ANKARA- Avrupa Birliği ve ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırım teşebbüslerinden fikir ve tabir özgürlüğü ihlallerine, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde açıkladığı İnsan Hakları Hareket Planı’ndan, toplumun demokrasi arayışına kadar birçok mevzuyu Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Avrupa Birliği (AB) Temsilcisi Mukadderat Sevinç ile konuştuk. Sevinç, Türkiye için 2021 yılı “ekonominin, dış siyasetin, temel hak ve özgürlüklerin daraldığı güçlü bir yıl olacak” diyor.
CHP Avrupa Birliği Temsilcisi Mukadderat Sevinç İktidarın “hedefimiz AB üyeliğidir, ıslahatları yapmaya hazırız” açıklamaları yapıp, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun Brüksel’de muhataplarına teminat vermesinin akabinde Boğaziçi Üniversitesi’nde yaşanan “kayyım” protestolarına polisin müdahalesinin samimiyetsizliği gösterdiğine dikkat çeken Sevinç, “Türkiye’deki halkımız üzere dünya da Erdoğan yorgunu” dedi. Sevinç’in sorularımıza karşılıkları şöyle oldu:
‘AKP AB SÜRECİNE DAİMA ARAÇSAL BAKTI’
Türkiye 2000’li yılların başlarında AB’ye girmek üzere müzakere yürütüyordu. AK Parti iktidarıyla birlikte bu süreç Türkiye için nasıl şekillendi?
Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının çıkarı ve aydınlık bir gelecek tasavvurumuz ülkemizi Avrupa’nın saygın demokrasilerinden ve en güçlü sosyo-ekonomik devletlerinden biri haline getirmekten geçiyor. 2002’den bu yana AKP iktidarları ise Avrupa Birliği sürecine daima araçsal bir gözle baktı. Sayın Erdoğan’ın zihin haritasını “demokrasi bir tramvaydır, istediğimiz yere gelince ineriz” kelamları çok net biçimde özetliyor. Özü demokrasi ve ilerleme olan AB süreci konusunda da Türkiye maalesef misal bir yaklaşımı yaşadı AKP iktidarları boyunca. AB süreci AKP’nin partizan hedeflerine hizmet ettiği sürece kullanılabilecek bir araç, bu maksatlara katkısı azaldıkça da unutturulmak istenen ve hatta kötülenen bir amaç oldu. Bunu değiştirmek gerekiyor.
Birkaç yıl önce memleketler arası ‘Etki Yaratan Genç Dış Siyaset Lideri’ mükafatına layık görüldüğümde “Benim jenerasyonum Türkiye’yi AB’ye üye yapacak” demiştim. Buna bugün de inancım tam. Bugünlerde Y neslinin Türkiye’nin bahtı üzerinde tesirinin en çok konuşulan, tahlil edilen hususlardan biri olması da tesadüf değil. Bizler birebir vakitte gerçekçi bir bakış açısıyla Türkiye’nin, dünyanın çeşitli bölgeleriyle zedelenmiş bağlantılarını onaracak, AB’nin hiçbir ülkesinin sahip olmadığı tarihi ve yeni tesir ve bağlantı kapasitemizi aksiyona dönüştüreceğiz.
‘TÜRKİYE MÜZAKERE SÜRECİNDEN, YAPTIRIM UYGULANMASI GÖRÜŞÜLEN ÜLKE POZİSYONUNA GELDİ’
Aralık ayında AB doruğu toplandı ve Türkiye hakkında Doğu Akdeniz’deki sondaj faaliyetleriyle irtibatlı kişi ve kuruluşlara yönelik yaptırım listesinin genişletilmesi kararlaştırıldı. Yaptırımların kapsamı ise bu ayki toplantıda gündeme gelecek. Bu durum Türkiye için ulusal bir çıkar kaybı demek değil mi? Süreç nasıl ilerleyecek?
Türkiye çok berbat yönetiliyor. Memleketler arası ilgiler bunun en bariz yansıdığı alanlardan. İç siyaset mevzularının üstünü ülke içinde türlü zorbalıklarla örtmek mümkün olabilir. Lakin iktidarın memleketler arası alanda ülkeyi içine düşürdüğü durum içler acısıdır. Türkiye, AB ile tam üyelik müzakere sürecindeki bir ülke pozisyonundan yaptırım uygulanması görüşülen, daima beyin göçü veren, AB ülkelerinin sığınmacı başvurusu aldığı bir ülke pozisyonuna gelmiştir. Bunu değiştirmek zorundayız, bunun yolu da iktidar değişikliğinden geçiyor. Elbette bir yaptırım kararı 27 AB üyesi ülkenin fikir birliğini gerektirmekte. Doğu Akdeniz sıkıntısını de TBMM’den saklı Yunanistan ile müzakere ederken karmaşık hale getiren, çıkarlarımıza ziyan veren de tekrar bu iktidardır. İktidar evvel bu başarısızlığın ve sorumsuzluğun hesabını vermelidir.
