Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), eylül ayında işsizlik oranını yüzde 12,7 olarak açıklarken, Toplumsal Demokrasi Vakfı (SODEV) sayı olarak söz edilen işsizlerle görüşerek, bir rapor hazırladı. Aralık başında Türkiye genelinde gerçekleştirilen anket çalışmasında, işsizliğin yarattığı ekonomik ve toplumsal problemlerin gündelik hayatlardaki somut yansımaları ortaya konuldu. Araştırma, işsizlik tecrübelerinde işsizlerin ekonomik, toplumsal ve kültürel alanda direnme ve dayanma, hayatta kalma yollarını inceledi. Araştırma, işsizlerin faturalarının tamamını dahi ödeyemediklerini ortaya koyarken, kredi kartı ve kredi borcu olanların borçlarını ödeyemez halde olmaları, yakın gelecekte adliyelerdeki icra takip evraklarının katlanarak büyüyeceğini ortaya koyuyor.
Yaş ortalaması 33 olan iştirakçilerin yüzde 39,5’i bayanlardan, yüzde 60,5’i erkeklerden oluştu. SODEV Lideri Ertan Aksoy’un açılış konuşmasını yaptığı, Doç. Dr. Cem Okan Tuncel aktardığı araştırmadan çıkan sonuçlar şöyle:
İŞSİZLİK KRONİK BİR HAL ALDI
İşsizlerin yüzde 60’ı 1 yıl ve daha uzun müddettir işsiz. Yani artık uzun vadeli işsizliğin temel işsizlik örüntüsü olduğunu söylemek mümkün. 2 yılın üzerinde bir vakittir işsiz olanların oranı ise yüzde 25,7. Bayanlarda işsizlik mühletleri çok daha uzun. İşsiz bayanlar içerisinde 1 yıl ve üzeri bir vakittir işsiz olan bayanların oranı yüzde 63,7.
2018 seçimlerinde iktidar partilerine oy veren işsizlere bakıldığında; AK Parti’ye oy veren bugünün işsizlerinin yüzde 38,3’nün, MHP’ye oy veren işsizlerin ise yüzde 21,2’sinin 1 ila 2 yıl ortası bir müddettir işsiz olduğunu görülüyor. 2 yılı aşkın müddettir işsiz olanları da eklediğinde evvelki seçimlerde AK Parti’ye oy veren bugünün işsizlerinin yüzde 61,3’ünün 1 yılı aşkın müddettir işsiz olduğu ortaya çıkıyor.
1 yıl ve uzun müddettir işsiz olan Yeterli Partili seçmenlerin oranı, öteki tüm partilerden daha yüksek seyrediyor: Yüzde 63,7.
HER 3 İŞSİZDEN 1’İ BİRİNCİ KERE İŞSİZ KALMIŞ
Araştırmaya katılan işsizlerin yüzde 34,7’sinin birinci defa işsiz kaldığı görülüyor. İşsizlerin yüzde 8,5’i ise hiç bir vakit çalışma tecrübesine sahip olamamış, zira hiç iş bulamamış.
İşsizlik tecrübesine yeniden 2018’de oy verilen parti aidiyetlerine nazaran bakıldığında AK Parti ve MHP’ye oy verenlerin daha yüksek oranda birinci defa iş kaybetme tecrübesine sahip olanlardan oluştuğu dikkat çekiyor. AK Parti’ye oy verip de birinci kere işsizlik tecrübesine sahip olan işsizlerin oranı yüzde 32,8, MHP’ye oy verip de şu anda birinci sefer işsizlik tecrübesi yaşayan MHP’li işsiz seçmenlerin oranı yüzde 39,4’tür.
EN BÜYÜK İŞSİZ KALMA NEDENLERİ İŞTEN ÇIKARMA VE İŞYERİNİN KAPANMASI
İşiz kalma nedenlerine baktığımızda, işsizlerin 28,3’ünün işten çıkarıldığı, yüzde 24’ünün işyerini kapattığı, yüzde 18,2’sinin ise aslında süreksiz işlerde çalıştığı görülüyor.
İŞSİZLERİN YÜZDE 80’İ KÇÖ ALAMIYOR
İşyeri kapananların yüzde 69,4’ü işyerlerini pandemi periyodunda kapatmak zorunda kalmış. İşsizlerin yüzde 9,3’ü hiç çalışma imkanı bulamamış işsizlerden oluşuyor. İşsizlerin yüzde 80,3’ü Kısa Çalışma Ödeneği (KÇÖ) alamadığını beyan etti.
