Linda Kinstler** <\/strong><\/p>\n

Karar, 9 \u015eubat\u2019ta Var\u015fova B\u00f6lge Mahkemesi’nden g\u00f6r\u00fcnt\u00fc konferans yoluyla verildi lakin al\u0131nan karar\u0131n vahim tesirleri, \u00e7ok evvel ortaya \u00e7\u0131kmaya ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Son birka\u00e7 y\u0131ld\u0131r, Polonya\u2019daki y\u00fcksek lisans \u00f6\u011frencileri, akademisyenler ve \u00f6\u011fretmenler sessizce tez mevzular\u0131n\u0131 belirliyor, ara\u015ft\u0131rma bulgular\u0131n\u0131 nitelendiriyor ve yazd\u0131klar\u0131 yaz\u0131lar\u0131 gizliyorlard\u0131. Birtak\u0131m Polonyal\u0131lar\u0131n kimi yerlerde Shoah\u2019ya[1] katk\u0131da bulunduklar\u0131n\u0131 anlatarak Polonya ulusunun nam\u0131n\u0131 karalamakla su\u00e7lanmak istemiyorlar. Bunu yapmak; kendilerini, hem uygar hem cezai davalara kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k b\u0131rak\u0131p y\u00fcksek para ve mahpus cezas\u0131 riskini g\u00f6ze almak demektir. Bu tela\u015flar\u0131n\u0131n bir temeli var. Onlar, bas\u0131n ve se\u00e7ilmi\u015f birka\u00e7 siyaset\u00e7i taraf\u0131ndan yalanc\u0131 ve propagandac\u0131 olarak isimlendirilerek yarg\u0131lanan iki \u00fcnl\u00fc tarih\u00e7iye ne oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fcler. Bu y\u00fczden onlar\u0131n bir sonraki kurban\u0131 olmak istemiyorlar.<\/p>\n

San\u0131klar, Polonya Holokost Ara\u015ft\u0131rma Merkezi\u2019nin kurucusu t\u0131pk\u0131 vakitte m\u00fcd\u00fcr\u00fc Barbara Engelking ve Ottawa \u00dcniversitesi\u2019nde Tarih profes\u00f6r\u00fc olan meslekta\u015f\u0131 Jan Grabowski, vefat etmi\u015f bir adam\u0131n ve t\u00fcm ailesinin ferd\u00ee haklar\u0131n\u0131 ihlal etmekle su\u00e7land\u0131. Sav edilen bu ihlal, i\u015fgal Polonya\u2019s\u0131nda bulunan Musevilerin mukadderat\u0131n\u0131 bahis alan Night Without End <\/em>[2] isimli 1.640 sayfal\u0131k tarihi \u00e7al\u0131\u015fmadaki d\u00f6rt c\u00fcmlelik bir pasajda meydana geldi. Reaksiyon \u00e7eken pasajlarda Engelking, sava\u015f vakti bir k\u00f6ye s\u0131\u011f\u0131nan Estera Drogicka isimli bir Holokost kurtulan\u0131n\u0131n tabirlerini \u00f6zetliyor. Drogicka\u2019n\u0131n tabirlerinde bilhassa o periyot belediye ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 yapan Edward Malinowski\u2019nin sava\u015f s\u0131ras\u0131nda, bir d\u00fczineden fazla Yahudi’ye ihanet etmesi, onlar\u0131 Almanlara satmas\u0131 \u00fczere hayli vurucu tarih\u00ee olaylar\u0131n olmas\u0131 dikkat \u00e7ekiyor. Bu a\u00e7\u0131klama i\u00e7in, ismi \u0130ftira ve \u0130nkarla \u00c7aba Birli\u011fi\u2019ne dayanan, iki \u00f6rg\u00fct ortas\u0131nda hi\u00e7bir ili\u015fki olmamas\u0131na kar\u015f\u0131n, sa\u011fc\u0131 bir STK olan Polonya \u0130ftirayla Gayret Birli\u011fi[3] (RDI), ismi ge\u00e7en bu tarih\u00e7ilere dava a\u00e7t\u0131, 100 bin Polonya zlotisi (yakla\u015f\u0131k 27 bin dolar) ve yaz\u0131l\u0131 bir \u00f6z\u00fcr talep etti. Savc\u0131, olay\u0131 s\u0131rf \u201cbasit bir hukuk davas\u0131\u201d <\/em>olarak nitelendirdi. Yaln\u0131zca s\u0131radan, alelade, ola\u011fan bir hakaret davas\u0131. Savunma avukatlar\u0131 ise davay\u0131 farkl\u0131 bir formda k\u0131ymetlendirdi: T\u00fcrel tabirle SLAPP davas\u0131[4].<\/p>\n

