DİYARBAKIR – Korona virüsü aşısı Türkiye’ye geldi mi, gelecek mi derken Sıhhat Bakanı, aşı tedarikinde bir sorun kalmadığını ve son günlerde aşılama suratının arttığını belirtiyor. Aşı bulundu, aşılamada aralık kat edildi lakin korona virüsü tehlikesi tamamıyla geçti mi? Tehlikenin geçmesi için aşılama oranı hangi düzeyde olmalı? Öte yandan aşı terslerinin mevcudiyeti de düşündürücü. En yakınımızdaki beşerler bile değişik münasebetlerle aşı olmak istemediklerini lisana getiriyorlar. Aşıya karşı çıkanlar, korona virüsü ile uğraş sürecini nasıl tesirler? Sıhhat Bakanı aşının değerini gereğince ve tesirli bir biçimde tabir edebiliyor mu?
Aşılamanın suratı ve yeni olağan sürecin akabinde şahsî önlemlerin de gevşetildiği gözlemleniyor. Yerler kalabalık, maske takanların sayısında düşüş görülüyor. Sıkı önlemlerin akabinde yine bir gevşeme gözlemleniyor.
Bunların yanı sıra Rusya’da tespit edilen ve Delta varyantı ismi verilen varyantı ortaya çıktı. Aşı olanlarda görülen varyantın tehlikesine dikkat çekiyor bilim insanları. Moskova’da Delta varyantına bağlı hasta sayısının artışına dikkat çekiliyor ve bugün, korona virüsü nedeniyle iptal edilen Moskova uçuşları tekrar başlıyor.
Hasebiyle korona virüsü aşısı bulundu, Türkiye’ye getirildi ve aşı süratle yapılıyor. Lakin akıllarda hala tek soru var: Virüs tehlikesi geçti mi?
Bu sorudan yola çıkarak Türkiye’nin ve dünyanın korona virüsü ile çabasını, Türk Tabipler Birliği Merkez Kurul Üyesi Hekim Halis Yerlikaya ile konuştuk.
Halis Yerlikaya Sıhhat Bakanı’nın açıklamalarına nazaran aşılama suratı arttı. Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öncelikle şunu tabir etmemiz gerekir ki 16 ayı geride bıraktığımız pandemi sürecinde başarısız salgın idaresi nedeniyle toplumsal seviyede yıkıcı sonuçlar ortaya çıktı. Nüfusa oranla periyot devir Avrupa’da ve dünyada olay sayılarının en fazla olduğu, direkt ve dolaylı olarak açıklananın çok üzerinde mevtin yaşandığı ülkelerden biri olduk. Tüm süreç boyunca toplumdan gerçekler gizlendi. Açıklanan vefat sayıları ve sayılara gerçekliği tabir etmediğini meslektaşlarımız ve sıhhat çalışanları tanıklık etti. Sıhhat Bakanlığı, mızrak çuvala sığmayınca kara tabloya dönüşen turkuaz tabloya yalnızca bir gecede 1 milyondan fazla iyileşen hasta sayısı ekledi. Sıhhat Bakanlığı tarafından sunulan bilgiler güvenilmez olduğu yapılan şeffaflık araştırmasında da açığa çıktı. Salgının toplumsal tesirlerinin azaltılması için tedavi edici sıhhat kuruluşlarından evvel toplum bazında bulaşıcılığın engellenmesi gerektiğini, epidemiyoloji bilimine uygun, tesirli olduğu kanıtlanmış ve ömrün içinde sınanmış pratiklerin hayata geçirilmesinin pandemi ile uğraşta başarıyı getireceğini, ülkemizde yapılanların akla ve bilime alışılmamış olduğunu söyledik, haklı çıktık. Salgın süreci idaresi katılımcılıktan uzak topluma itimat vermeyen bir usulde yürütüldü. Bu da salgının denetim altına alınamamasının en kıymetli etkenlerinden biri oldu. Toplum olarak büyük bir bedel ödedik. Toplumsal cinayete dönüşen önlenebilir çok sayıda vefata tanıklık ettik. Gelinen kademede özel bir kademeye gelmiş durumdayız. Bağışıklama hizmetleri her zamankinden daha fazla değer kazanmış durumdadır.
‘GÜVENSİZLİK TEREDDÜDE NEDEN OLDU’
TTB Pandemi Çalışma Grubu’nun da dikkat çektiği üzere aşı olma konusunda birtakım tereddütler yaşanıyor. Bunun nedeni nedir ve Sıhhat Bakanlığı tereddütlerin giderilmesi için neler yapmalı?
