ANKARA – AK Parti’nin Meclis’e getirdiği, ‘Vergi Yöntem Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’, TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda kabul edilmesinin akabinde Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmeye başlanacak.
Akaryakıt, alkol, vergi ve tütün eserlerinde kaçakçılığın önüne geçilmesi amaçlanarak hazırlanan 15 unsurluk kanun teklifine nazaran, akaryakıt, LPG, tütün mamulleri ve alkollü içecek dallarında birinci kere faaliyet göstereceklerden 10 milyon lira, halihazırda faaliyet gösterenlerden ise 100 milyon lirayı geçmemek üzere bir evvelki yıl brüt satışlarının yüzde 1’i meblağında teminat alınması hedefleniyor.
Genel heyette görüşülecek kanun teklifine şerh düşen CHP, akaryakıt firmalarının dağıtıcı lisansı, ihrakiye teslimi, bayilik lisansı müracaatlarında vadesi geçmiş amme borcunun bulunmaması kaidesinin tarım bölümünü olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekti. HDP ise, dala girişlerde ve kesimdekilerden alınması planlanan teminatın akaryakıt dalında tekelleşmeyi arttıracağını belirtti.
‘SORUN YALNIZCA AĞIR YAPTIRIMLAR GETİRERECEK ÇÖZÜLEMEZ’
CHP’nin Plan ve Bütçe Komitesi Üyesi Milletvekilleri Bülent Kuşoğlu, Abdüllatif Şener, Kamil Okyay Sındır, Emine Gülizar Emecan, Cavit Arı ve Süleyman Girgin tarafından hazırlanan muhalefet şerhinde yasa teklifinin akaryakıt kaçaklığıyla çabayı amaçladığı söz edilerek genel olarak olumlu değerlendirildiği belirtildi.
Akaryakıt eserleri üzerindeki vergi yükünün fazla olmasının mükellefleri vergi kaçırmaya yönlendirdiğinin de dikkate alınması gerektiği söz edilen şerhte, “Sorunun yalnızca vergi yasalarında ağır yaptırımlar getirilerek çözümlenmeyeceğini, satın alma gücü paritesi ölçütü de dikkate alarak ülke karşılaştırmaları yaparak akaryakıt eserleri üzerindeki vergi yükünün eşit ve adil bir formda dağıtılmasına yönelik düzenlemeler yapılmasının gerekli olduğunu, ayrıyeten bu vergi yükünün bilhassa kullanım açısından sektörel gereklilikler de dikkate alınarak (örneğin tarım sektörü) farklılaştırılması gerektiğini düşünüyoruz” denildi.
MAHPUS CEZASI KİME UYGULANACAK?
Teklife nazaran akaryakıt istasyonu otomasyonu, pompa ve tank elektronik sistemleri üzere elektronik denetim ve kontrol sistemlerine yönelik aygıtlara müdahale edenlere yönelik 3 yıldan 5 yıla kadar mahpus cezası verilmesi öngörülüyor.
Kelam konusu uygulamayı olumlu olarak niteleyen CHP şerhinde, “Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, akaryakıt istasyonlarındaki ödeme kaydedici aygıtların mührünü kaldırma fiilini kimin gerçekleştirdiğinin tespitindeki zorlukların öngörülmemiş olmasıdır” dedi. Yeni yaratılan hata tipinde kabahat niteliğine sokulan hareketleri gerçekleştiren şahıslarla hareketin gerçekleştiği işyeri ortasındaki bağın her vakit net kurulamayabileceğini belirten CHP, şerhinde şunları kaydetti:
“Yasal temsilcilerden habersiz olarak, hükmî kişi içinden ya da dışından bir hata örgütü de bu faaliyeti gerçekleştirebilir. Bu durumda kimin sorumlu olacağı, fiili gerçekleştirenin mi yoksa yasal temsilcinin mi yargılanacağının netleştirilmesi gerekir. Örneğin mührü kaldıran mı kaldırtan mı kabahati işlemiştir. Ayrıyeten bilgi süreç sistemine işletmenin bilgisi olmaksızın dışarıdan bir müdahale olması durumunda kimin sorumlu olacağı da netleştirilmelidir.”
‘TARIM KESİMİ OLUMSUZ ETKİLENECEK’
Teklife nazaran akaryakıt firmalarının dağıtıcı lisansı, ihrakiye teslimi, bayilik lisansı müracaatlarında, bu lisanslarda değişiklik ve mühlet uzatımı taleplerinde vergi dairesine ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’na vadesi geçmiş amme borcu bulunmaması kaidesini aranması öngörülüyor.