‘ULUSAL GURUR HAKKI’<\/b><\/p>\n

Dava, Malinowski\u2019nin 81 ya\u015f\u0131ndaki ye\u011feni Filomena Leszczynska ismine a\u00e7\u0131lm\u0131\u015ft\u0131 lakin a\u00e7\u0131lan bu davay\u0131 haz\u0131rlayan, hukuk firmas\u0131 ile anla\u015fan, olay ismine kamuoyu \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 y\u00fcr\u00fcten ve Bayan Leszczynska\u2019n\u0131n t\u00fcrel masraflar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131layan do\u011fal ki RDI [5] olmu\u015ftu. Karardan tam dokuz g\u00fcn sonra \u00e7evrimi\u00e7i bir bas\u0131n a\u00e7\u0131klamas\u0131nda Leszczynska\u2019n\u0131n avukatlar\u0131ndan Monika Brzozowska Pasieka, san\u0131klar\u0131n s\u0131rf m\u00fcvekkilinin \u201ciyi ad\u0131n\u0131\u201d <\/em>ve \u201cki\u015fisel haklar\u0131n\u0131\u201d<\/em> de\u011fil, birebir vakitte \u201culusal kimli\u011fini\u201d <\/em>de ihlal ettiklerini vurgulad\u0131. Bir bireyi karalamak birebir vakitte da bir ulusu karalamakt\u0131r, bunun z\u0131dd\u0131 de davan\u0131n merkezinde yer almaktad\u0131r. Grabowski ve Engelking\u2019in savunma grubunun yeni \u00fcyesi olan Aleksandra Gliszczy\u0144ska Grabias ile yak\u0131n tarihte yap\u0131lan bir r\u00f6portajda, Polonya\u2019da art\u0131k \u201culusal gurur hakk\u0131\u201d, \u201culusal kimlik hakk\u0131\u201d <\/em>ve \u201cger\u00e7ek tarih hakk\u0131\u201d<\/em>n\u0131n da i\u00e7inde oldu\u011fu yeni bir ferd\u00ee haklar kategorisinin ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 vurgulanm\u0131\u015ft\u0131. Bu, ne Polonya devletinin ne de Polonya vatanda\u015flar\u0131n\u0131n i\u015fgal alt\u0131ndaki vatanlar\u0131nda, \u00fclkelerinin topraklar\u0131nda i\u015flenen Holokost\u2019a kar\u0131\u015fmad\u0131\u011f\u0131 bir tarihtir. Bilakis, Polonya\u2019n\u0131n eski ba\u015fbakan\u0131 Beata Szydlo\u2019nun sav etti\u011fi \u00fczere saf kurbanlar ya da Yahudi kom\u015fular\u0131n\u0131 kurtaran kahramanlard\u0131r. Gliszczy\u0144ska-Grabias, Jewish Currents<\/em>\u2019a verdi\u011fi deme\u00e7te; \u201cBu tarih\u00ee ger\u00e7ekle ilgili de\u011fil. Ma\u011fduriyet ve haf\u0131za yar\u0131\u015f\u0131n\u0131 kazanmakla ilgili.\u201d bi\u00e7iminde tabirlerde bulundu.<\/p>\n

\u00dclkenin \u201citibar\u0131\u201d<\/em> i\u00e7in verilen bu \u00e7aba, Hukuk ve Adalet Partisi’nin (PiS) 2015 y\u0131l\u0131nda iktidara gelmesiyle h\u0131zland\u0131. Milliyet\u00e7ili\u011fi desteklemek i\u00e7in yarg\u0131 sistemini g\u00fc\u00e7lendirmeye, ge\u00e7mi\u015fin yine anlat\u0131lma halini dava eden \u00e7ok say\u0131da maddeyi y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe ge\u00e7irmeye ve Polonya\u2019n\u0131n kusursuzlu\u011funun bir hikayesini destekleyen STK\u2019lere takviye vermeye ba\u015fland\u0131. 2018\u2019de h\u00fck\u00fcmet, Ulusal Anma Enstit\u00fcs\u00fc<\/em> [6] yasas\u0131nda, Polonya\u2019n\u0131n veyahut Polonyal\u0131lar\u0131n Holokost\u2019tan sorumlu yahut hata orta\u011f\u0131 oldu\u011fu taraf\u0131ndaki arg\u00fcman teklifini sadece bir hata olarak kabul eden iki de\u011fi\u015fiklik yapt\u0131. (Yap\u0131lan de\u011fi\u015fikli\u011fin birinci uyarlamas\u0131, 3 y\u0131la kadar mahpus cezas\u0131 istemini i\u00e7eriyordu. Lakin de\u011fi\u015fiklik, milletleraras\u0131 alanda dikkat \u00e7ekti\u011fi m\u00fcnasebeti ile protestolara sebebiyet verdi ve uygulamadan kald\u0131r\u0131ld\u0131.) Bu hareketler, Polonya h\u00fck\u00fcmetinin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na nazaran, Holokost\u2019tan sadece Almanya\u2019n\u0131n sorumlu oldu\u011funu belirleyerek milliyet\u00e7i g\u00fcndemi destekledi. Yahudi gazeteci entelekt\u00fcel Konstanty Gebert, \u201cH\u00fck\u00fcmet, Polonyal\u0131lara ola\u011fan\u00fcst\u00fc ve daha iyi bir gelecek vaat etmi\u015fti, ancak bunlar\u0131 ba\u015faramad\u0131lar. Bu bak\u0131mdan halka \u201cdaha iyi\u201d bir ge\u00e7mi\u015f sunmaya, \u00f6ncesinden \u00e7ok daha fazla yo\u011funla\u015f\u0131ld\u0131\u201d <\/em>halinde mevcut bahsin neden \u015fu an ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirtti. Tarih\u00e7ilerin davas\u0131ndaki hatal\u0131 karar\u0131, sa\u011f g\u00f6r\u00fc\u015fl\u00fc h\u00fck\u00fcmetin, kendi \u00fclkeleri hakk\u0131nda s\u00f6ylenebilecek \u015feyleri dava etme potansiyeline sahip olan makus niyetli yeni bir evreye i\u015faret ediyor.<\/p>\n