‘AVRUPA HÂLÂ TÜRKİYE’DEN UMUDUNU KESMEDİ’
Doğu Akdeniz sorunu nasıl sonuçlanır pekala. Kesin bir yaptırım çıkar mı?
AB içinde Türkiye’nin mevcut iktidarından ibaret olmadığının şuurunda olan kıymetli bir kesim var. Mart ayındaki karar, ayın ikinci yarısına gerçek sıklaşacak siyaset ve diplomasi trafiği ile daha netleşir. Türkiye’nin AB üyelik süreci kopmuyor ise, sebebi halkından kopmuş, savrulan bu iktidar değildir, ona karşı direnen, demokrasi, ilerleme ve daha iyi ömür şartları talep eden milyonlar nedeniyledir. Avrupa hâlâ Türkiye’den umudunu kesmedi. CHP Genel Lideri Sayın Kemal Kılıçdaroğlu da başında bulunduğum CHP Avrupa Birliği Temsilciliği kanalıyla AB’deki toplumsal demokrat önderlere bu minvalde bir mektup gönderdi. Genel Liderimizin bu mektubu tarihi değeri olan bir davettir.
AB üyeliği tartışmalarında şunu da gözden kaçırmamalı, son periyotta ülke içinde ticari çıkarları ve iktidarı incitmek korkusu ile hareket eden bölümler ve bunların yönlendirdiği şahıslar kamuoyunu Türkiye’yi AB tam üyelik gayesinden saptıran alaka modellerine yanlışsız yönlendirme gayretinde. Bu kümeler, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi etrafında yeni bir bağlantı modeli savunuyorlar. Esasen bu, AB üyelik müzakerelerinin getirdiği demokratikleşme baskısını istemeyen, AB ile bağlantıları ticaret vb. alanlarda transaksiyonel bir al ver münasebetine dönüştürmek isteyen AKP iktidarının gündemidir. Bu mevzuda dikkatli olmak kaide. Türkiye’yi AB’nin siyasi karar alma masasından büsbütün dışlayarak, alınan kararlardan etkilenen bir ülke pozisyonuna sürükler. Bu içeride ve dışarıda bazılarının aklındaki 21. YY tarzı sömürgecilik modelinden öbür bir şey değildir.
‘İKTİDAR ÜLKENİN ÇIKARLARINI DEĞİL, KENDİ ÇIKARLARINI GÖZETİYOR’
Öte yandan ABD Lideri Joe Biden’ın vazifeye başlamasıyla Türkiye-ABD alakaları de yeni bir periyoda girdi. ABD ve Türkiye ortasında YPG ve S–400 sıkıntıları mevcut. Tıpkı vakitte Biden’in Erdoğan’a yönelik ‘otokratik’ tanımlaması da alakaların gergin yürütüleceğini işaret ediyor güya. AB yaptırımları, ABD ile bağlantılar… Türkiye tablosu nasıl şekillenecek?
Hem ABD hem AB’nin ikircikli, ilkesel olmayan, ayaklarını sağlam formda ortak bedellere basmayan Türkiye siyaseti bu bağlantılara çok ziyan vermiştir. Türkiye’deki iktidarın da bu alakaları yönetirken ferdî gelecek korkuları ve partizanlıkla yoğrulmuş bir tavır izlediği çok açık. Bugünlerde açıklanan bu üst seviye görüşmelerin içeriğinden, Türkiye iktidarının ülkenin çıkarlarını değil, kendi çıkarlarını gözeten mevzuları bu toplantılarda ısrarla takip etmiş olduğunu görüyoruz. Miadı dolmuş bir iktidarın ortaya koyduğu dokunaklı bir tablo. Temel sıkıntı bu yaptırımlardan çok, taviz vermeye yatkın, “önce Türkiye” değil “önce ben” diyen bir iktidarın bu süreçte ülkeyi diğer ne üzere zahmetler içine sokabileceğidir. Bu vaziyet Türkiye’nin güvenlik ve ulusal çıkarlarını tehlikeye atan bir hal almıştır. Türkiye’nin bahtı, şahısların mukadderatından çok daha kıymetlidir. Mukadderatımızı tekrar ele alacak, özgüvenli, demokrat, dinamik bir idare bu işi çözecek.
