Susan D. Hyde*
ABD başkanlık seçimleri sürekli global bir izleyici kitlesinin dikkatini çekti ve genel olarak bunun tesiri iyi oldu.
Dört yılda bir düzenlenen seçimler, kampanyaların yüksek harcamaları ve adaylar ortasında genelde kindarca yapılan atışmalara rağmen, özgür ve adil seçimlerin mümkün olduğu ve iktidar geçişlerinin barışçıl olabileceği konusunda dünyaya örnek olmuştur. Amerikalılar derin bir siyasi ayrışma yaşıyor olabilir ancak her dört yılda bir siyaseti sıfırlamak için bir baht var ve tüm partilerin seçmenleri, seçimin sonucunu kabul ediyor.
SEÇİMLER ÇATLAKLARI ORTAYA ÇIKARDI
Pekala, bu yılki seçim dünyaya neyin sinyalini veriyor? Önümüzdeki günler ve haftalar bunun karşılığını daha net bir hale getirecek lakin kesin olan bir şey var: Seçimler, ülkenin demokratik temellerinde kıymetli global yankılara yol açacak çatlaklar ortaya çıkardı.
1990’ların başından bu yana, ABD ve dünyadaki başka demokrasiler, seçimleri kaybeden yetkilileri barışçıl bir formda vazifesinden ayrılmaya ikna etmede değerli bir rol oynadı. Bu baskı birçok ülkede tesirli oldu. Örneğin, geçtiğimiz aylarda ABD Dışişleri Bakanı Michael R. Pompeo, Belarus ve Guyana’daki siyasi aktörleri tartışmalı seçim sonuçlarını kabul etmeye teşvik etti.
Trump’ın seçim sonuçlarını kabul etmeyi reddetmesi, ABD’nin gelecekte dünya çapındaki demokratik seçimlere verdiği dayanağı kaçınılmaz biçimde zorlaştıracak ve eforlarımızı daha az tesirli ve muhtemelen alay konusu hale getirecektir.
Dünya çapında yankılanması mümkün görünen ikinci bir çatlak, liderden gelen ve gerisi ardı gelmeyen filtresiz palavra akışı oldu. Trump, taraftarlarına büyük ölçüde yanlış bilgilerle toplumsal medya üzerinden ulaşarak, otoriter önderler için destekçilerine direkt nasıl palavra söyleyecekleri konusunda tehlikeli bir model sunarken, tıpkı vakitte gerçeklere dayanan saygın medyayı da baltaladı.
TRUMP’IN PALAVRALARI DEMOKRASİYİ SARSIYOR
Bu, demokrasi için pek çok insanın fark ettiğinden daha temel bir tehdittir; zira hakikat ve palavra ortasındaki çizgiyi bulanıklaştırır ve insanların hakikatin bilinebilir olup olmadığını sorgulamasına neden olur. Evvelki lider Obama’nın son vakitlerde bir söyleşide tabir ettiği üzere, “Eğer doğruyu yanlış olandan ayırt etme kapasitesine sahip değilsek, o vakit fikirlerin pazar yeri tarifi bir işe yaramaz. Ve demokrasi tarifimiz da işe yaramıyor demektir.”
Trump’ın bu taktikleri kullanması birçok kişi açısından alay konusu olsa bile, kendi tabanında şok edici bir biçimde muvaffakiyete ulaştı. Son vakitlerde yapılan birçok ankette, Joe Biden’ın galip geldiğini gösteren oy sayımlarına karşın, kendini Cumhuriyetçi olarak tanımlayanların yarısından azı, onun sahiden de seçimi kazandığına inandıklarını lisana getirdi. Anketlerden birinde, Cumhuriyetçilerin yüzde 70’inin seçimlerin hileli olduğuna inandığı ve bu tavrın somut ispatlarla desteklenmediği ortaya kondu. Ve Trump geçtiğimiz günlerde, açık bir kibirlilikle bir Reuters/Ipsos araştırmasının irtibatını paylaştı. Anket, “Trump’ın, Biden’ın hem halk oylaması hem de seçim şurasında kazandığı zafere açık bir halde meydan okumasının, bilhassa de Cumhuriyetçiler ortasında, halkın Amerikan demokrasisine duyduğu inancı azalttığını” ortaya koyuyordu.
Seçim hesap verebilirliğinden kaçma -ve demokratik temelleri baltalama- konusunda elde ettiği bu muvaffakiyet, dünyadaki öbür popülist ve otoriter eğilimli siyasetçilerin gözünden kaçmayacaktır. ABD’nin demokratik temelleri büyük ihtimalle Trump’a dayanacak kadar sağlam olsa bile, en azından şimdilik, seçim hesap verebilirliğinden kaçma, işine gelmeyen gerçekleri palavralarla aykırı yüz etme ve ülkeyi hareketlerden fazla boş laflarla yönetme tekniklerinin dünyadaki demokratik hesap verebilirliği zayıflatması mümkün görünüyor.
SEÇİMLER HER ŞEYE RAĞMEN FONKSİYONEL
Bu yılki seçimler, ortaya çıkan tüm hasarlara rağmen, demokrasi taraftarlarının umut etmeleri için de bir neden sağladı. Oylama karmaşık olmakla birlikte, sistemimizin en büyük faziletlerinden birini hatırlatıyordu: Demokrasi kelam konusu olduğunda, iyi nitelikli önderlerin seçilmesini garanti eden hiçbir şey olmamasına karşın, tertipli olarak planlanan seçimler vatandaşların berbat liderleri kovmaları için bir fırsat sunar.
Seçmenler, sonunda Trump’ın yerine Biden’ı tercih etti ve Trump bunu kabul etmeyi reddetmesine karşın yakında vazifesinden ayrılacak. Bir seçim taktiği olarak insanları sindirmeyi teşvik etmek de dahil olmak üzere, otoriter dürtüleri başarısızlığa uğradı. Sonuçta, demokratik araçlar tesirli oldu ve misyondaki lider oy sandığında yenildi.
Trump’ın otoriter dürtülerinin neden olduğu hasarı onarmak vakit ve efor gerektirecek. Burada, ülkemizde, tahminen de onun son ve berbat tavrının uğradığı başarısızlık her iki partinin siyasetçileri için uyarıcı bir kıssa olarak hizmet edecektir. Ve milletlerarası alanda, sunduğu örneği benimseyen otoriter önderlerin de misal akıbetlere uğramasını ummalıyız.
*Susan D. Hyde, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi profesörüdür.
Yazının orjinali LA Times sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar