İngiliz gazetesi Financial Times, Türkiye’nin dış siyaseti konusunda bir yazı dizi başlattı. ‘Erdoğan’ın oyunu: Askerler, casuslar ve Türkiye’nin güç arayışı’ başlıklı yazı dizisinin birinci kısmında, “Türkiye Cumhurbaşkanı’nın güce dayalı dış siyaseti Ankara’yı Batı’dan daha da izole etti” yorumu yapıldı.
‘TAVİZSİZ TELAFFUZ, GÜÇ KULLANIMINA HAZIR OLMA…’
Gazetenin Türkiye temsilcisi Laura Pitel’in imzasını taşıyan tahlilin girişinde, Erdoğan’ın geçtiğimiz ay Dağlık Karabağ’daki ateşkes muahedesi sonrası yaptığı Bakü ziyareti hatırlatılarak, “Batılı önderlerin [Karabağ’da] ateşkes daveti yaptığı sırada bile Erdoğan’ın Azerbaycan’a tüm takviyesini vermesi, giderek güce dayalı hale gelen dış siyasetinin son göstergesiydi. Bu siyaset, taviz vermeyen bir söyleme ve sert güç kullanımına hazır olunmasıyla karakterize ediliyor” denildi.
‘NATO MÜTTEFİKLERİNİ ÖFKELENDİRDİ’
Bu noktada, “Erdoğan son beş yılda Suriye ve kuzey Irak’a askeri ataklar düzenledi, Libya’ya asker gönderdi ve Yunanistan’la denizde karşı karşıya geldi. Bu müdahaleler Türkiye’nin NATO müttefiklerini öfkelendirdi, eski rekabetleri alevlendirdi ve yeni düşmanlar yarattı” yorumu yapıldı.
AB DİPLOMATI: SOMUT İLERLEME YOK
Tahlilde Erdoğan’ın ‘dostu Donald Trump’ın ABD’deki seçim hezimetiyle ve Türkiye’nin artan ekonomik meseleleri karşısında yabancı sermayeyi tekrar çekme gereksinimiyle barıştığı’, ‘yeni bir sayfa açmaktan kelam ettiği’ belirtildi. “Ancak Erdoğan’ın, Türkiye’nin AB, ABD ve Ortadoğu ülkeleriyle ilgilerinde sıkıntılar yaratan mevzularda taviz vermeye istekli olup olmadığı, taviz verip veremeyeceği ve yeni kullanılan uzlaşmacı lisanın yerini yeni hırçınlıkların alıp almayacağı hâlâ belirsiz” denilen tahlilde, bir AB diplomatının da şu kelamlarına yer verildi: “Türkiye’nin yaptığı ve zeytin kısmı olarak görülebilecek küçük şeyler var fakat değerli bir adım yok. Temelde anlaşamadığımız bahislere bakacak olursanız, her iki taraf da topun oburunun alanında olduğuna inanıyor. Buradan bir yere varmak çok sıkıntı.”
’15 TEMMUZ MHP’YE YAKINLAŞTIRDI’
Financial Times’ın tahlilinde, 15 Temmuz’dan ‘Türkiye’yi değiştiren başarısız darbe’ diye kelam edildi. 2016’daki darbe teşebbüsünün Türkiye’nin dünyanın geri kalanıyla münasebetlerinde bir kesintiye yol açtığı belirtilirken, “Erdoğan’ın Batı’ya daha da kuşkuyla yaklaşmasına sebep oldu, onu Rusya başkanı Vladimir Putin’e yaklaştırdı, ülke içinde yeni siyasi ittifaklar kurmak zorunda bıraktı ve Türk devletinin görülmemiş bir biçimde denetimini elde etmesinin önünü açtı” denildi. “2016’daki darbe teşebbüsü ve onu izleyen tasfiye, Erdoğan’ın silahlı kuvvetler üzerinde daha fazla denetim sahibi olmasına müsaade verdi. Çok milliyetçi MHP ile de bir seçim ittifakı kurdu, bilhassa Kürt ayrılıkçılığı olmak üzere, bu parti ulusal güvenlik konusundaki daha şahince sağcı halini benimsedi” sözleri kullanıldı.
‘İLK KERE BU KADAR İZOLE’
Tahlilde, Türkiye’nin son devirde yürttüğü dış siyasetin yorumculara nazaran ‘hem iktisat hem de bölgesel ve global güçlerle alakalar açısından büyük riskler taşıdığı’ ve Türkiye’nin ‘hiç olmadığı kadar izole edildiği’ belirtildi. Gazeteye isim vermeden konuşan bir Türk yetkili ise ‘yeni-Osmanlıcı’ tarifini reddederek, “Fransa müdahale ettiğinde müdahale eden Fransa oluyor, kimse onlara Napolyoncu demiyor” sözlerini kullandı.