\u00d6te yandan Engelking ve Grabowski\u2019nin direkt Polonya devleti yerine bir vatanda\u015f taraf\u0131ndan dava edilip, sivil mahkemede yarg\u0131land\u0131klar\u0131 dikkat cazip bir bilgidir. Kald\u0131 ki esasen bu iki \u201cYalans\u0131z Tarih\u201d savunucusunun davas\u0131n\u0131n \u00f6n\u00fcnde emsal bir dava vard\u0131. 2019 y\u0131l\u0131nda RDI [7] lideri Maciej \u015awirski, Alman gazetesi Frankfurter Rundschau\u2019ya, Polonya h\u00fck\u00fcmetinin tarihe yakla\u015f\u0131m\u0131n\u0131 ele\u015ftirdi\u011fi gerek\u00e7esiyle dava a\u00e7t\u0131. Gazetenin savlar\u0131n\u0131 ise \u201cPolonya\u2019n\u0131n ulusal kimli\u011fine, tarih\u00ee miras\u0131na ve en k\u0131ymetlisi iyi ismine\u201d \u015fahs\u00ee bir taarruz olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu mahkemeyi yeniden Var\u015fova B\u00f6lge Mahkemesi y\u00f6netti. Var\u015fova B\u00f6lge Mahkemesi, ismi ge\u00e7en vadeli yay\u0131n kurulu\u015funun bir hafta i\u00e7erisinde kendi resmi internet adresinde yaz\u0131l\u0131 bir \u00f6z\u00fcr mektubu yay\u0131nlamas\u0131na karar verdi. (Gazete Polonya merkezli de\u011fil. Buna kar\u015f\u0131n, Avrupa Adalet Divan\u0131, Polonya\u2019n\u0131n bu cins bir dava a\u00e7mas\u0131nda bir sorun te\u015fkil etmedi\u011fini belirtti. Karar\u0131n sonucu olarak ise Frankfurter Rundschau bir \u00f6z\u00fcr metni yay\u0131mlad\u0131.) Art\u0131k ise Polonya devletinin hukuk sisteminde, Engelking\u2019in de dedi\u011fi \u00fczere, kendini Polonyal\u0131 hisseden rastgele biri, Polonya\u2019y\u0131, Polonya ulusunu ve Polonya tarihini ele\u015ftiren birine rahatl\u0131kla dava a\u00e7abilecek yasal bir ortam\u0131n olu\u015ftu\u011funu a\u00e7\u0131k ne net g\u00f6rmekteyiz.<\/p>\n

Estera Drogicka, \u00e7i\u00e7ek bask\u0131l\u0131 \u015feritle s\u00fcslenmi\u015f mor bir elbise ve inci k\u00fcpeleriyle 1996 y\u0131l\u0131n\u0131n Temmuz ay\u0131nda, sava\u015ftan tam yar\u0131m y\u00fczy\u0131l sonra, ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 olaylar\u0131 anlatmaktad\u0131r. O, uzun vakit evvel \u0130sve\u00e7li bir beyefendi ile evlenerek eski soyad\u0131n\u0131 terk etmi\u015f. \u015eu an soyad\u0131 \u201cWiltgren\u201d. Holokost vaktinde hayatta kalmay\u0131 nas\u0131l ba\u015farabildi\u011fini anlatmak i\u00e7in kameralar\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131nda ona sorular\u0131 soracak \u015fahsa hakikat e\u011filiyor. D\u00fcnyan\u0131n en geni\u015f Shoah Vakf\u0131n\u0131 [8] devam ettiren G\u00fcney Kaliforniya \u00dcniversitesi\u2019nin armas\u0131, Drogicka\u2019n\u0131n etkileyici y\u00fcz\u00fcn\u00fcn yan\u0131nda sabit bir bi\u00e7imde duruyor. Drogicka, Malinowski\u2019nin ormanda saklanan bir k\u00fcme Yahudi\u2019ye ihanet etti\u011fini belirtti.<\/p>\n

TAR\u0130H\u00c7\u0130LER\u0130N DAVASI<\/b><\/p>\n

1949 y\u0131l\u0131nda Drogicka\u2019n\u0131n Polonya mahkemesine \u00e7eli\u015fkili tabirler vermesine dayan\u0131yor. Ayr\u0131yeten Malinowski, Almanlarla i\u015fbirli\u011fi yapmaktan ve on sekiz Yahudi’ye ihanet etmekten yarg\u0131lan\u0131yordu. Davada ismi ge\u00e7en bir\u00e7ok \u015fahit mahkeme \u00f6ncesi hem fizik\u00ee hem ruhsal \u015fiddete maruz kald\u0131. Savc\u0131l\u0131k \u015fahitlerinin bir\u00e7ok ise mahkemeye kat\u0131lmad\u0131. Drogicka, Malikowski i\u00e7in, \u201cAlmanya\u2019da inan\u00e7l\u0131 bir formda \u00e7al\u0131\u015fmama yard\u0131mc\u0131 oldu. Hi\u00e7 param olmamas\u0131na kar\u015f\u0131n birka\u00e7 hafta boyunca Bay Malikowski\u2019nin ah\u0131r\u0131nda kald\u0131m. Bana yiyecek ve bar\u0131nak imkanlar\u0131 sundu. Geceleri ise kald\u0131\u011f\u0131m ah\u0131r Musevilerle doluydu. Malikowski\u2019ye hayat\u0131m\u0131 bor\u00e7luyum.\u201d diyerek 1949 y\u0131l\u0131ndaki mahkemede \u00e7eli\u015fkili s\u00f6zler verdi.<\/p>\n

