Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı kırsal Çelik (Çêlik) Mahallesi’nde yaşayan yedi köylünün 3 Temmuz 1993’te “PKK’li” denilerek öldürüldükten sonra yakılmalarına dair 2013 yılında periyodun İlçe Jandarma Kumandanı Ali Tapan hakkında başlatılan soruşturma takipsizlik kararını kaldıran mahkeme, savcılığın vakit aşamına neden olduğu tespitini yaptı.
Soruşturmanın başlamasından 7 yıl sonra “kovuşturmaya yer olmadığı” kararı veren Dargeçit Cumhuriyet Başsavcılığı, köylüleri “PKK milisleri” olarak tanımlamış ve evrakın “zamanaşımına” uğradığını tez etmişti. Karara ait ailelerin avukatları aracılığıyla Midyat Sulh Ceza Hakimliği’ne yaptığı itiraz yerinde görülerek, takipsizlik kararı kaldırıldı.
Avukatlar dilekçelerinde Dargeçit Cumhuriyet Başsavcılığı’nın faal bir soruşturma yürütmediğini, kanıt toplama yükümlülüğünü yerine getirmediğini, şüphelilerin üzerine atılı kabahatin insanlığa karşı hata olduğu için zamanaşımı uygulanamayacağını belirtirken, hakimlik tüm tespitleri yerinde buldu. Kararının münasebetinde Hakimlik, savcılığın kararının “yasaya ve adaba uygun olmadığına” kanaat getirdi.
‘ZAMANAŞIMI DEVLETE YÜKLENEN YÜKÜMLÜLÜĞÜN İHLALİ’
Hakimlik kararının münasebetinde Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ilgili unsurlarına atıfta bulunularak, “(…) aktif bir soruşturma olmadan, vakit aşımına dayalı olarak soruşturmanın neticelenmesi devlete yüklenen mevti soruşturma yükümlüğünün ihlali olacaktır” denildi. Savcılığın takipsizlik münasebetinde “müştekilerin ve şahitlerin beyanlarının soyut” olarak değerlendirilmesinin eksik olduğu belirtilen hakimlik kararında, “Dosyadaki toplanan kanıtlara nazaran müştekilerin ve şahitlerin beyanlarının soyut olup olmadığının tespite yer verilmesi için öteki araştırmanın yapılması gerekir. (…) Çelik Karakolu baskınına katılan askerler ile haklarında yargılama yapılıp beraat ve mahkumiyet kararları verilen sanıkların dinlenmeden bu tespite ulaşılabilmesi mümkün değildir” sözleri kullanıldı.
‘ETKİN SORUŞTURMA YÜRÜTÜLMEDİ’
Öldürülen 7 ismin olayın başında “örgüt mensubu” olarak kabul edildiği, fakat Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 2014 yılında verdiği “yetkisizlik” kararında maktullerin “örgüt üyesi” olduğu argümanının bilakis yer verildiği belirtilen kararda, 7 kişinin “örgüt mensubu olup olmadığı” konusunda gerekli araştırmanın yapılması gerektiği belirtildi. Kararda, 7 kişinin “örgüt mensubu” olup olmadığı konusunda “maddi gerçeği ortaya çıkarmak ismine aktif bir soruşturmanın yürütülmediği görülmüştür” sözlerine de yer verildi.
YARGITAY KARARLARI DA ELEŞTİRİLDİ
Yargıtay’ın “etkin soruşturmanın ihlaline” ait kimi kararlarında vakit aşımı mühleti içinde aydınlatılamayan olaylarda “etkin soruşturmanın ihlalinden kelam edilemeyeceği” formunda karar verdiğini de hatırlatan hakimlik, Yargıtay kararlarına da tenkitler getirerek, “Devletin, tekrar etkisiz soruşturma nedeni ile hayat hakkının ihlalinin engellenmesi için iç hukukta gereken adımları atması gerekir. O halde yer verilen Yargıtay kararındaki görüşe iştirak etmek mümkün olamayacaktır” sözlerini kullandı.
SAVCILIĞIN MÜNASEBETLERİ
Hakimlik kararının devamında vakit aşımının münasebet gösterilerek, belgede “kovuşturmaya yer olmadığı kararı” verilmesinin mümkün olmadığını şu tespitlerle açıkladı:
“Kamu görevlisinin hayat hakkı ihlali oluşturan aksiyonu gerçekleştirdiği argümanı mevcut ise yapılacak olan faal soruşturma sonucunda bir karar verilebilmesi mümkündür. Yapılan açıklamalara nazaran yalnızca tutanağa nazaran ölen 7 kişinin, terör örgütü mensubu kabul edilmesi, soruşturmada ve kovuşturmada tabiri alınan sanıkların sözlerinde bu şahısların örgüt mensubu olduğuna ait beyanları olmamasına karşın ortada geçen müddette gereken araştırmanın yani ölen 7 kişinin gerçekte örgüt mensubu olup olmadığı, örgüt mensubu ise Çelik Jandarma Karakolu baskınına katılıp katılmadıkları ya da terör örgütü mensubu olmadığı halde şahitlerin beyanlarına nazaran şüpheliler tarafından öldürülüp öldürülmediğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Bu açıdan ilgili soruşturmanın, AİHM ve Anayasa Mahkemesi kararlarında belirtilen ömür hakkının devlete yüklemiş olduğu, mevti soruşturma yükümlülüğü çerçevesindeki faal soruşturma yükümlülüğüne ters olarak bir soruşturmanın var olduğuna Hakimliğimizce kanaat getirildiğinden, faal olmayan soruşturma sonucundan üstte açıklandığı üzere vakit aşımı kuralları gerçekleşmesi gerekçesiyle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi Anayasanın 17’nci unsuru ve AİHS’nin 2’nci Hususunda düzenlenen ömür hakkı çerçevesindeki aktif soruşturma yükümlülüğünün ihlali olacağından, Cumhuriyet Başsavcılığı’nın itiraza bahis kararındaki kuşkulu hakkındaki soruşturmanın vakit aşımına uğraması nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi belirtilen münasebetlerle hukuka uygun olmadığından, itirazcılar vekilinin itirazının haklı olduğundan kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın kaldırılmasına karar verilmiştir.”
