Robert Reich
Bana eski başlı diyebilirsiniz lakin ABD lideri silahlı isyancıları Kongre binasını basmaya ve Kongre’nin fizikî güvenliğini tehdit etmeye cesaretlendirdiğinde, ben buna darbe teşebbüsü derim.
Geçen çarşamba meydana gelen atakta, ortalarında Trump yanlısı çeteyle çaba ederken yaralanan Kongre binasında misyonlu bir polis memurunun da yer aldığı beş kişi hayatını kaybetti. Katliam daha büyük olmadığı için şanslıyız.
Darbe teşebbüsünün başarısızlığa uğraması, bizleri, bunun ciddiyeti ya da Amerika’da bıraktığı leke veyahut bunu yapanları büsbütün sorumlu tutmanın ehemmiyeti karşısında kör etmemeli. Trump’ın suçluluğu tartışmasız bir gerçek.
DERHAL VAZİFEDEN ALINMALI
Temsilciler Meclisi’ndeki üç numaralı Cumhuriyetçi Elizabeth Cheney, “Bu kalabalığı liderin örgütlediğine hiç kuşku yok; ayrıyeten lider kalabalığı kışkırttı, onlara seslendi. Ateşi o yaktı” dedi.
Trump derhal azledilmeli, mahkum edilmeli ve misyonundan uzaklaştırılmalıdır. Başkanlık mühletinin dolmasına ve Trump’ın tekrar misyonuna dönmesine müsaade vermek, darbe teşebbüsünün Amerikan sisteminin bir modülü olduğuna dair bir işaret olacaktır. Şayet Senato’daki Cumhuriyetçiler sekiz gün içinde yeni bir yüksek mahkeme yargıcı atayabilirse, Trump 12 gün içinde vazifeden alınabilir.
Daha sonra Donald Trump Jr. ve ‘savaş heveslisi’ Rudy Giuliani ile birlikte tutuklanmalı ve şiddet ve isyana teşvikten yargılanmalı. Kongre binasına saldıranlar da yargılanmalı. ABD hükümetini devirmeye çalışmak, anayasasının birinci ek unsuruna dahil değildir.
DARBEYİ TEK BAŞINA DENEMEDİ
Trump’ın Kongre binasındaki kabahat ortakları, bilhassa de Teksas Senatörü Ted Cruz ve Missouri Senatörü Josh Hawley, istifaya zorlanmalı. Trump’ın oy sahtekârlığına dair tezlerinin yanlış olduğunu bilen Cruz ve Hawley, -Kongre binası basıldıktan sonra bile- Biden seçmenlerini etkisiz hale getirme atağına öncülük etti ve bu vesileyle de Trump’ın tezlerine prestij kazandırdı.
ABD Anayasası, ‘anayasaya’ karşı ayaklanma yahut isyan çıkaran yahut düşmanlarına yardım ya da yataklık eden ‘hiç kimse Kongre’de Senatör ya da Temsilci olamaz’ diyor. Hem Cruz hem de Hawley, 2024’teki başkanlık yarışına hazırlanıyor. Bu işten paçayı sıyırmaları engellenmeli. Başka kabahat ortakları da kendilerini kurtarmaya çalışıyorlar lakin saf değiştirme için artık çok geç.
Senatör Lindsey Graham, artık Trump’ın, ‘eylemlerinin bir tahlil değil sorun olduğunu anlaması gerektiğini’ söylüyor ve Beyaz Saray’ı ‘kanıtlanamayan suçlamalarda bulunduğu’ için eleştiriyor.
Graham, Trump’ın en kıymetli atak köpeklerinden biriydi; dahası, eyalet seçim yetkililerine seçim mitinglerini değiştirmeleri için zorbalık yapıyordu. Şayet Graham istifaya zorlanmazsa, en azından kınanmalı ve Senato Yargı Komitesi’nde üst seviye üyelikten çıkarılmalı.