İŞ ARAMA FORMÜLLERİ
İnternet siteleri ile akraba ve tanıdıklar işsizlerin iş bulmak için en çok başvurduğu kaynaklar. Araştırmaya nazaran işsizlerin yüzde 77,7’si internet sitelerine, yüzde 64,9’u akraba ve tanıdıklara başvuruyor.
EN BÜYÜK İSTEK DEVAMLI İŞ
İşsizler en çok istikrarlı, devamlı bir işe hasret duyuyor. (Yüzde 65,2)
İkinci istekleri toplumsal güvenliğe sahip olmak. (Yüzde 57,3)
Fiyatının iyi olması diyenlerin oranı yüzde 54,7. Hiçbir koşulum yok diyenlerin oranı ise yüzde 15,5. Bu data iş bulma konusunda ümitsizliğin yarattığı karanlığa işaret ediyor.
İŞSİZLİĞİN NEDENLERİ
İşsizlerin yüzde 63,2’si torpil ve adam kayırmayı, işsizliğin nedenlerinden biri olarak sayıyor. Bu oranın yüksekliği, kronik iktisadi meseleler karşısında kendi tabanı içerisinde dahi kendine dönen bir tenkide dönüşme potansiyelini gösteriyor.
GÖÇMEN SIKINTISI YABANCI DÜŞMANLIĞINA DÖNÜŞME POTANSİYELİ TAŞIYOR
İşsizlerin yarısı hükümetin iktisat siyasetlerini işsizliğin nedenleri ortasında sayıyor. Fakat işsizlerin yarısının birebir vakitte göçmenleri işsizliğin nedeni olarak görmesi; göçmenler sorununun nasıl yabancı düşmanlığı ve çatışma üretme potansiyeli taşıdığını gösteriyor.
TAHLİL, İSTİHDAM ALANLARININ AÇILMASI OLARAK GÖRÜLÜYOR
İşsizlerin çabucak hemen yarısı istihdam alanlarının açılmasını işsizlik sorunun çözülmesi için gerekli görüyor.
İşsizlik probleminin önlenmesinde ikinci sırada önerilen tahlil torpilin engellenmesi. İşsizlerin kayırmacılık ve torpili bu derece görünür kılması, siyasal açıdan da çok kıymetli okumalara açık bir alan.
PARASIZLIK, ÇARESİZLİK, TEMEL MUHTAÇLIKLARI KARŞILAYAMAMAK
İşsizliğin en olumsuz tarafının ne olduğu sorusuna verilen karşılıklara bakıldığında, parasızlık, çaresizlik ve bakmakla yükümlü olduğu bireylerin gereksinimini karşılayamamak seçeneklerinin en çok söz edilen olumsuzluk olduğunu görüyoruz.
EN BÜYÜK TAKVİYE AİLEDEN
İşsizlere zarurî harcamalarının karşılanması bakımından en büyük takviyesi aile sağlıyor. Araştırmaya katılan işsizlerin yüzde 67,5’i zarurî harcamalarının karşılanmasında ailesinden dayanak alıyor.
Mecburî harcamalar için tanıdıklardan ya da banka kredisi ile borç yoluna gidenlerin oranı yüzde 57,5.
İşsizlerin yüzde 23,5’i ise süreksiz kısa müddetli işlerle mecburî masraflarını kısmen de olsa karşılamaya çalışıyor.
İŞSİZLERİN YARISI FATURALARININ TAMAMINI ÖDEYEMİYOR
İşsizlerin yarısından fazlası faturalarının tamamını ödeyemiyor.
İşsizlerin yüzde 51,5’inin kredi kartı var. Fakat kredi kartı sahibi olanların yüzde 75,4’ü kredi kartını tertipli olarak ödeyemediğini belirtiyor.
İşsizlerin yüzde 46,7’sinin kredi borcu bulunuyor. Kredi borcu olan her 4 işsizden 3’ü bu borcunu ödeyemiyor.
İşsizlerin yüzde 59,7’si ailelerinin temel muhtaçlıklarını bile karşılayamıyor.
EKONOMİK KRİZDEN EN DERİNDEN HDP SEÇMENİ ETKİLENİYOR
HDP ve UYGUN Parti’ye oy veren işsizler ortasında bu oran Türkiye ortalamasının hayli üzerinde.
HDP’li işsizler ortasında ailelerinin temel muhtaçlıklarını karşılayabilenlerin oranı sadece 5,3. Âlâ Partili işsizler ortasında ise bu oran yüzde 3.