Var\u015fova B\u00f6lge Mahkemesi ise bu iki farkl\u0131 ifadeyi okuyup, hangisinin hakikat oldu\u011funu tespit edilmesi i\u00e7in h\u00e2kim Ewa Jo\u0144czyk\u2019\u0131 evraka atad\u0131. Tarih\u00e7ilerin masumiyetleri ya da su\u00e7luluklar\u0131n\u0131n k\u0131ymetlendirilmesi i\u00e7in a\u011f\u0131r bir \u00e7al\u0131\u015fma ba\u015flad\u0131. Yap\u0131lacak olan bu de\u011ferlendirmenin sonucu mahkeme karar\u0131n\u0131 \u015fekillendirecekti. Lakin ortada b\u00fcy\u00fck bir sorun vard\u0131. Hem fail Malinowski, hem de \u015fahit Drogicka vefat etmi\u015fti. Bu durum g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda avukatlar, evrak ve kasetlerden biraz daha fazlas\u0131n\u0131, onlar\u0131n torunlar\u0131n\u0131 buldular. Drogicka\u2019n\u0131n s\u00f6z vermeye gelen iki o\u011flu mahkemeye, annelerinin konut i\u00e7erisinde anlatt\u0131\u011f\u0131 olaylarla, G\u00fcney Kaliforniya \u00dcniversitesi\u2019nin \u00e7ekmi\u015f oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcnt\u00fc i\u00e7eri\u011finin t\u0131pk\u0131 oldu\u011funu belirtti. Ayr\u0131yeten bu iki adam, yaln\u0131zca bu kelamlar\u0131 s\u00f6ylemek i\u00e7in Avusturalya ve \u0130sve\u00e7\u2019ten geldiler. Yeniden de savc\u0131l\u0131k bu kelamlara b\u00fcsb\u00fct\u00fcn inanmad\u0131. \u00d6teki bir tahlil olarak Drogicka\u2019n\u0131n konu\u015ftu\u011fu kasetlerin v\u00fccut lisan\u0131 ve konu\u015fma uzmanlar\u0131nca incelenmesini talep etti. (Mahkeme bu talebi reddetti.)<\/p>\n

SAVA\u015e SONRASI PER\u0130YOT POLONYA\u2019DAK\u0130 KURTULAB\u0130LEN MUSEV\u0130LER \u0130\u00c7\u0130N HAYL\u0130 UMUTSUZ YILLARDI<\/b><\/p>\n

Davan\u0131n ve \u00f6zellik de davac\u0131n\u0131n, h\u00fck\u00fcmetin genel milliyet\u00e7ilik y\u00fckseltme siyaseti i\u00e7in kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 yetmezmi\u015f \u00fczere \u00f6te yandan bu mevzuyu \u00e7al\u0131\u015fan tarih\u00e7iler, Drogicka\u2019y\u0131, tabirini, kendi \u00f6z \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 ve bu katliamda \u00f6lm\u00fc\u015f herkes i\u00e7in Drogicka\u2019n\u0131n tabirini savunmak zorunda kald\u0131lar. Gliszczy\u0144ska-Grabias ise ikinci s\u00f6z\u00fcn, \u015fartlar\u0131 ele al\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda epey sa\u011fl\u0131kl\u0131 ve \u00f6zg\u00fcr bir ortamda oldu\u011funu ve 1949 \u00fczere bir devrin tabirinden \u00e7ok daha do\u011frulu\u011funun y\u00fcksek oldu\u011funu savundu. Ayr\u0131yeten i\u015fbu tabirler sava\u015ftan y\u0131llar sonra ve en k\u0131ymetlisi kendini \u201cg\u00fcvenli\u201d hissetti\u011fi bir periyotta verilmi\u015ftir. Ayr\u0131yeten Grabias 1949 periyodunu \u015fu s\u00f6zlerle a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131r; \u201c\u015eunu unutmamal\u0131y\u0131z ki 1949 devri, sava\u015f\u0131n izlerini bar\u0131nd\u0131ran, harabe bir d\u00fcnyayd\u0131 hepimiz i\u00e7in. Bu harabe d\u00fcnyada da mahkeme sistemi ne derece emniyetli olabilir? Sava\u015f sonras\u0131 periyot Polonya\u2019daki kurtulabilen Museviler i\u00e7in hayli umutsuz y\u0131llard\u0131. Burada, Yahudi kimli\u011finde ya\u015fayabilmek, var olabilmek i\u00e7in makul, sonlar\u0131 \u00f6b\u00fcrleri taraf\u0131ndan \u00e7oktan \u00e7izilmi\u015f biri olarak davranmak zorundayd\u0131n.\u201d diyerek 1949 Polonya\u2019s\u0131n\u0131 ve o periyodun kurallar\u0131ndaki mahkemelerin g\u00fcvenilirli\u011fini vurgulad\u0131. Tarih\u00e7ilerin durum tespitlerinde kulland\u0131klar\u0131 el yazmalar\u0131n\u0131n birtak\u0131m yerlerinde k\u00fc\u00e7\u00fck lakin de\u011ferli s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n tespiti ile mahkemenin seyri de\u011fi\u015fti. El yazmas\u0131nda ismi ge\u00e7en Malinowski ile Drogicka konut e\u015fyalar\u0131n\u0131 takas etmi\u015flerdi. Tarih\u00e7iler bu kusurun bir sonraki bas\u0131mda d\u00fczeltilece\u011fini, cinayete kar\u0131\u015fma su\u00e7lamalar\u0131yla alakas\u0131z oldu\u011funu beyan ettiler.<\/p>\n