Tüm bu anlattıklarınız ışığında 2021 yılı nasıl şekillenir?
Hem iktisat hem dış siyaset hem de iç siyasetteki hak ve özgürlüklerin daraldığı kuvvetli bir yıl. Lakin 2021 birebir vakitte 2023’e giden süreçte kritik ehemmiyette bir yıl olacak. Maskelerin iyiden iyiye düştüğü, demokrasi bloğunun kapsayıcı bir biçimde sıkılaşacağı bir yıl.
‘İNSAN HAKLARI HAREKET PLANI’NIN YÜZDE 85’İNİ AB, YÜZDE 15’İNİ AVRUPA KURULU FİNANSE EDİYOR’
Hak ve özgürlüklerin daraldığı şiddetli bir yıl olacak dediniz. Cumhurbaşkanı Erdoğan geçtiğimiz günlerde İnsan Hakları Hareket Planı’nı açıkladı. Bunu nasıl yorumlamak gerekiyor?
İnsan Hakları Hareket Planı, iktidarın yıllar uzunluğu uyguladığı şapkadan tavşan çıkarma hilesiyle dikkatleri dağıtma teşebbüslerinden biri. Yüzde 85’i AB, yüzde 15’i Avrupa Kurulu tarafından finanse edilen bir aksiyon planı ve projenin bitiş tarihi ise 1 Mart 2021. Yani AB ve tüm Avrupa kurumlarına sabah akşam makûs kelam söyleyen iktidar, tıpkı anda ülkenin İnsan Hakları Hareket Planı’nı hazırlamayı bile AB’ye finanse ettiriyor, üstüne bunu gizliyor. Bu nasıl bir ikiyüzlülüktür! Keza yıllardır iktidar Brüksel’de kapalı kapılar arkasında öbür, Ankara’da mikrofonların, kameraların önünde öbür konuşuyor. İçerik de bir siyaset evrakı olmanın ötesine geçmekten uzak. Ne yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, ne herkesi terörist ilan etmekte kullanılan terör tarifinin netleştirilmesi, ne AIHM kararlarında yer alan tutuklamalar, ne de niyet ve tabir özgürlüğü alanlarında hak ihlallerini ortadan kaldıracak ıslahat bahislerini ve somut adımlar görebiliyoruz. Üstelik AIHM kararlarını tanımayan bir iktidar kelam konusuyken… Yalnızca yargının hızlandırılması, çocuk hakları, bayana karşı şiddete ait birtakım kelamlar içeren bu kadar zayıf bir içeriği bile 2 yıllık bir uygulama periyodu öngörüyor.
‘YİNE BİR KOZMETİK ÇALIŞMA; İÇERİK ÇOK ZAYIF, UYGULAMA KUŞKULU’
2023, seçim yılı işaret ediliyor diyebilir miyiz?
Doğal ki… 2023’e, seçimlere bağlanıyor. Hazırlanma süreci de hem istişare hem de katılımcılık süreçlerini yok saymış. 21. yüzyılda bu türlü bir planı ciddiyetle, içtenlikle hazırlamak istiyorsanız istişare ve katılımcılık süreçlerini gerçekleştirmeden bunu yapamazsınız. İktidar, milletlerarası dengelerdeki siyasi değişiklikler, memleketler arası yaptırım düzeneklerinin çalışması sebebiyle tekrar bir kozmetik çalışma içinde. İçerik çok zayıf, uygulama kuşkulu. İktidarın anlaması gereken şudur: Tavşan hilesine artık kimse gülmüyor, tavşanın oraya nasıl geldiğini herkes biliyor. Halkımız “senden hile değil somut iş, somut ıslahat bekliyoruz” diyor. Milletlerarası kamuoyu da “ciddiyet ve uygulama bekliyoruz” diyor. Şahsi kanaatimce Türkiye’de demokrat kesitler alternatif bir İnsan Hakları Hareket Planı hazırlamalılar. Bu iki belgeyi yan yana koyunca iktidarın hilesi herkesçe daha net görülecektir.