KAYIP YAKINLARININ İTİRAZLARI
Belgede yaşanan süreci anlatan Avukat Erdal Kuzu, Hakimliğin kararının emsal bir karar olduğunu lisana getirirken, “Yaşadığımız şu adalet sistemi içerisinde son derece mert ve hepimizin yıllardan beridir lisana getirdiği tespitlere yer veriliyor. Soruşturmada Cumhuriyet Savcılığının hiçbir süreç yapmayarak, belgenin zamanaşımı nedeniyle kapatılmasında mesuliyeti olduğunu söylüyor. Kelam konusu şahısların sivil olduğunu, bu sivil insanlara karşı işlenen kabahatin insanlığa karşı hatalar kapsamında kalacağını, zamanaşımına uğramayacağı tespiti yapıyor. Bu manada yürekli bir karar. Bu tespiti yaparken de Anayasa’nın 90’ıncı unsuruna atıf yaparak Memleketler arası mukavelelerin bağlayıcı olduğunu, bu manada insanlığa karşı işlenmiş cürümlerin ya da devlet vazifelileri tarafından sivillere karşı işlenmiş hataların bu münasebetlerle zamanaşımına konulamayacağı ve bu türlü bir karar verilemeyeceğini söylüyor. İnsan hakları savunucularının kayıp yakınlarının yıllardan beridir söylediği yaptığı itirazların net bir tespitini yapıyor. Bunu yaparken Yargıtay kararlarını eleştiriyor” diye konuştu.
‘İDDİANAME HAZIRLANMASINI BEKLİYORUZ’
Kararın 90’lı yıllardan bu yana Kürtlere yönelik cinayetlerde devlet vazifelilerinin korunma altına alan cezasızlık siyasetine da bir itiraz olduğunu lisana getiren Kuzu, “Karar emsal mahiyette alınmış kararların da tüzel olmadığını gözler önüne seriyor. Emsal teşkil edebilecek bir karar. Ortadan yıllar geçtikten sonra bir hakimlik Kürt yurttaşlara yapılmış olan bu fiillerin insanlığa karşı hata olduğunu tespit etmesi ve bunun zamanaşımına uğramayacağını kabul etmesi ve hakimlik kararı haline gelmesi iyiye işaret olarak görüyoruz” diye konuştu. Kuzu savcılığın yapması gerekenin bu saatten sonra belgeyi tekrar faal bir soruşturma yürütmek ya da iddianame hazırlayarak mahkemeye sunması gerektiğini belirterek, iddianame hazırlanmasını beklediklerini söyledi.
NE OLMUŞTU?
Mardin’in Dargeçit ilçesine bağlı kırsal Çelik (Çêlik) Köyüne 3 Temmuz 1993’te baskın yapan askerler tarafından “örgüt mensubu” denilerek öldürülen Ahmet Kavakçıoğlu, Mehmet Kavaçıoğlu, Alaattin Acar, Fahrettin Acar, Mahmut Erol, Süleyman Erol ve Zülfer Akkurt’un cenazeleri yakılmıştı. Askerler tıpkı vakitte girdikleri köyde kimi konutları ateşe vermiş çok sayıda hayvanı da kurşunlayarak, telef etmişti. Haklarında “örgüt mensubu” oldukları tarafında tutanak tutulan 7 bireye dair soruşturma olay tarihinde kapatılmıştı. JİTEM tarafından 90’lı yıllarda işlenen cinayetlere dair soruşturmaların başlatılması üzerine köylülerin ailelerinin İnsan Hakları Derneği (İHD) aracılığı ile yaptıkları müracaat sonucu 1 Kasım 2013’te Özel Yetkili Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı belgeyi kabul etmişti. 2013 yılında Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından devrin Dargeçit İlçe Jandarma Kumandanı Ali Tapan hakkında başlatılıp, Dargeçit Cumhuriyet Başsavcılığınca sürdürülen soruşturma daha sonra “yetkisizlik kararı” verilerek, Mardin Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmişti. Mardin’e gelen evrakta da savcılık tekrar “yetkisizlik kararı” vererek, belgeyi Dargeçit Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderirken, ortadan geçen 7 yıl sonra 2020 yılının sonuna yanlışsız savcılık “zamanaşımı” ve öldürülen köylülerinin “milis” olduğu tezinde bulunarak belgede “kovuşturmaya yer olmadığı” kararı vermişti. (MA)
Gazete Duvar
