Korona virüsü salgınında en çok etkilenen yerlerden biri de cezaevleri oldu. Birçok tutuklu ve hükümlü, aileleri aracılığıyla ya da sivil toplum kuruluşlarına yaşadıkları hak ihlallerini ileterek seslerinin duyulmasını ve tahlil üretilmesini istedi. Mahkumların bilhassa belirttiği hak ihlallerinden kimileri koğuş kapasitelerinin çok üstünde mahkum barındırılması, sıhhate erişim haklarının ihlal edilmesi, cezaevlerinde hijyen sorunu ve ailelerle görüş kısıtlaması.
Bolu F Tipi Cezaevi’nde kalan Hüseyin Barsak, korona virüsünün başladığı tarihten bugüne kadar neler yaşadıklarını anlattı. Tekrar Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Mehmet Akpolat isimli öteki bir mahpus da birçok kronik hastalığı bulunmasına karşın kendisine grip aşısı yapılmadığını ve aşı yaptırmak için fiyat dayatmasıyla karşılaştığını lisana getirdi. Ağırlaştırılmış Müebbet Alan Temsilcisi Ezgi Yusufoğlu, sıkıntıları anlatırken, “Devlet temel hak ve özgürlükleri ihlal etmemek ve bu hak ve özgürlükleri korumak için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür” prensibini hatırlattı.
GÖRÜŞ KISITLAMASI İHLALİ
Barsak, Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği’ne gönderdiği mektupta şu iletileri verdi:
– Mart ayından son iki aya kadar kapalı açık görüşler kaldırıldı. Son iki aydır ayda bir kişi ve bir sefere mahsus, ikinci ayda ise bayram vesilesi ile iki kişi ve iki sefer kapalı görüş verilmesi dışında görüşler hala olağana dönmedi.
– Mart ayından bu yana cezaevi içinde yapılan sohbet, spor, atölye… Tüm toplumsal etkinlikler kaldırıldı. Haftada bir sefere mahsus telefon telefona çıkma dışında, içerde kapalı kalmaktayız. Meğer şu an işçi olağana dönmüş. Hepimizle temas içinde olmasına karşın ortak toplumsal aktivitelerin yapılmaması anlaşılır değil.
SIHHATE ERİŞİM SORUNU: 14 GÜN KARANTİNA NEDEN KABUL EDİLMEDİ?
Mahpusların bu süreçte yaşadığı meselelerin başında sıhhate erişim hakkının engellendiği savı olmuştu. Barsak bu durum için de şunları söyledi: “İlk üç ay boyunca revire çıkarılmadık. Son iki aydır revir kısmen çalışmaya başladı. Ancak tabip haftada bir yarım öğün geldiği için gereksinimi karşılayamıyor. Haftalarca revire çıkmak için beklemek durumunda kalıyoruz. Hatta bazen ayları buluyor. Bu sorunun giderilmesi için vilayet sıhhat müdürlüğü ve Sıhhat Bakanlığı’na fazladan hekim talebimizi tekraren iletmemize karşın bu talebimiz karşılanmış değil. Birinci üç ay boyunca tüm hastane sevkleri durduruldu. Acil ve ağır konula dahil…”
Pandemide mahpuslara hastaneye sevk etme süreci için kural konuldu. Bu kurallardan biri de 14 gün tek başına bir hücrede kalmak. Lakin mahpuslar bu koşulu kabul etmedikleri için hastanelere gitmeyi reddetti. Pekala mahpuslar neden bunu kabul etmedi? Barsak bu durum için şunları yazdı: “Karantina koşuları son derece ağır, hijyenik olmayan bir formda olması pek çok hastanın bunu göze alamaması, beraberinde hastaneye gitmekten imtina etmesine yol açmakta. Bu da objektif olarak sıhhat problemlerine yol açmakta.”
Yeniden cezaevlerinde en çok konuşulan bahislerden biri de mahpusların maskelere ulaşamaması ve cezaevlerindeki hijyen sorunu oldu. Barsak bunun için de “Pandemi boyunca ayda bir sıvı sabun ve çamaşır suyu dağıtıldı. Birkaç sefer kronik rahatsızlığı olanlara maske ve eldiven dağıtıldı. Koğuşlar ayda bir dezenfekte edildi. Ama birçok sefer talep etmemize karşın oda dışına çıkıldığında kimseye maske ve eldiven verilmedi. Bu durum hastanede de bu türlü devam etti. Bu önemli bir tedbirsizlik olarak ortada duruyor. Üstelik cezaevinde virüs yayılmasına karşın bu sorun devam ediyor” sözlerini kullandı.
‘YENİ İNFAZ YASASI HAKLARIMIZI ELİMİZDEN ALDI’
Barsak, yeni infaz maddesinden ötürü da birçok sorun yaşadıklarını söyledi: “Öncelikle infaz maddesinden bizlerin yararlanamaması eşitlik unsuruna karşıt. İnfaz kanunuyla birlikte dışarıyla tek irtibat kanalımız, bilgi alma hakkımız elimizden alındı. Yeni Ömür gazetesine ulaşmamız engellendi. Xwebun, Demokratik Modernite çok keyfi bir halde bize ulaştırılması engellenmekte. Yeni infaz kanunuyla daha evvel gereksinim olan her türlü giyim, kitap ‘hediye’ kavramı içine sıkıştırıldı. Hediyeyi de iki ayda bir, dini bayram ve doğum günleri dışında almama yasası çıkartıldı. Örneğini bir çorap, iç çamaşır muhtaçlığı olursa iki aylık süreyi yahut doğum günümüzü beklememiz gerekiyor.”