Birtak\u0131m g\u00f6zlemcilere nazaran karar verildi\u011finde, karar\u0131n b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc korumak i\u00e7in adeta bir Sisifos Sava\u015f\u0131 [9] \u00fczere gayret verildi. Davay\u0131 y\u00f6neten h\u00e2kim, h\u00fck\u00fcmete tam manas\u0131yla bir zafer karar\u0131 vermedi. \u00d6rne\u011fin; davac\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r para cezas\u0131 talebini reddetti bunu da akademik \u00e7al\u0131\u015fmalar yapan \u015fah\u0131slar \u00fczerinde olu\u015fabilecek deh\u015fet g\u00fcc\u00fcn\u00fc engellemek istemesi oldu\u011funu \u00f6ne s\u00fcrerek belirtti. Lakin tarih\u00e7ilerin \u00f6z\u00fcr dilemesini isteyerek, h\u00fck\u00fcmeti de kendisine k\u00fcst\u00fcrmedi. Bu a\u00e7\u0131dan karar \u00fclkenin t\u00fcm kanunlar\u0131n\u0131n, yaln\u0131zca Ceza Hukuk\u2019unun de\u011fil, birebir vakitte Uygar Hukuk\u2019unun da ne derece bir revizyonist gayelere hizmet etmek i\u00e7in kapsam\u0131n\u0131n ve g\u00f6rece de kolayl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bizlere g\u00f6stermektedir. Engelking ve Grabowski \u00e7ok yak\u0131nda temyizlerini haz\u0131rlamaya ba\u015flayacaklar lakin temyiz, yarg\u0131\u00e7lar\u0131n birinci karar\u0131n\u0131 \u00e7oktan vermi\u015f oldu\u011fu Polonya Adalet Bakan\u0131 Zbigniew Ziobro\u2019nun karar\u0131yla kendi misyon yapt\u0131\u011f\u0131 bir mahkemede dinlenecek. Yeniden de belirtmeliyiz ki hem savunma hem de sav makamlar\u0131 bu davan\u0131n Avrupa \u0130nsan Haklar\u0131 Mahkemesi’nde sonu\u00e7lanmas\u0131n\u0131 bekliyor.<\/p>\n

Karar, Yad Vahsem[10], Amerika Birle\u015fik Devletleri Holokost An\u0131t M\u00fczesi[11], Amerikan Tarih Derne\u011fi[12], Avrupa Holokost Ara\u015ft\u0131rma Altyap\u0131s\u0131[13] ve d\u00fcnyan\u0131n d\u00f6rt bir yan\u0131ndaki Holokost ara\u015ft\u0131rmalar\u0131ndan gelen k\u0131namalarla b\u00fcy\u00fck bir milletleraras\u0131 skandal\u0131 ate\u015fledi. Sayd\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu kurumlardan yay\u0131mlanan t\u00fcm bildirilerdeki temel maksat; al\u0131nan karar\u0131n akademik \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011fe bir tehdit, bilimsel ara\u015ft\u0131rmalara ise bir cayd\u0131r\u0131c\u0131 \u00f6ge olmas\u0131yd\u0131. Ayr\u0131yeten a\u00e7\u0131klamalar\u0131n i\u00e7erisinde dikkat al\u0131ml\u0131 bir c\u00fcmle vard\u0131. A\u00e7\u0131klamalarda meyyit adam\u0131n su\u00e7lulu\u011fu ve su\u00e7suzlu\u011funun savunucusunun avukatlar\u0131n vazifesinin olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n, bu i\u015fe bakmas\u0131 gereken as\u0131l meslek k\u00fcmesinin tarih\u00e7iler oldu\u011fu belirtildi. New York\u2019ta bulunan Yahudi Tarihi Merkezi\u2019nden yap\u0131lan a\u00e7\u0131klamada, \u201cPolonya h\u00fck\u00fcmetine, ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar\u0131, ar\u015fivsel delillere dayanan ba\u011f\u0131ms\u0131z burs aray\u0131\u015f\u0131na siyasi nedenli m\u00fcdahalelere kar\u015f\u0131 muhafazaya \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yoruz\u201d denildi.<\/p>\n

‘POLONYA\u2019NIN PREST\u0130J\u0130N\u0130 TEHL\u0130KEYE ATAN’<\/em> TAR\u0130H\u00c7\u0130LER\u0130N TUTUKLANMASI<\/b><\/p>\n

Ancak belirtmeliyiz ki yurtd\u0131\u015f\u0131ndan gelen bu k\u0131nama bildirileri, Polonya\u2019da kayda bedel bir bi\u00e7imde takviye g\u00f6rd\u00fc. Polonya\u2019da bir haber b\u00fclteni yak\u0131n bir vakitte bir anket yapt\u0131. Anket sonu\u00e7lar\u0131nda ise ankete kat\u0131lanlar\u0131n yaln\u0131zca y\u00fczde 39\u2019unun, \u201cPolonya\u2019n\u0131n prestijini tehlikeye atan\u201d bu tarih\u00e7ilerin tutuklanmas\u0131n\u0131 istedi\u011fini belirtti. Bu ortada olayla ilgili enteresan di\u011fer bir ayr\u0131nt\u0131 Polonya Adalet Bakan\u0131 taraf\u0131ndan yap\u0131ld\u0131. Polonya Adalet Bakan\u0131 Zbigniew Ziobro, karar\u0131n al\u0131nmas\u0131ndan \u00e7abucak sonra, kendi toplumsal medya hesab\u0131ndan, \u201cCesur bir Polonyal\u0131 kad\u0131n\u0131n” Polonyal\u0131lara yap\u0131lan iftiraya kar\u015f\u0131 dimdik b\u00fcy\u00fck bir sab\u0131rla kar\u015f\u0131 durdu\u011funu, yap\u0131lan propagandalar kar\u015f\u0131s\u0131nda asla y\u0131lmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 yazd\u0131. Milletvekillerinden biri ise olay i\u00e7in, Musevileri Almanlardan kurtaran bu Polonyal\u0131 kahraman\u0131 savundu\u011fu i\u00e7in han\u0131mefendiyi ayr\u0131yeten tebrik edip alk\u0131\u015flad\u0131. Gebert\u2019e nazaran ise al\u0131nan bu karar \u015f\u00f6yle okunmal\u0131; \u201cSizin i\u00e7in neyin iyi ve yanl\u0131\u015fs\u0131z oldu\u011funu bilseniz bile bunu lisana getirmeyin. Biliyor olsan\u0131z bile yazmak zorunda de\u011filsiniz.\u201d<\/p>\n