Senato çoğunluk başkanı Mitch McConnell ve Lider Yardımcısı Michael Pence en sonunda Trump ile yollarını ayırdı ancak Trump son sekiz hafta boyunca palavra söyler ve zorbalık yaparken sessiz kaldıktan sonra gelen ayrılıklar, Trump’ın tezlerin saçmalığı konusunda hemfikir olduklarının işaretiydi. McConnell da istifa etmeli ya da kınanmalı ve komite vazifelerinden alınmalı. Pence’in kamu vazifesinden men edilmesi gerekiyor.
YARDAKÇILAR HÂLÂ MİSYON BAŞINDA
Kimi yetkililer darbe teşebbüsüne bir reaksiyon olarak istifa etti. Ulaştırma Bakanı Elaine Chao bunun ‘tamamen önlenebilir’ olduğunu söylerken, Eğitim Bakanı Betsy DeVos, Trump’a !söyleminin tesirinin bir kaza olmadığını! söyledi. Başka Trumpçıların da gemiyi terk ettiği haberleri geliyor.
Ne var ki çarşambadan evvel, bunların büyük kısmı Trump’ın maskaralıklarını savundu, ona övgüler dizdi ve kirli işlerini yerine getirdi. Bu kabahat paydaşlığı, onların itibarlarına ve vicdanlarına sonsuza dek kazındı.
Öbür aksesuarlar ortasında Twitter’ın CEO’su Jack Dorsey, Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg ve YouTube’un ana şirketi olan Alphabet’in yöneticisi Sundar Pichai bulunuyor. Twitter, Facebook ve YouTube, dört yıldan beridir Trump’ın megafonları üzere vazife yaptı ve her palavrasını ve dedikodusunu güçlendirdiler. Trump’ın seçim hakkındaki uydurmalarını kaldırmaları için baskı yapıldığındaysa, iletileri ‘şaibeli’ diye nitelendirdiler.
Twitter, artık ‘şiddeti daha fazla kışkırtma riski nedeniyle’ 88 milyondan fazla takipçisine ileti göndermesini engelleyerek, Trump’ı kalıcı biçimde askıya aldı. Facebook onu süresiz biçimde yasakladı. YouTube da bu türlü yapmalı. Pekala harekete geçmeleri için neden bir darbe teşebbüsü gerekti?
DAYANAK VERENLER KİM OLDUĞUNUN FARKINDA
Yaşanan şiddeti kınayan birçok iş dünyası önderi, Trump’ın yine seçilmek için yürüttüğü kampanyayı coşkuyla finanse ederken, kim olduğunu ve neler yapabileceğini çok iyi biliyordu. Fox News da dahil olmak üzere, en büyük megafonlarda reklamını yapmak konusunda hiçbir biçimde tereddüt etmediler. Hepsi onun kabahat ortağı zira Trump’ın hiçbir şeyden vazgeçmeyeceğini biliyorlardı.
Fox News’ın ahlâksız sunucularının ve yapımcılarının hiçbir mazereti yok. Trump destekçilerine birçok defa seçimin çalındığını söyledikten sonra, artık de darbe teşebbüsünün ‘anlaşılabilir’ olduğunu söylüyorlar çünkü, Trump destekçileri seçimin çalındığına inanıyor. Yasal olmasa bile, ahlaki olarak, bu kepazeliğin sorumluluğunu paylaşıyorlar. Bunların tamamı Trump isyanına yol açan ekosistemin kesimleri ve o ekosistem hâlâ yerinde duruyor.
Yeni idaresi ‘gözlerimizi dört açıp izlememiz’ gerektiğini söyleyenler, geçen hafta olanları ‘hayali’ diyerek unutup görmezden gelmemiz gerektiğini söylüyorlar. ABD hükümetini devirme teşebbüsüne katılan yahut buna yataklık eden herkes sorumlu tutulmadıkça, bu tekrar yaşanacak. Bir dahaki sefere başarılı olabilirler.
Yazının özgünü The Guardian sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
