Memleketler arası insani yardım örgütü Oxfam’ın yayınladığı rapora nazaran korona salgını global çaptaki eşitsizlikleri çok büyük oranda artırdı. ‘Hileli ekonomiler’ pandemiyi lüks içinde atlatan güçlü seçkine varlık akıtırken, pandeminin ön cephesinde yer alan işçiler faturalarını ödemeye çalışıyor. Oxfam’ın raporu, milyarlarca insan hayat savaşı verirken, yozlaşmış ekonomik sistemin, Büyük Buhran’dan bu yana yaşanan en berbat ekonomik sakinlik periyodunda harika zenginler kümesinin serveti kendi ellerinde toplamasına nasıl imkan sağladığını gösteriyor.
RAPORDAN ÇARPICI TESPİTLER
‘Eşitsizlik Virüsü’ başlıklı rapor, 79 ülkeden 300 iktisatçının görüşüne başvurularak hazırlandı. Davos Dünya Ekonomik Forumu açılışında kamuoyuyla paylaşılan rapora nazaran;
????Milyarderlerin toplam serveti Mart 2020 ile Aralık 2020 ortasında 3 trilyon 900 milyar dolarlık artışla 11 trilyon 950 milyar dolara yükseldi. Salgındaki 9 aylık süreçte dünyanın en güçlü 10 erkeğinin serveti ise net 540 milyar dolar arttı. Bu sayı herkesin Covid-19 aşısına erişmesini ve kimsenin salgın nedeniyle yoksulluğa sürüklenmemesini sağlamak için ziyadesiyle kâfi.
????En güçlü 1000 kişi maddi kayıpları 9 ay üzere bir müddette büsbütün telafi edip büyük meblağlarda kâr ederken, en fakirler için salgının ekonomik tesirlerini atlatmak 10 yıldan daha uzun bir mühlet alabilir.
EN BÜYÜK İSTİHDAM KRİZİ
????En çok kâr eden 32 global şirkete getirilecek süreksiz bir kâr vergisi, 2020’de 104 milyar dolarlık kaynak yaratabilirdi. Bu sayı tüm çalışanlara işsizlik yardımı ve düşük ve orta gelirli ülkelerdeki çocuklar ve yaşlılara mali dayanak vermek için kâfi olabilirdi.
????Dünya çapında 90 yıldır görülen en büyük istihdam krizi yaşanıyor. Yüz milyonlarca insan gelirini/işini kaybetti ya da kâfi gelir elde edemediği işlerde çalışıyor.
BİR SEFER DAHA, EN ÇOK ETKİLENENLER BAYANLAR OLDU
????Salgından en çok etkilenen kesimler ortasında otelcilik, lokantacılık, ofis idaresi üzere dallar yer alıyor. Bayanların yüzde 49’u, erkeklerin yüzde 40’ı bu branşlarda istihdam ediliyor.
????Dünya genelinde bayanlar, salgından en çok etkilenen düşük fiyatlı ve garantisiz işlerde erkeklere oranla daha fazla çalışıyor. Bu kesimlerde çalışan bayanların ve erkeklerin oranı eşit olsaydı, bugün 112 milyon bayan işini ve gelirini kaybetme riskiyle karşı karşıya olmayacaktı. Sıhhat ve toplumsal hizmet alanlarında istihdamın yüzde 70’ini oluşturan bayanlar koronaya yakalanma riskiyle daha fazla karşı karşıya.
SALGINDA FAKİRLERİN VEFAT ORANI İKİ KAT DAHA FAZLA
????Koronadan vefatlar düşük gelirli bölgelerde varlıklı kesitin yaşadığı bölgelerin iki katı. Ülkeler bazında etnik bölümler ortasında vefatlar daha fazla. Brezilya’da Afrika kökenli şahısların Covid-19 sebebiyle ölme mümkünlüğü beyazlara nazaran yüzde 40 daha yüksek. ABD’de ise siyahların ve Latinlerin Covid-19 vefat oranları beyazlarla eşit olsaydı, bugün yaklaşık 22 bin siyah ve Latin hayatta olacaktı. Kayıtlar, İngiltere’nin en fakir bölgelerindeki Covid-19 mevt oranlarının en güçlü bölgelerindeki mevt oranına kıyasla iki kat daha fazla olduğunu; Fransa, Hindistan ve İspanya üzere ülkelerin fakir bölgelerinde Covid-19 bulaş ve mevt oranlarının öteki bölgelere oranla daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
BUCHER: YOZLAŞMIŞ EKONOMİLER VARLIKLARI VARLIKLI SEÇKİNLERE AKTARIYOR
Oxfam İcra Yöneticisi Gabriela Bucher raporla ilgili değerlendirmesi şöyle:
“Kayıt tutulmaya (100 yıl) başlanmasından bu yana eşitsizlikteki en büyük artışa şahit oluyoruz. Zenginle fakir ortasındaki derin uçurum en az virüs kadar ölümcül. Hileli yozlaşmış ekonomiler salgını lüks içinde atlatan güçlü bir seçkine varlık akıtırken pandeminin ön cephesinde yer alan tezgahtarlar, sıhhat çalışanları ve market satıcıları faturalarını ödemeye çalışıyor. Bayanlar ve toplumun çeperlerine itilmiş ırksal ve etnik kümeler salgının tesirlerini en ağır biçimde yaşıyorlar: bu kümelerin yoksulluğa itilmesi, açlığa mahkûm edilmesi ve sıhhat hizmetlerinden dışlanması daha mümkün.
EŞİTSİZLİK KAÇINILMAZ DEĞİL, POLİTİK TERCİH
Eşitsizlik, kaçınılmaz değil, politik bir seçimdir. Hükümetlerin Covid-19’dan sonra gezegeni koruyan ve yoksulluğa son veren daha eşit ve kapsayıcı ekonomiler inşa etme talihini değerlendirmeleri gerekiyor. Eşitsizlikle uğraş ekonomik kurtarma ve iyileşme gayretlerinin merkezinde yer almalı. Hükümetler herkesin Covid-19 aşısına ve işlerini kaybederlerse finansal dayanağa erişmelerini sağlamalı. Milyonlarca insan için istihdam sağlayacak düşük karbonlu ekonomilere ve kamu hizmetlerine yatırım yapmalı ve herkesin kaliteli eğitim, sıhhat ve toplumsal bakıma erişmesini ve en varlıklı bireylerin ve şirketlerin üzerlerine düşen vergi yükünü adil bir formda ödemelerini sağlamalı. (EKONOMİ SERVİSİ/AJANSLAR)
Gazete Duvar