Bu ortada sa\u011fc\u0131 sivil toplum \u00f6rg\u00fctleri bu bahse benzeri \u00f6teki davalar i\u00e7in ava \u00e7\u0131km\u0131\u015f durumdalar. Koyu bir Katolik STK olarak bilinen Ordo Iuris[14], ge\u00e7timiz g\u00fcnlerde bir radyo kurulu\u015fu olan France Culture[15]\u2019a Polonya ulusunu taamm\u00fcden karalad\u0131\u011f\u0131 ve makus g\u00f6sterdi\u011fi i\u00e7in dava a\u00e7aca\u011f\u0131n\u0131 duyurdu. \u00d6b\u00fcr bir hadise gazeteci ve bilim insan\u0131 Katarzyna Markusz\u2019un ba\u015f\u0131na gelebilir. Markusz, ekim ay\u0131nda Polonyal\u0131 yetkililerin Alman meslekta\u015flar\u0131 \u00fczere \u201cYahudilerden ho\u015flanmaman\u0131n Polonyal\u0131lar ortas\u0131nda yayg\u0131n oldu\u011funu ve Polonya\u2019n\u0131n Holokost\u2019ta hata i\u015ftirakinin kabul edilece\u011fi g\u00fcn\u00fc\u201d g\u00f6recek kadar ya\u015fay\u0131p ya\u015famayaca\u011f\u0131n\u0131 \u201csordu\u011fu bir makale yazd\u0131. Makalesi hakk\u0131nda yetkilileri kimin bilgilendirdi\u011fi net olarak bilinmese bile bunu yapan ki\u015fi ve kurumlar\u0131n sa\u011f g\u00f6r\u00fc\u015fl\u00fc STK\u2019lar ile bir alakalar\u0131 oldu\u011fu iddia edilmekte.<\/p>\n

Ayr\u0131yeten Markusz ge\u00e7ti\u011fimiz \u015fubat ay\u0131n\u0131n ba\u015flar\u0131nda yazm\u0131\u015f oldu\u011fu makale y\u00fcz\u00fcnden bir saat polis sorgusunda durmak zorunda kald\u0131. Markusz\u2019a polis, \u201cPolonya ulusunu bilerek k\u0131zd\u0131rmak ve g\u00fccendirmek mi istiyorsun?\u201d bi\u00e7iminde sorular y\u00f6netti. Markusz ise sorulan bu soruya, \u201cElbette ki hay\u0131r. Bunu g\u00f6rebilmek i\u00e7in tarihi kitaplar, makaleler, \u015fahitler var. Bunlar basit\u00e7e ula\u015f\u0131l\u0131p okunabilecek \u015feyler. Ger\u00e7ekler sizi rahats\u0131z etmemeli.\u201d (Markusz haftalar sonra \u00f6b\u00fcr bir gazeteciden aleyhindeki davan\u0131n d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc \u00f6\u011frendi. Lakin daha fazlas\u0131 olaca\u011f\u0131ndan endi\u015feleniyor.)<\/p>\n

BU \u00c7ALI\u015eMA \u0130\u015eTE TAM DA BU Y\u00dcZDEN BU KADAR TEHL\u0130KEL\u0130<\/b><\/p>\n

Sorun mahkeme sistemi ile hudutlu de\u011fil. Gebert, \u201cBa\u015f\u0131n\u0131 belaya sokmamak ismine y\u00fcksek lisans tez mevzular\u0131n de\u011fi\u015ftiren be\u015ferler tan\u0131yorum\u201d diyerek asl\u0131nda durumun yaln\u0131zca t\u00fczel bir sorun olmad\u0131\u011f\u0131, t\u0131pk\u0131 vakitte sosyolojik travmalara da yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirtti. Princeton \u00dcniversitesi\u2019nde Do\u011fu Avrupa K\u00fclt\u00fcr\u00fc ve Tarihi \u00fczerine \u00e7al\u0131\u015fan Irena Grudzinska, \u015fu anda Museviler ve Polonyal\u0131lar\u0131n \u00fczerine bilimsel bir ara\u015ft\u0131rma yapmaktad\u0131r. Ayr\u0131yeten Irena Grudzinska\u2019n\u0131n eski kocas\u0131 olan Jan T. Gross, Holokost \u00fczerine yapm\u0131\u015f oldu\u011fu \u00e7al\u0131imalar nedeniyle 2015 y\u0131l\u0131nda polis taraf\u0131ndan sorgulanm\u0131\u015ft\u0131r. Grudzinska, Polonya- Yahudi ilgilerinin bahis edildi\u011fi sava\u015f devri ve sonraki periyodu anlatan bilimsel koleksiyonun \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n devam etti\u011fini belirtti. Ayr\u0131yeten \u00e7al\u0131\u015fmada bulunan m\u00fcelliflerden birinin tehditler y\u00fcz\u00fcnden \u00e7al\u0131\u015fmalardaki el yazmas\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirdi\u011fini de kelamlar\u0131na ekledi. Bu ise \u015fu formda a\u00e7\u0131klad\u0131; \u201cBu, insanlar\u0131 susturman\u0131n bir yolu. Bu \u00e7al\u0131\u015fma i\u015fte tam da bu y\u00fczden bu kadar tehlikeli. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc nesilin sizi dava edece\u011finden korktu\u011funuz i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fmaya kat\u0131lanlar\u0131n ger\u00e7ek isimlerini veremiyor, ger\u00e7ek yer isimlerini payla\u015fam\u0131yorsunuz. Ama bu i\u015fimizi baltalamak demek. Bu y\u00fczden olabildi\u011fince \u015feffaf ilerlemeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yoruz. Tarih\u00e7iler, dava tehdidinden b\u00fcsb\u00fct\u00fcn ka\u00e7\u0131nmak i\u00e7in Shoah\u2019\u0131, belli yerlerde belli organlar\u0131n ziyaret etti\u011fi belli bir felaket olarak de\u011fil, da\u011f\u0131n\u0131k yerlerde isimsiz bireyler taraf\u0131ndan i\u015flenen soyut bir olay olarak tasvir etmelidir.\u201d dedi. Polonya Bilimler Akademisi\u2019nde Polonya antisemitizmi konusunda uzmanla\u015fm\u0131\u015f bir k\u00fclt\u00fcr bilimci olan Elzbieta Janicka, \u201cH\u00fck\u00fcmet, sonunda davay\u0131 kaybetse bile esasen kazand\u0131\u201d dedi.<\/p>\n

