek özelliğe sahip. Şiddetin yer aldığı içeriklerden başta gençler ve şimdi gerçeklikle kurguyu birbirinden ayırt edemeyen çocuklar kıymetli oranda etkilenebiliyorlar. Maalesef görüleni uygulama, şiddet hareketlerini taklit etme münasebetiyle şiddete karşı duyarsızlaşma ve bunu olağanlaştırma üzere bir durum gerçekleşebiliyor.
‘EKRANLAR, ŞİDDETE BAŞVURAN ERKEKLERLE BİRLİKTE KALAN BAYAN KLİŞELERİYLE DOLU’
Bayanlar ekranda nasıl resmedilmeli?
Bridget Lawless: Mümkün olduğunca çok biçimde resmedilmeli. Sinema ve televizyonlar, makus romantik partnerler seçen, daima tecavüz yahut öbür biçimler ya da şiddet tehdidi altında olan ve şiddete başvuran erkeklerle birlikte kalan bayan klişeleriyle dolup taşıyor. Neden daha güçlü rol modelleri görmüyoruz; kendilerine zorbalık yapan, döven yahut onlara saldıran erkeklere katlanmayı reddeden bayanları görmüyoruz? Neredeyse öbür kıssalar düşünemiyoruz üzere. Aslında, elbette, müellifler farklı fikirlerle doludur lakin bunları her vakit gerçekleştiremezler. Dar, klâsik seçimler yapan ve gördüğümüz anlatıları denetim edenler, üretimciler ve komisyonculardır.
Susku Ekim Kaya: Mümkün olduğunca güçlü, örnek teşkil edebilecek, mücadeleci, eşit, yenilikçi. Medya ve kitle irtibat araçları, kanıların, kıymetlerin ve ömür biçimlerinin oluşturulmasında güçlü araçlardır. Bunun kitlelere aktarılması ve izleyen bireylerin rol model alabilecekleri alan yaratılması gerekir. Bu manada bayanları her nerde yaşarlarsa yaşasınlar kendi içlerinde kendilerine dair bir şeyi keşfedip üzerine gidebilecek teşviki ve ilhamı verecek cinsten roller olabilir. Onların hallerine üzülmektense, muvaffakiyet kıssalarıyla boğazlarımızın düğümlendiği öyküler yarınlarımıza umut olacaktır.
.Gazete Duvar