ANKARA – CHP Küme Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç tarafından hazırlanan ve 27 husustan oluşan ‘Asgari Fiyat Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi’ TBMM Başkanlığı’na sunuldu.
Kanun teklifi ile;
-Asgari fiyatın yalnızca personel için değil personel ve ailesinin geçimini sağlayacak bir fiyat olarak tanımlanması,
-2021 Ocak ayından geçerli olacak taban fiyat net olarak aylık 3,100 TL olarak belirlenmesi,
-Asgari fiyatın yıllık olarak arttırılması,
-Asgari fiyat artışlarının pazarlıkla değil, TÜİK tarafından personel ve ailesi için hazırlanan ‘Ücretliler Geçim Endeksi’ ve ‘Asgari geçim fiyatı miktarı’ çerçevesinde belirlenerek ulusal gelir artışlarının da dikkate alınması,
-Asgari fiyat tespit komitesinin daha demokratik hale getirilmesi,
-Asgari fiyatın yıllık ölçüsü kadar olan fiyatın fiyatlı çalışanların ödediği gelir vergisinden muaf tutulması,
-Asgari fiyat için vergi ödenmediğinden minimum geçim indiriminin kaldırılması,
-Ücretliler için gelir vergisi matrah dilimlerinin tekrar belirlenmesi
öngörülüyor.
10 MİLYON TABAN FİYATLI
Türkiye’de minimum fiyat ile çalışan sayısının hayli yüksek olduğuna dikkat çekilen teklifin münasebetinde, şu görüşlere yer verildi:
“Sosyal Güvenlik Kurumu 2019 yılı İstatistik Yıllığı bilgilerine nazaran Türkiye’de minimum fiyatla çalışan personel sayısı 7.423.402 kişidir ve sigortalı emekçilerin yüzde 51.86’sını oluşturmaktadır. Bu sayılara kayıtdışı iktisatta çalışan çalışanlar dahil değildir. Kayıtdışı istihdam oranı TÜİK Eylül 2020 datalarına nazaran yüzde 32.2’dir. Bu nedenle minimum fiyatla çalışan emekçi sayısının 10 milyona yakın olduğunu söylemek de mümkündür. Bu çerçevede yaklaşık 10 milyon çalışanı ilgilendiren minimum fiyatın belirlenmesi süreci ne yazık ki milletlerarası mukavelelere ve Anayasa’da tanımlanan çalışma hakkına muhalif olduğu üzere hakkaniyetli ve adaletli de değildir.
MİNİMUM FİYAT GEÇİM FİYATI OLMAKTAN ÇOK UZAK
Mevcut minimum fiyat ne yazık ki, bir geçim fiyatı olmaktan çıkmıştır. Milletlerarası alanda emekçinin ve ailesinin geçimini sağlamaya yönelik olarak belirlenen taban fiyat ülkemizde geçimlik fiyat olmaktan çıkmıştır. 2 bin 943 TL brüt minimum fiyattan net 2 bin 324.71 TL ele geçmektedir ve taban fiyat 4 kişilik bir ailenin yalnızca minimum besin gereksinimini bile karşılamaktan uzaklaşmıştır. Türk-İş Konfederasyonunun bilgilerine nazaran açlık sonu 2020 Kasım ayı itibariyle 2,516.67 TL iken yoksulluk hududu 8,197.62 TL.’dir. Bu çerçevede bu fiyatın en azından geçimlik fiyat düzeyine çıkarılması gerekmektedir.
Tekrar minimum fiyata ait bir öteki sorun ise taban fiyatın vergilendirilmesi problemidir. Anayasası’nın Vergi Ödevi başlıklı 73’üncü unsuru ile mükellefin korunması ve ağır vergi yükü altında ezilmemesi için temel prensipler belirlenmiş ve verginin ödeme gücüne nazaran alınması gerektiğini açıkça vurgulamıştır. Taban fiyat üzerindeki yükler fiyatın yüzde 21’ni oluşturmaktadır ve bir taraftan minimum fiyatın net kıymetini azaltırken, öbür taraftan kayıtdışı istihdam üzere bir kadro ekonomik sıkıntılara yol açmaktadır.
CUMHURBAŞKANLIĞI DEĞİL ÇALIŞANLAR İÇİN ÇÖKÜŞ SİSTEMİ
Türkiye’yi uçuracağı söylenen Cumhurbaşkanlığı sistemi de çalışanlar için bir çöküş sistemi olmuştur. Bu sistemin yarattığı ekonomik tahribat nedeniyle çalışanlar fakirleşmiş, ücretlilerin satınalama gücü düşmüştür.
Dünyada minimum fiyat uygulanan ülkelerde minimum ücretliler birçok düzenek ile ayrıyeten korunmaktadırlar. Türkiye’de ise taban ücretlilerin korunduğu rastgele bir sistem bulunmamaktadır. Minimum fiyat üzerindeki vergi yükü net geliri azaltmakta ve dolaylı olarak da patronların maliyetlerinin artmasına neden olmaktadır. Öncelikle çalışanların aileleriyle birlikte geçim kaidelerinin dikkate alındığı bir sistemin kanunla kurulma ihtiyacı bulunmaktadır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39 uncu unsuru çerçevesinde bir yönetmelikle bir pazarlık metodu halinde tanımlanmış olan minimum fiyat sistemi yerine bilimsel ölçütlerle belirlenecek ve çalışanların geçim kurallarının dikkate alındığı başka bir yasal düzenleme gereksinimi bulunmaktadır.
İNSAN ONURUNA YARAŞIR BİR ÖMÜR
703 sayılı KHK ile 4857 sayılı Kanun kapsamından çıkarılan Taban Fiyat Tespit Komisyonu’nun oluşumu ve yapısı 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanlığı teşkilatı bünyesine alınmış ve Cumhurbaşkanlığına bağlanmıştır. Böylelikle Komitenin yapısını Cumhurbaşkanı tek başına belirleyebilecek hale getirilmiştir. Anayasanın 104. Hususuna alışılmamış biçimde yapılan bu düzenleme Kanun teklifi ile yasal desteğe kavuşturulmaktadır.
Kanun teklifi ile personel ve ailesinin minimum geçimini sağlayacak net taban fiyatın 1 Ocak 2021 tarihinden geçerli olmak üzere aylık 3.100 TL olması ve bu fiyatın TÜİK tarafından hazırlanarak yayımlanacak Ücretliler Geçinme Endeksindeki artış oranları ile ulusal gelirdeki artış oranları doğrultusunda arttırılması öngörülmüştür.
Tekrar teklif ile çalışanın insan onuruna yaraşır bir hayat sürdürebilmesini sağlayacak seviyede fiyat alması prensibinden hareketle taban fiyat üzerindeki vergi yükünün de kaldırılması amaçlanmaktadır.” (DUVAR)
Gazete Duvar