Bölüm temsilcilerinin mutlaklaşan para cezaları dışında vergi ve prim alacaklarının unsur metni kapsamı dışına çıkarılması tarafındaki teklifleri kabul görmediğini hatırlatan CHP şerhinde, “Piyasada bilhassa kırsal bölgelerde faaliyet gösteren bayilerin çiftçilere peşin para olmadan vadeli olarak mal sattıkları, bunların tahsilatını ziraî eserlerin hasat devrinde alabildikleri bu nedenle kelam konusu düzenlemenin bu tip bayileri ve dolaylı olarak tarım kesiminde çalışan çiftçilerimizi olumsuz olarak etkileyeceği, bu nedenle bu çeşit bayiler için bir kademelendirme yahut muafiyet uygulaması yapılması tarafındaki teklifler teklifin görüşülmesi sırasında dikkate alınmamıştır” denildi.
“Git, vergi borcunu öde, bana o yazıyı getir, o denli sana lisans vereyim yahut lisansını yenileyeyim” üzere önlemlerle vergi tahsilatını artırmanın mümkün olamayacağını yahut kesimin salt bu önlemlerle disipline edilemeyeceğini belirten CHP, ilgili unsurlara geçiş mühleti eklenmesi gerektiğini belirtti.
‘ŞİRKETLERLE DOLAYLI İRTİBATI OLANLAR TESPİT EDİLMELİ’
Teklifin 10’uncu unsurunda, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’na karşı hile yahut palavra beyanda bulunmak kabahatinden lisansi iptal edilenlere tekrar lisans verlimemesi öngörüldü. İlgili unsur kapsamında iptal edilen lisansın sahibinin bir hukuksal kişi olması halinde ise kabahatin işlendiği tarihteki yüzde 10’dan fazla hissesi olan ortaklar, idare konseyi lider ve üyeleri ile bunların ortak, idare şurası lider ve üyesi olduğu şirketlere de lisans verilmemesi konusunda düzenleme yapıldı.
Uygulamada paravan şirketleri çaycı, temizlikçi, vb. üzere şahıslar ismine kurulup dolaylı olarak oburu tarafından yönetildiğini, devletin bu yolla kayba uğratıldığını belirten CHP şerhinde, “Bu durumda şirketle dolaylı olarak irtibatlı olan, vekâlet ile iş yürüten ve kayıtlarda ekonomik bağı olanların tespit edilmesi konusunda da gerekli yasal önlemlerin alınması gerekmektedir” dedi.
Düzenlemede yer alan “yüzde 10’dan fazla hissesi olan ortaklar” ibaresinin ne maksatla düzenlemede yer aldığına yönelik sorularının cevap bulmadığını, dal temsilcilerinin de kelam konusu ibarenin “tüm ortaklar” olarak değiştirilmesi tarafında görüş beyan ettiğini belirten CHP, “Kaçakçılık ve kayıt dışı aksiyonlar nedeniyle tespit edilmiş bir hata varsa bu suça ait idari yaptırımın şirket ortakları yahut yöneticilerinin hisse oranına bağlı olarak yöneltilmesi yanlıştır. Suça ait cezayı, suça iştiraki olan herkesin alması hâlinde piyasada caydırıcı tesir yaratabilecek düzenlemelerden bahsedilebilir. Ayrıyeten, paravan şirketler çaycı, temizlikçi, vb. üzere şahıslar ismine kurulup dolaylı olarak diğeri tarafından yönetilmekte, devlet bu yolla kayba uğratılmaktadır. Bu durumda şirketle dolaylı olarak irtibatlı olan, vekâletle iş yürüten ve kayıtlarda ekonomik bağı olanların tespit edilmesi konusunda da gerekli önlemler alınmalı ve devletin kaybının önüne geçilmelidir” dedi.
‘VERGİ DÜZENLEMESİ YAPILACAKSA RADİKAL BİR DÜZENLEME YAPILMALI’
HDP’nin Plan ve Bütçe Komitesi Üyesi Milletvekilleri Garo Paylan ve Erol Katırcıoğlu da komiteden geçen teklife ait muhalefet şerhi düştü. Meclis’e getirilen yasa tekliflerinin içeriklerinin AK Parti ve MHP koalisyonunun toplumun gereksinimlerinden bihaber olduğunu, toplumun içinde bulunduğu gerçeklikten kopuk yaşadığını açık bir formda gösterdiğini belirten HDP’li Milletvekilleri, “Yasalar toplumun muhtaçlıklarını karşılamaktan çok Saray’ın ve yandaşlarının muhtaçlıkları doğrultusunda düzenlenmektedir” dedi.