‘TÜRKİYE’DEKİ HALKIMIZ ÜZERE DÜNYA DA ERDOĞAN YORGUNU’
Türkiye, uzun vakittir söz özgürlüğü, insan hakları buna bağlı olarak da hukuk adalet üzere kavramlar üzerinden tartışılıyor. Bu durum milletlerarası alanda da eleştiriliyor. Türkiye’nin Avrupa’daki yansımalarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Boğaziçi protestoları Avrupa’da büyük yankı topladı. Memleketler arası kurumlar ve AB’den de reaksiyon açıklamaları geldi. Dünyanın gözü Türkiye’de ve temel hak ve özgürlükleri hiçe sayan iktidarın üzerinde. Üstelik “hedefimiz AB üyeliğidir, ıslahatları yapmaya hazırız” açıklamalarını yapıp, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı’nın Brüksel’e kadar gelip muhataplarına teminat vermesinin çabucak akabinde geldi bu imajlar. Brüksel’de ve AB başşehirlerinde iktidarın bu içi boş, kendi kendini yalanlayan kelamlarından yorgunluk var. Türkiye’deki halkımız üzere dünya da Erdoğan yorgunu. Türkiye’de demokrasi talebi bazlı bir göç var. Türkiye Cumhuriyeti yurttaşları fikirlerini tabir edebilecekleri, rahat nefes alacakları, hukuk devleti olan bir Türkiye’de yaşamayı özlüyor.
‘DEMOKRASİ TABANIN KAYDIĞI YERDE MAHKEMELER İKTİDARIN GİYOTİNİNE DÖNER’
Pekala, halk ne istiyor?
Halk insanca bir ömür istiyor. İsmini koyabilse de koyamasa da bu ‘insanca hayat’ın yeri demokrasidir. İktisat de, eğitim siyaseti da, toplumsal siyaset da, etraf de fakat demokrasi tabanı güçlü olursa yeşerir ve halka hizmet eder. Zira demokrasinin merkezinde yurttaş vardır, birkaç yılda bir sandıkta yetki alıp bu yetkiyi berbata kullanan politikler değil. Demokrasi yerin kaydığı yerde mahkemeler iktidarın giyotinine döner, toplumsal siyaset iktidarın parti araçlarına, devlet ihaleleri, devlet yardımları da yolsuz bir iktidarın tükenen nefesine yakıt olurlar. İktidar çökerttiği ülke iktisadı altında ezilen milyonları, otoriter devletin sopasıyla susturmaya çalışıyor.
Yani iktidar artık halkın demokrasi gereksinimini neden karşılayamıyor?
Esasen idareler ile toplumlar ortasındaki bu sıkıntı bugün dünya genelinde demokrasilerin yaşamakta olduğu bir sorun. Bugün bildiğimiz manasıyla demokrasi, aslında temsili demokrasidir. Seçimler yoluyla yurttaşlar oy verdikleri partileri iktidara getirirler. İki seçim ortasında ise pek etkileşim ve kararlara iştirak bahtı olmaz. Günümüzde bu yurttaşlarla demokratik kurumlar, siyasi partiler ortasındaki arayı açtı ve güvensizliği artırdı. Araştırmalara bakarsanız meclisler ve siyasi partiler halkın en az inanç duyduğu kurumlar. Bu güvensizlik çağımızın hastalığı “yalan haber”, siyasi manipülasyon üzere hadiselere de alan açıyor. Halbuki 21. yüzyılın yurttaşları karar süreçlerinden haberdar oldukları, dahil oldukları, etkileşimli bir demokrasi istiyorlar.
BAHT SEVİNÇ KİMDİR?
Üniversiteden sonra Avrupa Parlamentosu’nun teklifiyle Brüksel’e gitti. CHP’nin Avrupa Birliği Temsilciliği’ni kurdu. AB’nin ikinci büyük siyasi gücü olan Avrupa Sosyalistler ve Demokratlar Partisi’nin (PES) idare konseyi üyesi. Diplomatic Courrier mecmuası, Sevinç’i dünyadaki en tesirli genç dış siyaset önderleri ortasında seçti. Milletlerarası siyaset yüksek lisansını Brüksel’de onur derecesiyle tamamladı, araştırması Avrupa Birliği tarafından mükafata layık görüldü. Siyasi çalışmalarının yanı sıra dünyanın en saygın akademik kuruluşlarından Johns Hopkins Üniversitesi / SAIS ve New York Üniversitesi’ne davet edildi, akademi üyesi olarak araştırmalar yaptı.
Gazete Duvar