Aşılar hastalıklara karşı uğraşta tıbbin en kıymetli başarılarından biridir. Günümüze kadar aşılar sayesinde birçok hastalık yeryüzünden silinde ve milyonlarca insanın hayatı kurtarıldı. Dünya Sıhhat Örgütü aşı kararsızlığı, global sıhhati tehdit eden en değerli başlıklar ortasında saymaktadır. Sıhhat Bakanlığı salgın ile çabada de toplum üzerinde tesirli bir aşı kabul çalışması yapmadığı, mevcut idare anlayışının aşıya inanç duygusu oluşturamadığı söylenebilir. Dolayısı ile Türkiye aşı tedariki ve dağıtımındaki zorlukları aşmada başarılı olsa bile COVID-19 aşısına karşı oluşan tereddütleri engelleyemezse salgını önlemek için gereken aşılama oranlarına ulaşamama riskiyle yüz yüze kalacaktır. Ayrıyeten mevsimlik tarım personeller ve göçmenlere yönelik farklı bir çalışma yürütülmesi gerekmektedir. Bu dezavantajlı kümeleri aşılayamazsak toplumsal bağışıklığa da ulaşılamayacaktır.
Pandeminin ortaya çıkışı, yayılımı ve idaresi ile ilgili uygulanan tutarsız siyasetlerin toplumda güvensizliği tetiklediği gözlemlenmektedir. Bu durum, pandeminin bilimsel gereceklerin hem anlaşılmasını hem de kabul edilmesini zayıflatan yaygın dezenformasyonu tetiklemiş, halk sıhhati tedbirlerine ahengin azalmasından aşılanma konusunda tereddüdün artmasına ve reddine kadar uzanan sonuçlara yol açmıştır. COVID-19`un dünyanın her yerindeki beşerler için kritik bir halk sıhhati sorunu olduğunu bilinmesine karşın, aşı olmak konusunda tereddütler devam etmektedir.
TTB olarak bir taraftan aşı tedariki ile ilgili gerekli ikazları yaparken öbür taraftan tedarik edilmiş olan aşıların kullanımına dair neler yapılması gerektiği ile ilgili de ikazlarda bulunduk. Milyonlarca insanı mümkün olduğunca süratli bir biçimde aşılamaya yönelik eforda ülke çapında başarılı olmak için, hem aşılara hem de aşılama uğraşından sorumlu kurumlara duyulan inanç konusu öncelikli olarak ele alınmalıdır. Aşıların aktifliği ve güvenliği ile ülkede lojistik zorlukların uzman bir halde yönetilme kapasitesi konusunda halk ortasında inanç kurulmalıdır.
‘AŞI KAMPANYASI BAŞLATILMALI’
Sıhhat bakanlığı; bölgesel farklılıkları da gözeterek aşıların aktifliği ve güvenliği söz eden “aşı kampanyası” başlatmalıdır. Kampanya yerellerde şeffaf ve dengeli bir biçimde Anadilinde yapılmalıdır.
Bölgesel farklılıklar ve eşitsizlikler gözetilerek toplumda itimat oluşması için toplum iştirakinin sağlanması için mahallî dinamiklerle işbirliği yapılmalı, toplumun tüm kesitlerini temsil eden Demokratik Kitle örgütlerini, Meslek odalarını, Sendikaları, geniş inter disipliner bilim insanlarının sürece ve karar alma düzeneklerine direkt iştiraki sağlanmalı, Kampanya süreçlerinde vazife alacak tüm sıhhat çalışanlarının emek ve özverilerinin görünür kılınması ve motivasyonlarını yüksek tutacak çalışmalar yapılmalıdır.
Aşıya dair tereddüt yaşayanlar ve aşı zıtları başka olarak kıymetlendirmek ve gerekli irtibat kampanyalarını yürütmek gerekmektedir.
‘BÖLGELER ORTASINDA EŞİTSİZLİK ORTADA’
Diyarbakır’da ve bölge genelinde aşı olma oranı dilek edilen düzeydedir diyebilir miyiz?
Bölgemizde aşılanma oranları düşük seyretmektedir. Vilayetler ve bölgeler ortası aşılanma oranlarında önemli eşitsizlik olduğu bilgilerle ortadadır. Aşılamaya ait sağlıklı değerlendirmelerin yapılabilmesi için aşılamanın çok iyi gittiği izlenimi yaratmaya çalışan Sıhhat Bakanlığı’nın aşılama datalarını yalnızca vilayet genelinde değil; ilçe ve mahalle seviyesinde yaş, cinsiyet, mesleklere nazaran birinci ve ikinci dozu farklı belirtmek üzere aşılanma oranlarını, aşılanmış kümelerde COVID-19 olaylarının sayısını günü gününe paylaşması gerekmektedir.