Ya\u015fanan her felaketle birlikte, hukukun yerini tarihe b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131, savc\u0131l\u0131k sorular\u0131n\u0131n ise bilimsel sorular haline geldi\u011fi ve yasal tahlil aray\u0131\u015f\u0131n\u0131n yerini kal\u0131c\u0131 ahlaki yarg\u0131lama yetkisinin ald\u0131\u011f\u0131 bir an vard\u0131r. Polonya h\u00fck\u00fcmeti, ge\u00e7mi\u015fteki ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczdeki \u00f6teki revan\u015fist h\u00fck\u00fcmetler \u00fczere, bunun bilakis \u00e7evrilebilir bir g\u00fc\u00e7 transferi oldu\u011funu ke\u015ffetti. YIVO Yahudi Ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 Enstit\u00fcs\u00fc[16] y\u00f6netici m\u00fcd\u00fcr\u00fc Jonathan Brent \u201cKanun, halk\u0131n devletten korunmas\u0131 yerine otoriter devletin elinde bir silah haline geliyor\u201d dedi. Var\u015fova\u2019da ve Do\u011fu Avrupa\u2019n\u0131n \u00f6teki yerlerinde mahkemeler bir sefer daha tarihi ele ge\u00e7irdi. Grudzinska Gross, Polonya\u2019daki \u00fczere milliyet\u00e7i rejimlerin \u201cLiberal prosed\u00fcrleri ve bilhassa hukuku liberal olmayan emeller i\u00e7in kullan\u0131yorlar. Silinemeyecek formda hi\u00e7bir \u015fey kurulmad\u0131\u201d dedi.<\/p>\n

*Bu makalenin yepyenisi Jewish Currents\u2018ta \u0130ngilizce olarak yay\u0131nlanm\u0131\u015ft\u0131r. T\u00fcrk\u00e7esi 22 May\u0131s 2021’de Avlaremoz’da yay\u0131nland\u0131.<\/strong><\/p>\n

**Kaliforniya \u00dcniversitesi, Retorik doktoras\u0131 aday\u0131. Yaz\u0131lar\u0131 The Guardian Long Read<\/em>, The New York Times Magazine<\/em>, 1843 Magazine<\/em> ve \u00f6teki yerlerde yay\u0131nland\u0131.<\/strong><\/p>\n

[1] Holocaust\u2019un \u0130branicedeki kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131. Kaba \u00e7evirisi her \u015feyi y\u0131kan kuvvetli f\u0131rt\u0131nad\u0131r. Bu olumsuz manas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden Museviler ortas\u0131nda soyk\u0131r\u0131m\u0131 s\u00f6z eden s\u00f6z olarak kullan\u0131l\u0131r.(\u00e7.n)<\/p>\n

[2] Leh\u00e7e isimli \u201cDalej Jest Noc: losy \u017byd\u00f3w wybranych powiatach okupowanej Polski \u201d olan Night Without End: The Fate of Jews in Selected Counties of Occupied Poland\u201d isimli \u00fcstte isimleri ge\u00e7en Jan Grabowski ve Barbara Engelking\u2019in ortak edit\u00f6rl\u00fc\u011f\u00fc ile yaz\u0131lan iki ciltlik bir \u00e7al\u0131\u015fmad\u0131r.(\u00e7.n)<\/p>\n

[3] 2013 y\u0131l\u0131nda Maciej \u015awirski taraf\u0131ndan kuruldu. \u00d6rg\u00fct\u00fcn iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi(PiS) ile yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131 vard\u0131r.(\u00e7.n)<\/p>\n

[4] Tam T\u00fcrk\u00e7e kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 \u201cDemokratik \u0130\u015ftirake Kar\u015f\u0131 Stratejik Dava\u201d. Cayd\u0131r\u0131c\u0131 bir dava \u00e7e\u015fididir.(\u00e7.n)<\/p>\n

[5] 2013 y\u0131l\u0131nda Maciej \u015awirski taraf\u0131ndan kuruldu. \u00d6rg\u00fct\u00fcn iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi(PiS) ile yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131 vard\u0131r.(\u00e7.n)<\/p>\n

[6] Polonya Parlamentosu taraf\u0131ndan 18 Aral\u0131k 1998\u2019de Var\u015fova\u2019da kurulmu\u015ftur.(\u00e7.n)<\/p>\n

[7] 2013 y\u0131l\u0131nda Maciej \u015awirski taraf\u0131ndan kuruldu. \u00d6rg\u00fct\u00fcn iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi (PiS) ile yak\u0131nl\u0131\u011f\u0131 vard\u0131r.(\u00e7.n)<\/p>\n

[8] Shoah Vakf\u0131, Holokost ve ba\u015fka soyk\u0131r\u0131mlardan sa\u011f kalanlar ve \u015fahitlerle g\u00f6rsel-i\u015fitsel r\u00f6portajlar yapmaya adanm\u0131\u015f kar maksad\u0131 g\u00fctmeyen bir kurulu\u015ftur. Merkezi G\u00fcney Kaliforniya \u00dcniversitesinde bulunur.<\/p>\n