GRİP AŞISI İÇİN FİYAT DAYATMASI
Barsak, ağırlaştırılmış müebbet mahkumu mahpusların bu yaşanılan sıkıntıların iki katını yaşadıklarını da anlattı. Ayrıyeten Barsak, kantinde satılan eserlerin dışarda satılan fiyatından katbekat daha fazla olduğunun da altını çizdi. Haftalarca gündemde tartışılan grip aşısı sorunu cezaevlerinde de tıpkı biçimde yaşanmakta. Yeniden Bolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan Mehmet Akpolat isimli mahpus ise birçok kronik hastalığı bulunmasına karşın aşı yaptıramadığını ve tüm teşebbüslerin sonuç bırakıldığını anlattı. Akpolat grip aşısı yapılmasıyla ilgili kendilerine fiyat dayatması yapıldığını da aktardı.
TAHLİL NASIL OLMALI?
Ağırlaştırılmış Müebbet Alan Temsilcisi Ezgi Yusufoğlu ise mahpusların yaşadığı temel problemleri anlatırken tahlil için de şöyle konuştu: “Bu süreçte en kıymetli sorun mahpusların sıhhate erişim haklarının ihlal edilmesi ve hasta mahpusların tedavilerinin aksamasıdır. Mahpusların revir ve hastane sevklerinin vaktinde yapılmaması, hastane sevki sonrasında karantinaya alındıkları hücrelerin günlük muhtaçlıklarını karşılamada yetersiz olması ve hijyenik olmaması, bilhassa ağır hasta mahpusların bu hücrelerde ferdî muhtaçlıklarını karşılamakta zorlanması tarafımıza en sık aktarılan meselelerdendir. Mahpusların karantina şartlarında bağlantı araçlarından yoksun bırakılmaması, havalandırma müddetlerinin artırılması, karantina hücrelerinin tertipli olarak dezenfekte edilmesi, mahpusların hijyen kitlerine fiyatsız ulaşımlarının sağlanması gerekmektedir. Devlet temel hak ve özgürlükleri ihlal etmemek ve bu hak ve özgürlükleri korumak için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Anayasanın 56. Unsurunda herkesin sağlıklı yaşam hakkına sahip olduğu belirtilerek insanların hayatlarını vücut ve ruh sağlığı içinde sürdürmelerini sağlamak devlete bir yükümlülük olarak yüklenmiştir.”
Öte yandan salgının başladığı günden bugüne kadar Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği Çağdaş Hukukçular Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği İstanbul Şube İstanbul Diş Doktorları Odası, İstanbul Ses Anadolu, Bakırköy, Şişli Şubeleri, İstanbul Tabip Odası, Marmara Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, Toplum Hukuk Araştırmaları Vakfı, Türkiye İnsan Hakları Vakfı üzere kurumlar ‘Covid-19 Salgınında Mahpusların Tedavi ve Sıhhat Hakkı’ isimli bir açıklamaya ortak imza attı. Bu bildiride ise şu sözlere yer verildi:
– Durumu acil olmayan lakin sağlık sıkıntıları bulunan mahpuslar için revire sevkler arttırılmalı, hapishanelerde düzenli hekim bulunması sağlanmalıdır.
– Bu sebeple 30.04.2009 tarihli Sağlık Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı Ortasında Ceza İnfaz Kurumlarındaki Sağlık Hizmetlerinin Düzenlenmesi Hakkında Protokol’ün sağlık hizmet sunumunun Pandemi döneminde sürece uygun revize edilerek uygulamaya konulması gerekmektedir.
– Hastaneye sevkler sonrası 14 günlük karantinadan kaynaklanan sıkıntıları azaltabilmek için ceza infaz kurumlarındaki sağlık işçisi sayısının artırılması, Kampüs tipi ceza infaz kurumlarında yer alan hastanelerin kullanımının arttırılması, devlet yahut araştırma hastanelerinde bulunan imkanlar bu hastanelere de sağlanması gerekmektedir. Sağlık Hizmetine erişimde mahpuslara maske, eldiven, tulum üzere gözetici materyaller verilerek mahpusların muayene ve tedavilerini daha steril koşullarda gerçekleştirmeleri sağlanmalıdır.
– Hastane dönüşlerinde uygulanan 14 günlük karantina koşulları iyileştirilmelidir. Karantina hücrelerinin sayısı arttırılarak çok kalabalık ortamlar oluşturulmamalıdır. Farklı hastanelere sevk olan mahpuslar, adliyelere sevk olan yahut yeni tutuklanan mahpuslar ile tıpkı karantina hücrelerinde tutulmamalıdır. Karantina hücresine sürekli yeni kişiler getirilerek hali hazırda karantinada olan mahpusların karantina süreleri uzatılmamalıdır.
– Karantina hücrelerinde izolasyondan kaynaklı meseleleri azaltabilmek için; mahpusların olağanda kaldığı hücrelerde bulunan kişisel eşyalarını ve kitaplarını karantina hücrelerine getirebilmeleri sağlanmalıdır. Ayrıyeten karantina hücrelerinde mahpusların günlük ihtiyaçlarını karşılayacakları ve toplumsal faaliyetlerine devam ettirebilecekleri su ısıtıcı, semaver, radyo, televizyon üzere eşyalar bulundurulmalıdır. Karantina hücrelerinde kalan mahpuslara sabun, deterjan, dezenfektan üzere paklık gereçleri yönetim tarafından ücretsiz olarak verilmelidir. Karantina hücreleri yönetim tarafından düzenli aralıklarla dezenfekte ettirilmelidir. Karantina hücrelerinde kalan mahpuslar olağan hücrelerde olduğu üzere havalandırmaya çıkabilmelidir. İzolasyonun mahpuslar üzerindeki tesirini azaltmak için karantinada olmayan mahpusların belli saatlerde ortak havalandırmalarda bir ortaya getirilmelidir.
Gazete Duvar
