Global Covid-19 salgınından en çok etkilenen sanat kollarının başında tiyatro geliyor. Yaklaşık bir buçuk yıldır rastgele bir devlet dayanağı göremeyen ve yalnızlığa terk edilen tiyatro dünyası yaşananlara karşı yansılı. Tüm bu aksilikler karşısında, Kürtçe tiyatro yapan sanatkarların yaşadığı hak ihlali ise son günlerin gündem unsuru oldu.
‘PERDELER KAPANMASIN’ DEDİLER, KÜRTÇE TİYATROYU GÖRMEDİLER
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu, geride bıraktığımız 15 Nisan’da ‘İstanbul’da perdeler kapanmasın’ kampanyası başlattı. Bu kampanyaya Kürtçe tiyatro yapan Şermola Performans’ın kurucularından Berfin Zenderlioğlu da başvurdu. Fakat İBB tarafından müracaatları kabul edilmedi. Birçok ödül alan ve uzun yıllardır seyircinin takdirini toplayan oyunlarıyla başvurduklarını belirten Zenderlioğlu, “Hem tiyatromuza, hem de takımdaki arkadaşlarımıza dayanak olabilmesi için var olan bu duyuruya karşılık verdik ve Mirza Metin’in yazdığı, benim yönettiğim ve 9 yıldır daima oynanan, 230 civarı şov yapan, mükafatlar almış olan ‘Disko 5 No’lu’ oyunuyla başvurduk. Maalesef beklediğimiz geri dönüşü alamadık. Telefonlarımıza karşılık vermedikleri için münasebetini toplumsal medyada sormaya çalıştım. Şayet kriter olacaksa, Şermola Performans bu ülkede sistemli olarak tiyatro yapıyor. Şayet oyundan rahatsız oldularsa, korkmasınlar, 9 yıldır oynanan, bilinen, seyirci tarafından izlenen ve mükafatlar alan bir oyun bu. Teatra Jiyana Nû’nun oyunu yasaklandı, bizimki ise hiç kabul edilmedi. Sonuç olarak biz bu süreçte bir Kürtçe oyunu kent tiyatrosu sahnesinde göremedik” diye konuştu.
‘ERMENİ OYUN DA BAŞVURDU FAKAT KABUL EDİLMEDİ’
“Bir kent tiyatrosundan bahsedeceksek, kentin bütün lisanlarını, kültürlerini içerisinde bulunduran bir yapıya sahip olmalı” diyen Zenderlioğlu, şöyle devam etti:
“Bu ülkede Kürtler ve Ermeniler de yaşıyor. Türkiye tiyatrosunun temellerini atmış bir Ermeni halkından bahsediyoruz. O süreçte Ermenice bir oyun da başvurdu fakat kabul edilmedi. Bu ülkede neden biz kamusal alanda var olamıyoruz? Bu bir sorun olarak her seferinde karşımıza çıkıyor. Kürtçenin kamusal alanlarda var olabilmesi gerekiyor. 20 lisanda broşürler basan belediye, 4-5 milyon civarında Kürdün yaşadığı bu kentte broşürlerinde Kürtçeye yer vermeye tenezzül bile etmiyor. Şeffaflıktan, özgürlükten, eşitlikten bahsediyorsak, bu hak ihlalinin ortadan kaldırılması gerekiyor. Kürtçenin anayasal garantiye kavuşturulması gerekiyor. Yoksa biz bu meseleleri yaşamaya devam edeceğiz.”
‘YASAKLARLA, SANSÜRLE GÜNDEME GELMEK İSTEMİYORUZ’
Bizim kederimiz şu an yalnızca belediye lideri Ekrem İmamoğlu değil, genel olarak bu bir sorun. Bugün derler ki ‘tamam oynayın’ ancak sonraki iktidar diğer bir şey söyler. Biz bunu iktidarların keyfine bırakamayız. Şayet eşitlikten bahsediyorsak, neden biz daima öteki pozisyonunda tutuluyoruz? Neden daima engelleniyoruz? Neden her kezinde ötelenen oluyoruz?” diyen Zenderlioğlu kelamlarını şu biçimde bitirdi:
“Yasaklarla, sansürle gündeme gelmek istemiyoruz. Ancak bize her keresinde bu kabusu yaşatıyorlar. Daima bunlarla cebelleşmek bizim gücümüzün yüzde 70’ini alıyor. Bu bir lütuf değil, ben hakkım olanı istiyorum. Oraya yalnızca bir gurubu göstermelik olarak almakla, sembolik bir yaklaşımla buna ikna olamayız. Bize zahmet edip geri dönüş bile yapmadılar. Kimse bu saatten sonra bizi dilsizleştiremez. Bunu artık kabul etmek gerek. 21’inci yüzyılda lisan fobisi, bölünme fobisiyle cebelleşmek istemiyoruz. Türkçe tiyatro yapan guruplar sorun yaşadıklarında ve bizden dayanak istediklerinde, gidip arkadaşlarımıza dayanak oluyoruz. Lakin lütfen kimse de bu sürecin seyredeni olmasın, yalnızca şahit olarak kalmamalıyız. Bunlar yıllardır yapılan şeyler. Daha fazla ses çıkarmalıyız.”
‘KÜRTÇEYE DAHA ÇOK ALAN AÇILMALIDIR’
Kamoyunda yansılara neden olan kampanyanın akabinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İBB Kültür Sanat Dairesi, Şa Performance tarafından sahnelenen Kürtçe tiyatro oyunu ‘Ji Akademiyê re Raporek’i dijital platformlarında canlı yayınladı. Topluluk birebir vakitte İBB tarafından ekonomik olarak da desteklenecek.
Şa Performance’nin kurucusu ve tiyatro oyuncusu Tuncay Özel, İBB’nin takviyesinin değerli bir adım olmakla birlikte yetersiz olduğunu söyledi. Kürtçe tiyatrolara alan açılması gerektiğini belirten Özel, şunları söyledi:
“Bu üslup projeler yalnızca bir kümesi değil, genel olarak Kürtçe tiyatroları kapsamalıdır. Geç kalınmış bir adımdır. Keşke üzücü şeyler yaşanmadan yapılmış olsaydı.”
“Teatra Jiyana Nû üzerindeki ambargoyu kabul etmiyoruz. Hepimizin ortak paydası Kürtçe tiyatro yapmaktır. Kriminalize edilmek istemiyoruz” vurgusunda bulunan Özel, “Zaten İstanbul’da az sayıda bir tiyatro gurubuyuz. Biz Kürtçe tiyatroya ayrıcalık tansınsın demiyoruz. İstanbul’da Türkçe tiyatrolar hangi imkan ve imkanlara sahipse, Kürtçe tiyatrolar da tıpkı biçimde bu imkanlardan faydalanabilmeli. Zira bu bizim temel hakkımızdır” dedi.
“Keşke yıllar evvel bu dayanaklar yapılmış olsaydı, en azından bu kriminalize bir hal almış olmazdı. Kürtçeye rastgele bir alanda sansür uygulanmasını kabul etmiyoruz ve başka dünya lisanları üzere tıpkı statüde karşılanmasını istiyoruz” diyen Özel kelamlarını “Kürtlerin en çok yaşadığı vilayet olan İstanbul’da Kürtçeye daha çok alan açılmalıdır. Bu hem talebizimdir hem kozmik bir haktır” diyerek tamamladı.
Gazete Duvar