[9] Yunan Mitolojisinde, Yeralt\u0131 D\u00fcnyas\u0131nda sonsuza kadar b\u00fcy\u00fck bir kayay\u0131 bir doru\u011fun en y\u00fcksek noktas\u0131na dek yuvarlamaya mahk\u00fbm edilmi\u015f bir h\u00fck\u00fcmdard\u0131r. Sisifos ismi kl\u00e2sik olarak sophos (bilge) s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fcyle ili\u015fkilendirilir; ancak bu ili\u015fkilendirme kimi etimolojik sorunlar i\u00e7ermektedir. Aiolos\u2019un o\u011flu, Korint h\u00fck\u00fcmdar\u0131 Sisyphos tanr\u0131-\u0131rmak Asopos\u2019a, k\u0131z\u0131 Aigina\u2019n\u0131n Zeus taraf\u0131ndan ka\u00e7\u0131r\u0131lm\u0131\u015f oldu\u011funu s\u00f6yleyerek Zeus\u2019u ele vermesine kar\u015f\u0131l\u0131k kalesi i\u00e7inde bir p\u0131nar\u0131n ak\u0131t\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flar. Bu hainlik Zeus\u2019un \u00f6fkesine neden olur. Zeus ona vefat mele\u011fi Thanatos\u2019u g\u00f6nderir. Sisyphos, Thanatos\u2019u zincire vurur; onu \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in Zeus m\u00fcdahale etmek zorunda kal\u0131r. \u00d6l\u00fcler \u00dclkesine g\u00f6t\u00fcr\u00fclen Sisyphos mukadderat\u0131na katlanmak istemez. Kendisine cenaze merasimi yapmamas\u0131n\u0131 kar\u0131s\u0131ndan \u00f6lmeden evvel istemi\u015ftir. T\u00f6rensizli\u011fi be\u011fenilen kar\u015f\u0131lamayan Hades, dinsiz kar\u0131s\u0131n\u0131 cezaland\u0131rmas\u0131 i\u00e7in Sisyphos\u2019un yery\u00fcz\u00fcne d\u00f6nme teklifini kabul eder\u2026 Sisyphos daha y\u0131llarca yery\u00fcz\u00fcnde ya\u015fayacakt\u0131r. Nihayet, ger\u00e7ek mevtinde cezaland\u0131r\u0131l\u0131r. \u00d6l\u00fcler \u00dclkesi ilahlar\u0131 onu sonsuza dek ta\u015f yuvarlamaya mahk\u00fbm ederler; amaca her yakla\u015fmada ta\u015f tekrar a\u015fa\u011f\u0131ya d\u00fc\u015fer.(\u00e7.n)<\/p>\n

[10] Kud\u00fcs\u2019te bir an\u0131t sitesi.(\u00e7.n)<\/p>\n

[11] Eng. United States Holocaust Memorial Museum. Amerika Birle\u015fik Devletleri Holokost An\u0131t M\u00fczesi, Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nin Holokost i\u00e7in resmi an\u0131t\u0131d\u0131r. Washington, D.C.\u2019deki Ulusal Al\u0131\u015fveri\u015f Merkezi\u2019nin biti\u015fi\u011finde bulunan USHMM, Holokost tarihinin belgelenmesini, incelenmesini ve yorumlanmas\u0131n\u0131 sa\u011flar.(\u00e7.n)<\/p>\n

[12] Eng. American Historical Association. Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019ndeki en eski profesyonel tarih\u00e7iler birli\u011fidir ve d\u00fcnyadaki en b\u00fcy\u00fck bu \u00e7e\u015fit tertiptir. Eng. European Holocaust Research Infrastructure. Avrupa Holokost Ara\u015ft\u0131rma Altyap\u0131s\u0131, Holokost konusundaki ara\u015ft\u0131rmalar\u0131 ilerletmek i\u00e7in ar\u015fivleri dijitalle\u015ftirmeyi ama\u00e7layan bir Avrupa Birli\u011fi projesidir. Yedinci \u00c7er\u00e7eve Program\u0131 ve Ufuk 2020 te\u015febb\u00fcsleri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla Avrupa Komitesi taraf\u0131ndan finanse edilmektedir. (\u00e7.n)<\/p>\n

[14] Ordo Iuris Hukuk K\u00fclt\u00fcr\u00fc Vakf\u0131 Enstit\u00fcs\u00fc. \u201cPolonya k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn k\u00f6kle\u015fti\u011fi yasal k\u00fclt\u00fcr\u00fc ve manevi miras\u0131 ara\u015ft\u0131rmay\u0131 ve bunlar\u0131 kamusal hayatta ve hukuk sisteminde tan\u0131tmay\u0131\u201d ama\u00e7lamaktad\u0131r.(\u00e7.n)<\/p>\n

[15] France Culture, bir Frans\u0131z kamu radyo kanal\u0131 ve Radyo Fransa\u2019n\u0131n bir mod\u00fcl\u00fcd\u00fcr. Programlamas\u0131 tarihi, felsefi, sosyopolitik ve bilimsel temalar\u0131n yan\u0131 s\u0131ra edebi okumalar, radyo oyunlar\u0131 ve deneysel yap\u0131mlar \u00fczerinde \u00e7ok \u00e7e\u015fitli \u00f6zelliklere sahiptir.(\u00e7.n)<\/p>\n

[16] Yidi\u015f Bilimler Enstit\u00fcs\u00fc. New York merkezlidir.<\/p>\n<\/p>\n

Gazete Duvar<\/span><\/p>\n