AK Parti’nin Meclis’e getirdiği ‘Vergi Tarz ve Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin mevcut problemlere tahlil bulmaktan uzak olduğu, halkın sırtındaki vergi kamburunu büyüten bir nitelik taşıdığı belirtilen şerhte, “Şayet bir vergi düzenlemesi yapılacaksa radikal ve kapsamlı bir vergi ıslahatı yapılmalıdır. Türkiye’de vergilerin büyük bir kısmı halktan alınmasına karşın halkın yararından çok sermayeyi finanse etmenin aracı olarak kullanılmaktadır. Bunun kabullenilmesi mümkün değildir” denildi.
‘AKARYAKIT KESİMİNDE TEKELLEŞMEYİ ARTTIRABİLECEK BİR DÜZENLEME’
Mali usulsüzlüklerin ve vergi kaçaklarının önüne geçilmesi amaçlanarak MEclis’e getirilen düzenlemenin, “vergi kaçaklarını önleyelim” derken monopolleşmeye de yol açabilecek riskleri barındırdığını belirten HDP şerhinde, akaryakıt kesiminde halihazırda bir monopolleşme durumunun kelam konusu olduğunu belirtti. Akaryakıt, kesiminde birinci kere faaliyet göstereceklerden 10 milyon TL, halihazırda faaliyet gösterenlerden ise 100 milyon TL’yi geçmemek üzere bir evvelki yıl brüt satışlarının yüzde 1’i fiyatında teminat alınması düzenlemesinin tekelleşmeyi beraberinde getireceğini belirten HDP şunları kaydetti:
“Kanun teklifinde bilhassa 2’nci Unsurda, akaryakıt piyasasına (bayiilerde) girişlerde bir tıp mali giriş pürüzü konuyor olması, bir öbür deyişle ana şirket-bayii bağında bayii girişlerine mahzur çıkarılacak olması, rekabeti bozucu tesirler yaratabilecek mahiyettedir. Bu düzenleme hayata geçirilecek olursa piyasada yaşanacak daha fazla monopolleşme sonucunda yüksek fiyatlarla ve yüksek kar marjlarıyla çalışan bir sektörel durumla karşı karşıya kalınıp tüketicinin aleyhine gelişmeler ortaya çıkabilecektir. Bu durumda tüketici hem vergiye katlanacak ve hem de yüksek tekelci fiyatlarla karşılaşabilecektir.”
‘HAPİS CEZASI MAĞDURİYETE NEDEN OLABİLİR’
Akaryakıt dalındaki usulsüzlüklere ait mahpus cezasını öngören düzenlemenin kaosa ve mağduriyetlere neden olabileceğini belirten HDP şerhinde buna ait ise şunları kaydetti:
“Akaryakıt istasyonlarında çalışan işçiler başta olmak üzere kesimdeki pek çok işçi, mahpus cezasıyla karşı karşıya kalabilecektir. Bölüm temsilcilerinin de söz ettiği üzere bu düzenleme, hayatın olağan akışına ve sektörel işleyiş gerçeklerine uymamaktadır. ‘Akaryakıt piyasasındaki kayıt dışılık ile faal bir biçimde çaba edilmesi’ gerekçesiyle getirilmek istenen düzenleme mağduriyetlere ve kaosa neden olabilecektir. Bu nedenle kanun teklifinin bu düzenlemesi yine ele alınmalıdır. Nitekim ‘kayıt dışı iktisatla gayret etmek’ isteniyorsa, bu uğraş hayatın her alanında geçerli olmalıdır.”
‘FOSİL YAKIT KULLANIMI SONA ERDİRİLMELİ’
Kapitalizmin tabiatta yarattığı tahribatın “korkunç” ve “geri dönülemez” bir noktaya ulaştığını, yaşananların kolay bir global ısınma ya da iklim krizi üzere kavramlarla açıklanamayacağını belirten HDP, ekolojik krizin aşılması için radikal adımlar atılması gerektiğini söz ederek şerhinde şu teklifleri sıraladı:
“Ekolojik iktisat artık bir zorunluluktur. Bunun için de güç endüstrisi ve dalı, güç dönüşümü için yapısal olarak hazırlanmak zorundadır. Zira fosil yakıtlar ve devasa otomotiv endüstrisi bu tekrar düzenlemenin en kıymetli ayaklarından biridir. Fosil yakıtların kullanımı her alanda azaltılmalı ve nihayet sona erdirilmelidir. Bu temelde, bugünden yapılacak olan şeylerden bir tanesi de örneğin toplu taşıma siyasetlerinin geliştirilmesi ve tabiata ziyan vermeyen güç kullanımının yaygınlaştırılmasıdır.”
Gazete Duvar