Pandemi sürecinde inanç veren bir siyaset sürdürülmemesi, toplum iştiraki sağlanmaması, gerekli toplumsal bilgilendirme yapılmaması, Anadilinde sıhhat hizmeti sunulmadığı ve teknoloji kullanımını gerekli kılan randevu, onam vb. bölge insanları açısından zorlayıcı faktörlerin olması, başlangıçta aşı tedarikinde yaşanan meseleler nedeniyle aşılama oranları Diyarbakır ve bölgede öteki vilayetlerle kıyaslandığında düşük seyretmektedir.
Toplum bağışıklığı için hesaplanan %70 gayesinin her yerleşim yerinde olması gerekliliği unsurunu göz arkası etmemeliyiz. Bu prensip şu manaya gelir, her yerleşim yerinde (sokak, mahalle, belde, ilçe, vilayet, bölge ve ülke) iki doz aşı yapılan nüfusun oranının %70’in üzerinde olması. Dahası bu oranın kırılgan topluluklarda da (mülteciler, evsizler, ötekileştirilen topluluklar, cezaevindeki kalanlar vb.) sağlanması hedeflenmelidir. Şu gerçeği göz arkası etmemiz gerekir hem ülke hem de dünyada salgın her yerde sonlanmadan hiçbir yerde sonlanmayacaktır. Dünyada yapılan 2 milyar doz aşının çok büyük kısmının Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da yapıldığı, yalnızca binde 3’ünün Afrika’da yapıldığı göz önüne alınırsa dünya kapitalist sisteminin bu amacın uzağında olduğunu söyleyebiliriz. Tüm dünyada riskli kümelerin birebir anda aşılanması gerekirken, karşıt hizmet yasası burada da kendini göstermiştir. Birçok ülkede risksiz lakin parası olan şahıslar aşılanırken, onlarca ülkede sıhhat çalışanlarının bile aşıya erişemediği ve hayatlarını yitirdikleri bir gerçeklikle karşı karşıyayız.
‘HEDEFİN ÇOK UZAĞINDAYIZ’
Tahminen hadise sayısındaki düşüş ve aşılama oranındaki artış nedeniyle, maske takanların sayısı azaldı gördüğüm kadarıyla. Yeni olağan süreçle de ilgili olabilir bu rahatlık. Sizin müşahedeniz nedir? Ayrıyeten maskesiz günlere ne kadar vakit var?
Türkiye’de salgın hala denetim altına alınabilmiş değil. Türkiye’de faal hasta sayısı hala çok yüksek seyretmektedir. Maskesiz günlere gelebilmemiz için toplumsal bağışıklığın elde edilmesi, nüfusun çok değerli bir kısmının aşılanması gerekmektedir. Bugünlere şimdi gelemedik maalesef fakat değerli bir uzaklık kat edilmeye başlandığını söyleyebiliriz. Türkiye’de tam aşılı nüfus oranı şimdi %17 civarında. Toplum bağışıklığı için hesaplanan %70 amacının şimdi çok uzağındayız. Üstelik başta Hindistan’da görülen Delta varyantı olmak üzere telaş verici varyantlar gündemde iken aşılama çalışmalarının süratle artması, kişisel olarak alınması gereken tedbirlere devam edilmesi, mümkün enfekte şahıslarla müsabaka müddetlerinin kısa tutulması, havalandırmanın yapılması gerekmektedir.
COVID-19 pandemisine karşı başarılı olmanın en tesirli yolu dünya çapında yapılacak toplu aşılamadır. İnsanlık tarihinin bilimsel bilgi birikimi sonucunda COVID-19 için aşıların süratle geliştirilmiş olması son derece değerlidir. Bununla birlikte, aşıların onaylanması ve kullanıma sunulması, içerisinde bulunduğumuz sıhhat krizinin çabucak sona ereceğinin habercisi değildir. Toplumsal seviyede bağışıklığı oluşturacak formda aşılama şimdi yapılmadı. Üstelik bu aşıların koruyuculuğu ne kadar periyodik olacağını bilmiyoruz. Telaş verici varyantların da görüldüğü bir süreçte maskesiz günlere şimdi gelmedik diye düşünüyorum.
TTB olarak da tabir ettiğimiz üzere çok uzun bir bekleyişten ve toplum olarak çok büyük kayıp yaşadıktan sonra aşılar sayesinde 1,5 yıldır süren bu derin krizden çıkma bahtı doğmuştur. O nedenle topluma aşı dayanışması daveti yapıyoruz. #TedirginOlmaAşıOl diyoruz.
Gazete Duvar
