Iktisat muharriri Uğur Gürses, internet sitesinde yayınladığı “Ankara’daki döviz vakumu” başlıklı yazısında Merkez Bankası ve kamu bankalarının döviz rezervlerindeki düşüşü kıymetlendirdi.
2018 yılında erken seçim kararı alındığında Merkez Bankası’nın rezervlerinin 112 milyar dolar olduğunu hatırlatan Gürses, seçim yapıldığında rezervlerin 103 milyar dolara gerilediğini aktardı.
Kusurlu iktisat siyasetleri ve ABD ile yaşanan rahip Brunson krizi nedeniyle dolar kurunun yükseldiğini belirten Uğur Gürses, “Rahip Brunson 12 Ekim 2018’de duruşma kararıyla serbestçe ülkesine dönene kadar döviz rezervleri 88 milyar dolara gerilemişti” sözlerini kullandı.
‘KURU TUTMAK İÇİN YAPILAN İŞ KURU SIÇRATTI’
31 Mart 2019’daki lokal seçimden evvel dolar kurunu düşürmek için, kamu bankalarının döviz kuruna “arka kapı” sistemleri ile müdahale ettiğini kaydeden Gürses, “Bu satışlar brokerlar üzerinden yapıldığından fazla dikkat çekmiyor olsa da mahallî seçimden bir hafta evvel Merkez Bankası’nın bilançosundaki rezerv erimesi görüldüğünde anlaşıldı. Bu da ek bir kur sıçraması getirdi. Kuru tutmak için yapılan iş kuru sıçratmıştı” dedi.
Rezervlerdeki düşüşün muhtemel döviz gelirleriyle birlikte 100 milyar doları geçtiğini belirten Gürses’in yazının bir kısmı şöyle:
“Kamu bankalarının satışları devam ederken, swap büyüklüğü de böylelikle, Haziran 2020 sonunda 58.8 milyar dolara ulaştı. Yani Merkez Bankası’nın bilanço içinde duyuru ettiği altın dahil toplam rezervi 90.3 milyar dolarken, bu swap ölçüsü düşüldüğünde 31.5 milyar dolarlık bir toplam rezerv kalıyordu elde. Bunun manası, son iki yılda iktisattaki makus idare sadece ‘siyasi beka’ için 60 milyar dolarlık bir rezervi eritmişti. Bu hesaba, Merkez Bankası’nın potansiyel döviz gelirlerinden yoksun kalması dahil değil. Örneğin, 2018 Haziran-2020 Haziran ortası iki yıllık periyotta Merkez Bankası’nın döviz kazanan şirketlere kullandırdığı reeskont kredilerinin dönüşünden elde ettiği döviz girişlerinin toplamı 41.5 milyar dolar ediyor. Yalnızca bu kalemden ötürü döviz rezervlerinin bu kadar artması gerekirdi. Bu yok. Demek ki eritilen döviz rezervinin büyüklüğü 100 milyar doları geçiyor.
Merkez Bankası’nın bilanço içi başka döviz yükümlülükleri de hesaba katılırsa mevcut döviz durumu yaklaşık 40 milyar dolar negatifte. Yani 100 dolarlık yükümlülüğe elinde 60 milyar dolar var demek. 2 yılda; 32 milyar dolar fazladan, 40 milyar dolar açığa gerileme demek bu.
Siyasi direktifle Merkez Bankası’nın döviz rezervlerini “arka kapıdan” eriten kamu bankaları, buna ek olarak da kendi bilançolarındaki dövizleri eritmeye başladılar. Bunun kabaca 9 milyar dolara eriştiği BDDK bilgilerinden izlenebiliyor. Böylelikle Merkez Bankası ile bir arada toplamda kabaca 50 milyar dolara varan bir açık döviz konumuna ulaştılar.
Sorun şu ki; bu kadar “arka kapı” müdahaleleri ile döviz saçılmasına rağmen döviz kuru dizginlenemedi. Bunun nedeni de berbat idare ve derin bir güvensizlik.
Ankara’daki tecrübesiz iktisat idarenin anlayamadığı şu; siyaseten inanç ve prestij sağlayamamışsanız kendi paranızın kıymetini, diğerlerinin bastığı paraları satarak koruyamazsınız.”
YAZININ TAMAMI
Gazete Duvar