Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) aralık ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 1,25 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 14,60 olduğunu açıklamasının akabinde Merkez Bankası’nın Aralık Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
4 ana tespit yapılan raporda yer alan kıymetlendirme şöyle:
Merkez, yıllık enflasyondaki artışın ana belirleyicisi olarak temel mallara (Bir malın üretiminde kullanılan işlenmemiş yahut yarı işlenmiş besin hususları, ziraî hammaddeler ve madenler) işaret etti. Güçlü mal ve giyim kümelerindeki ayrışmanın da sürdüğünü belirtti. Güçlü mallarda birikimli döviz kuru tesirleri, talep şartları ve memleketler arası metal fiyatlarındaki gelişmelere bağlı olarak fiyat artışları alt kalemler genelinde güçlü seyretti. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonu ve eğilimleri yükseldi.
ZİRAÎ FİYAT ARTIŞI SÜRÜYOR
Bu periyotta petrol fiyatlarındaki artışla birlikte güç enflasyonu yükselirken, hizmet enflasyonundaki artış görece hudutlu kaldı. Besin kümesinde yıllık enflasyon baz tesiriyle hudutlu ölçüde gerilese de temel girdi niteliğindeki ziraî emtia fiyatlarındaki gelişmelerin de tesiriyle fiyatlar artış eğilimini sürdürdü.
Alt kümelerin yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir evvelki aya nazaran temel mal, güç ve hizmet kümelerinin katkıları sırasıyla 0,49, 0,16 ve 0,06 puan arttı, alkol-tütün-altın ve besin kümelerinin katkıları sırasıyla 0,13 ve 0,01 puan azaldı.
HABERLEŞME FİYATINDA İNTERNET KAYNAKLI ARTIŞ
Rapora nazaran, hizmet fiyatları aralık ayında yüzde 0,59 arttı, küme yıllık enflasyonu 0,24 puan yükselişle yüzde 11,66 oldu. Yıllık enflasyon lokanta-otel ve ulaştırma hizmetlerinde yataya yakın seyrederken, başka alt kümelerde yükseldi.
Mevsimsellikten arındırılmış bilgiler, konaklama kümesinde daha besbelli olmak üzere lokanta-otel kümesi aylık artışında bir ölçü yavaşlamaya işaret etti. Haberleşme hizmetleri fiyatlarında ise internet fiyatı kaynaklı artış kaydedildi. Öteki hizmetler kümesinde sıhhat hizmetleri, sigorta ve avukatlık fiyatlarındaki artışlar öne çıktı.
GÜÇLÜ MAL YILLIK ENFLASYONU YÜZDE 30
Temel mal enflasyonu aralıkta 1,92 puan artışla yüzde 17,24 oldu. Bu periyotta yıllık enflasyon, sağlam mal ve başka temel mallarda yükselirken, giyim ve ayakkabı kümesinde geriledi. Güçlü tüketim malları kümesinde fiyat artışları alt kalemler geneline yayıldı (beyaz eşya, araba ve mobilya sırasıyla aylık yüzde 5,97, 3,95 ve 3,29), Türk lirasındaki paha kaybının gecikmeli yansımaları, süratli kredi genişlemesine bağlı talep taraflı ögeler ve milletlerarası metal fiyatlarındaki artışlar bu görünümde belirleyici oldu. Böylece güçlü mal yıllık enflasyonu yüzde 30,40’a ulaştı.
Bu devirde öteki temel mal enflasyonunda döviz kurunun gecikmeli tesirlerine bağlı kademeli yükseliş devam etti. Öbür taraftan, giyim ve ayakkabı kümesinde zayıf seyreden sektörel talep şartlarının tesiriyle fiyatlar bir evvelki yıl düzeyinin altına (yıllık enflasyon yüzde eksi 0,57) geriledi.
