Jonathan O’Callaghan
Satürn’ün soğuk uydusu Titan, uzun vakitten beridir Güneş Sistemi’nde ömür arayan bilim insanlarının ilgisini çekiyor. Yüzeyi organik hidrokarbonlarla kaplı ve buzlu kabuğunun bir okyanusu örttüğü düşünülüyor. Yeni bir araştırmada aktarıldığı kadarıyla, uyduya çarpan bir asteroit yahut kuyruklu yıldız, teorik olarak bu iki bileşeni karıştırabilir ve sonuçta oluşan darbe kraterleri ömrün başlaması için kusursuz bir ortam sağlar.
BİR DARBE GEREKEN YANSIMAYI YARATMIŞ OLABİLİR
Paris Üniversitesi’nde gezegen bilimci ve Titan uzmanı olan Léa Bonnefoy, bu niyetin ‘fazlasıyla heyecan verici’ olduğunu tabir ediyor. “Uydunun yüzeyinde süreksiz bir sıcak havuz oluşturan çok fazla sıvı suyunuz varsa, bu durumda ömür için elverişli kurallara sahip olabilirsiniz” diyor: “Eğer yüzeyden okyanusa hakikat dönüşüm gerçekleştiren organik bir materyaliniz varsa, bu durum, okyanusu biraz daha yaşanabilir hale getirir.”
Bilim insanları, NASA’nın Cassini misyonunun uydunun gelgitlerindeki görünüm farklılıklarını ölçtüğü 2012’den bu yana, Titan’ın kabuğunun yaklaşık 100 kilometre altında bir okyanus bulunduğuna inanıyorlar. Campinas Üniversitesi’nde gezegen jeologu olan Alvaro Penteado Crósta, uydunun çok sayıda büyük darbe krateriyle kaplı olduğunu biliyordu.
Darbelerden rastgele birinin kabuğu delecek ve yüzeydeki organik maddeyi aşağıdaki suyla karıştıracak oranda büyük olup olamayacağını merak ediyordu. Penteado Crósta, bunun ‘yaşamın gelişmesi için gereksiniminiz olan ilkel bir çorba’ üretmiş olabileceğini lisana getiriyor.
KULLANILAN MODEL HAYAT MÜMKÜNLÜĞÜNÜ GÖSTERİYOR
O ve meslektaşları, bunu öğrenmek için, 1 milyar yıl evvel oluştuğu düşünülen ve uydunun en büyük krateri olan 425 kilometre genişliğindeki Menrva’nın yaşadığı darbeyi modellediler. Model, kraterin, 34 kilometre genişliğindeki bir uzay kayasının yüzeye saniyede 7 kilometre süratle çarpması sonucunda ortaya çıkmış olduğunu gösteriyordu.
Titan’ın en büyük krateri olan Menrva’yı yaratan darbe, uydunun buzlu kabuğunu delmiş olabilir. (Görsel: NASA) Takımın geçen hafta Ay ve Gezegen Bilimi Konferansı’nda sunduğu modele nazaran, çarpmanın sıcaklığı kraterde bir göl yaratmış olmalıydı. Göl, büyük ihtimalle Titan’ın düşük ısısında donmadan evvel yalnızca 1 milyon yıl boyunca varlığını korumuş olabilirdi. Buna rağmen Penteado Crósta bunun, mikropların sıvı sudan, organik moleküllerden ve darbenin yarattığı ısıdan yararlanarak evrimleşmesi için kâfi bir vakit dilimi olabileceğini söylüyor: “Bu şartlar bakteriler için epeyce iyi.”
Takımın gerçekleştirdiği araştırma Menrva üzerine odaklansa da Penteado Crósta, Titan’ın buzdan kabuğunu kırmak için tahminen de yaklaşık 5 bin kilometre uzakta bulunan ve 90 kilometre genişliğinde bir krater olan Selk’te bile, daha küçük darbelerin kâfi olabileceğini söylüyor.
ADAY BİR BÖLGE DAHA VAR
Selk’in Menrva’dan çok daha genç olduğu düşünülüyor; tahminen de yalnızca birkaç yüz milyon yaşında ve bu durum, oradaki ömürle ilgili rastgele bir ispatın daha taze olacağı manasına geliyor. Penteado Crósta, “Selk’in, buzu içerisinde korunan bir çeşit fosilleşmiş bakteri içerme ihtimali daha yüksek olabilir” diyor.
Selk, NASA’nın 2027 yılında fırlatılması ve 2036’da Titan’a ulaşması planlanan 1 milyar dolarlık otonom ve nükleer güçlü insansız hava aracı Dragonfly misyonu için planlanan iniş alanı. Şayet çarpışma buradaki buzdan kabuğu kırmışsa, araştırma vazifesinde bu öğrenilebilir.
Ne var ki Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’nca yürütülen Dragonfly misyonunun baş araştırmacısı olan Elizabeth Turtle, durumun bu türlü olduğundan pek emin değil. “Gerçekten de bir delinme yaşandığına ait güçlü bir ispat yok” diyor. Yeniden de, Dragonfly, uzatılmış bir misyonda öteki kraterleri de ziyaret edebilir. Penteado Crósta, çok uzak olmasına karşın, Menrva’nın gelecekte ilgi alımlı bir iniş alanı olabileceğini lisana getiriyor.
Yazının özgünü Science Mag sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