Genel olarak Yeterli Parti’ye oy vermiş işsizlerin hem deneyimledikleri işsizlik mühleti bakımından hem de işsizlik tecrübeleri bakımından daha umutsuz oldukları göze çarpıyor.
AĞIR BİR İŞ DE OLSA ÇALIŞIRIM
İştirakçilerin yüzde 32,8’i ‘ağır bir iş de olsa çalışacağını’ söz ediyor. Bu oranın yüksekliği Türkiye’de işsizliğin derinliğini ve ümitsizliğin boyutlarını gözler önüne seriyor.
Bu söze katılanların, bir evvelki seçimde oy verdikleri partilere nazaran dağılımına bakıltığında, HDP’ye oy veren işsizlere ait farklı bir tablo öne çıkıyor. HDP’li işsizlerin yüzde 42,1’i kâfi ki iş bulsun daha ağır işlerde de çalışmaya hazır olduğunu tabir ediyor. HDP’li tabanın razı geldiği şartlar ve iş piyasasındaki etnik ayrımcılıkla ilgili derinlemesine çalışmalara gereksinim olduğunu gösteriyor bu oran.
İşsizlerin yüzde 26,2’si tehlikeli bir iş de olsa çalışacağını söz etmiş.
HDP’ye oy vermiş olan işsiz seçmenler açısından bu söze iştirak çok daha yüksek Tehlikeli bir iş de olsa çalışmaya razı HDP’li işsizlerin oranı yüzde 42,1.
Tehlikeli bir iş de olsa çalışmaya razı olan MHP’li işsizlerin oranı da Türkiye ortalaması üzerinde. Yüzde 36,4.
ÜÇTE İKİSİ YURT DIŞINDA ÇALIŞIRIM DİYOR
İşsizlerin yüzde 60,8’i mümkün olsa yurtdışında çalışmayı tercih edeceğini söylüyor.
Yurtdışında çalışıp yaşamayı tercih eden işsizlerin bir evvelki seçimde oy verdikleri partilere nazaran dağılımlarına baktığımızda bilhassa Yeterli Partili işsizler (yüzde 72,7) olmak üzere, CHP’li (yüzde 66,9) işsizler ortasında bu tabire iştirak oranlarının daha yüksek seyrettiği görülüyor. AK Parti’ye oy vermiş olan işsizlerin de yüzde 57,4’ünün de bu tabire katılıyor olması dikkat çekiyor. İktisadi ve politik ümitsizliğin çok partilerarasındaki kesişimine ait manalı bir örüntü bu.
İŞ BULSAM ÖTEKİ KENTE TAŞINIRIM
İşsizlerin yüzde 59,3’ü iş bulabilecek olsa diğer bir kente taşınmaya hazır olacağını söz ediyor.
Bu tabire iştirak tüm seçmen kümelerinde birbirine yakın oranlarda.
Farklı partilere oy veren işsizler ortasındaki ortak niyet: Kısa vadede iş bulma inancının yokluğu.
İŞ BULMA UMUDU SÜRATLE DÜŞÜYOR
İşsizler ortasında 6 ay içerisinde iş bulacağını düşünenlerin oranı sırf yüzde 20.
Üstelik bu inanç tüm parti aidiyetlerinde epey zayıf. AK Partili işsizlerde bile bu oran yüzde 24,6.
İŞSİZLERİN YÜZDE 67’Sİ GELECEĞE İTİMATLA BAKMIYOR
İşsizler farklı parti aidiyetlerinde ayrışsalar da güvensizlikte birleşiyor. İşsizler ortasında ‘geleceğe inançla bakıyorum’ tabirine katılmayanların oranı yüzde 67,3.
Parti dağılımı açısından baktığımızda, bu söze katılmayanların oranının en yüksek olduğu seçmen kümesi Âlâ Partili işsizler. Güzel partileri işsizlerin yüzde 85’i, CHP’li işsizlerin yüzde 74,4’ü, HDP’li seçmenlerin yüzde 73,7’si bu söze katılmıyor.
ÂLÂ Partili seçmenler ortasında “geleceğe inançla bakıyorum” tabirine katılan yok. Geleceğe inançla bakıyorum tabirine katılan işsizlerin oranı, parti dağılımına nazaran AK Partili işsizlerde yüzde 21,9, HDP’li seçmenlerde yüzde 21,1, CHP’li seçmenlerde yüzde 11,6, MHP’li seçmenlerde ise yüzde 6. Özetle işsizler farklı parti aidiyetlerinde ayrışsalar da güvensizlikte birleşiyor.
(EKONOMİ SERVİSİ)
Gazete Duvar