‘DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI YENİ SİSTEMDE ZAYIFLADI’
Financial Times, 2018’de yapılan sistem değişikliği sonrasında Türkiye’de geçmişte ‘ülkenin doğal rotasını Batı’da gören üst seviye memurların evi’ sayılan Dışişleri Bakanlığı’nın da zayıfladığını savundu. Birçok eski Dışişleri yetkilisinin, ismi verilmeyen eski bir büyükelçinin tabiriyle ‘diplomasi yerine askerler ve casuslara dayalı’ politikayı eleştirdiği belirtildi. Anakizin bu noktasında, Erdoğan’ın dış ziyaretlerinde yanında MİT Lideri Hakan Fidan ve Ulusal Savunma Bakanı Hulusi Akar olmaksızın nadiren görüntülendiği belirtildi. Gazete, ‘denizler çok maceracılık’ olarak nitelediği dış siyasetin, halk ortasında tanınan olması nedeniyle muhalefetten de fazla reaksiyon görmediği yorumu yaptı.
AB DİPLOMATI: OKUL BAHÇESİNİN KABADAYISI ÜZERE
Tahlilin bu noktasında şu tabirler kullanıldı: “Birçok yorumcuya nazaran mümkün olan en uzun mühlet boyunca iktidarda kalmak isteyen Erdoğan, dış politikayı içeride kazanım elde etmek için kullandı; Almanya hükümetine Nazi diyecek ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a ‘zihinsel tedavi’ telkin edecek kadar ileri gitti. Lakin bu hal Avrupa başşehirlerinde beğenilen karşılanmadı. Bir AB diplomatı Erdoğan’ı ‘okul bahçesinin kabadayısı’ üzere davranmakla suçladı.”
‘AB, ARAP DÜNYASI VE ABD’YLE ORTASI BOZULDU’
“Erdoğan’ın -2000’lerin ortasında Ortadoğu, Afrika ve Latin Amerika’daki diplomatik bağlantıları ticaret ve yardımla dramatik biçimde genişletmesinde de görülen- Türkiye’yi bölgesel bir güç haline getirme isteği süratle sıkıntılarla karşılaştı” denilen tahlile şöyle devam edildi: “Ülkenin AB’ye katılma umutları, iki tarafta da güvensizlik ve suçlamalarla yok oldu. Arap komşularla daha güçlü alakalar inşa etme planı, halk isyanlarının bölgeyi sarmasıyla geri tepti. Suriye savaşı, terör hücumları ve milyonlarca sığınmacıyla Türkiye’ye taştı. Türkiye’nin Suriye ve Libya’daki askeri operasyonları -ve Müslüman Kardeşlere desteği- Ankara’yı Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan’ın başını çektiği güçlü bir Arap ittifakıyla karşı karşıya getirdi.
Artık Avrupa, teknik açıdan hâlâ birliğin üye adayı olan bir ülkedeki insan hakları gerilemesinden ümitsizlik duyuyor. Washington, Erdoğan’ın Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri almasına ateş püskürüyor. Türkiye’nin daha yeni olan ortaklarıyla ilgileri de problemsiz değil. Putin’le alakaları karmaşık ve geçtiğimiz sene ABD’nin Moskova’yı suçladığı ve 34 Türk askerinin öldüğü Suriye atağında da açıkça görüldüğü üzere sık sık meselelerle karşılaşıyor.
Bununla birlikte Erdoğan birtakım muvaffakiyetler da elde etti. Türkiye’nin takviyesi, Libya’daki savaşın gidişatını değiştirdi. Dağlık Karabağ’da, Ankara’nın Azerbaycan’a dayanağı, Rusya’nın Kafkaslardaki nüfuzunun sonlarını ifşa etti.”
‘DIŞ SİYASET YABANCI YATIRIMLARINI DA ETKİLEDİ’
Makalenin son kısmında, ‘çalkantılı dış siyasetin çok gereksinim duyulan direkt yabancı yatırımı caydırdığı’ ve Türk lirası üzerinde baskı yarattığı yorumu yapıldı. Volkswagen’in Türkiye’de fabrika açma karraından vazgeçmesi buna örnek gösterilirken, son devirde iktisat idaresindeki değişikliklerle ve Joe Biden’ın ABD lideri seçilmesiyle ‘Erdoğan’ın Batı’ya açılımlarda bulunduğu’ belirtildi.
‘RETORİK YUMUŞAYABİLİR ANCAK VİZYON DEĞİŞMEZ’
Financial Times, “Türkiye cumhurbaşkanı uzun vakittir, iktidarını korumak için gerektiğinde kuvvetli tercihlerde bulunmaya istejli olan bir pragmatist” tabirlerini kullansa da, makale Washington merkezli niyet kuruluşu Center for American Progress’ten Alan Makovsky’nin şu yorumuyla sonlandırıldı: “NATO’nun içerisinde kalmaya devam ederken bağımsız ve güçlü dış siyaset sahibi olma gayesinin süreceğine inanıyorum. [Erdoğan] Tahminen retoriği yumuşatır lakin vizyonu yumuşatacağını sanmıyorum.” (DIŞ HABERLER)
Gazete Duvar