ARTIRIM TESİRİ OCAKTA YANSIR
Rapora nazaran, güç fiyatları aralık ayında yüzde 1,47 arttı. Bu devirde akaryakıt fiyatları memleketler arası petrol fiyatlarını takiben yüzde 3,50 yükseldi, katı yakıtlar ve doğal gaz fiyatları ise sırasıyla yüzde 0,75 ve 0,68 arttı. Bu gelişmelerle güç yıllık enflasyonu 1,36 puan artarak yüzde 5,64 olarak gerçekleşti.
Ocak ayında, küme enflasyonu üzerinde elektrik, doğal gaz ve İstanbul şebeke suyu fiyat ayarlamalarının tesiri görülecek. Besin ve alkolsüz içecekler kümesinde aralıkta yüzde 2,53 artış gözlenmesine karşın küme yıllık enflasyonu baz tesiri kaynaklı olarak 0,47 puan azaldı ve yüzde 20,61 oldu.
BESİNDEKİ FİYAT ARTIŞLARI
Bu devirde yıllık enflasyon işlenmemiş besin kümesinde 0,68 puan azalışla yüzde 26,34’e, işlenmiş besin kümesinde ise 0,40 puan azalışla yüzde 15,52’ye geriledi. İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar, taze meyvede daha besbelli olmak üzere taze meyve zerzevat fiyatlarında artışa işaret etti. Öbür işlenmemiş besinde, yumurta (yüzde 12,86), pirinç (yüzde 5,75), tavuk eti (yüzde 5,49) ve bakliyat (yüzde 2,62) kalemlerindeki süratli fiyat artışlarının aralık ayında da devam ettiği ve yıllık enflasyonun hayli yüksek seviyelerde seyrettiği gözlendi. Bu devirde genele yayılan fiyat artışlarının gözlendiği işlenmiş besinde aylık fiyat artışı yüzde 1,70 oldu.
Memleketler arası buğday fiyatlarının da yansımasıyla ekmek ve tahıllar kümesi yüzde 1,61 artarken, gerek döviz kurunun gecikmeli tesirleri gerekse memleketler arası fiyatlara bağlı olarak katı ve sıvı yağ fiyatları yüzde 5,09 yükseldi. Bu gelişmelerle taze meyve-sebze dışı besin kümesi yıllık enflasyonu sonlu bir düşüşle yüzde 18,06 oldu. Özetle, besin yıllık enflasyonunda baz tesiri kaynaklı düşüşe rağmen döviz kurunun gecikmeli tesirleri ile memleketler arası ziraî emtia fiyatlarının seyri tesirli olmaya devam etti.
PETROL ESERLERİ ÖNE ÇIKTI
Yurt içi üretici fiyatları geçen ay yüzde 2,36 yükseldi, yıllık enflasyon 2,04 puan artarak yüzde 25,15 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu artışta birikimli döviz kuru tesirleri ve memleketler arası emtia fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin yanı sıra kimi kesimlerdeki arz kısıtları ve güçlü talep şartları da rol oynadı. Bu devirde, bilhassa endüstriyel metal, petrol ve ziraî emtia fiyatları besbelli bir artış kaydetti. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi bir ölçü gerilemekle birlikte yüksek düzeyini korudu.
ENFLASYON TÜM ALT KÜMELERDE YÜKSELDİ
Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükseldi. Aylık bazda orta malları kümesi fiyat artışında demir-çelik, inşaat orta girdileri ve kağıt eserleri öne çıkarken, sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte metal yapı eserleri ile makineler tesirli oldu. Güçlü tüketim malları fiyatlarında konut aletleri ve tüketici elektroniği eserlerinde fiyat artışları izlenirken, memleketler arası altın fiyatlarındaki gerilemeye bağlı olarak mücevherat kaleminde bir ölçü düşüş görüldü.
Dayanıksız tüketim mallarındaki yükselişte katı-sıvı yağlar, et ve süt eserleri belirleyici oldu. Güç fiyatlarındaki artışta petrol eserleri bariz biçimde öne çıktı. Bu gelişmelerle tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı baskılar devam etti.
(EKONOMİ SERVİSİ)
Gazete Duvar
