Carly Cassella<\/strong><\/p>\n \u00d6l\u00fcmc\u00fcl iklim \u015fartlar\u0131, yak\u0131nda d\u00fcnyan\u0131n bir\u00e7ok yerinde standart hale gelebilir. Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, \u015fayet sera gaz\u0131 emisyonunu azaltmak do\u011frultusunda hi\u00e7bir \u015fey yapmazsak, toplam insan n\u00fcfusunun y\u00fczde 44 il\u00e2 75\u2019inin y\u00fczy\u0131l\u0131n sonuna dek \u0131s\u0131 geriliminden kal\u0131c\u0131 bi\u00e7imde etkilenece\u011fini varsay\u0131m ediyorlar.<\/p>\n Sadece Asya\u2019n\u0131n g\u00fcney b\u00f6lgelerinde artan s\u0131cakl\u0131klar bile inan\u0131lmaz say\u0131da insan\u0131 etkileyecek. D\u00fcnya n\u00fcfusunun be\u015fte biri Ganj ve \u0130ndus \u0131rmaklar\u0131 etraf\u0131nda \u00f6mr\u00fcn\u00fc s\u00fcrd\u00fcr\u00fcyor ve 80 y\u0131l i\u00e7inde, bu b\u00f6lgelerin s\u0131kl\u0131kla 35\u00b0C\u2019den daha y\u00fcksek \u00f6l\u00fcmc\u00fcl \u0131s\u0131 dalgalar\u0131na maruz kalaca\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcyor.<\/p>\n \u00d6L\u00dcMC\u00dcL ISI DALGALARI G\u0130TG\u0130DE \u00c7O\u011eALACAK<\/b><\/p>\n Bunun \u00fczere s\u0131cakl\u0131klar, t\u00fcm be\u015ferler, bilhassa de bebekler, ya\u015fl\u0131lar, gebeler ve birden fazla s\u0131hhat sorunu ya\u015fayanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00e7ok derecede ziyanl\u0131 olabilir. Bununla birlikte, ac\u0131 \u00e7ekecek olan s\u0131rf bizler de de\u011filiz. Ara\u015ft\u0131rma m\u00fcellifleri, besi hayvanlar\u0131, k\u00fcmes hayvanlar\u0131, zirai eserler ve ba\u015fka canl\u0131 organizmalar\u0131n da \u015fa\u015f\u0131rtan derecede emsal \u0131s\u0131 gerilimini ya\u015fayacaklar\u0131n\u0131 lisana getiriyorlar.<\/p>\n \u00d6rnek vermek gerekirse, 2003 y\u0131l\u0131nda, Avrupa\u2019da ya\u015fanan s\u0131cakl\u0131k dalgas\u0131n\u0131n k\u0131ta genelinde 70 bin insan\u0131n ve Frans\u0131z s\u0131\u011f\u0131rlar\u0131n\u0131n y\u00fczde 24\u2019\u00fcn\u00fcn \u00f6lmesine neden oldu\u011fu kestirim ediliyor. Anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 kadar\u0131yla, bu, s\u0131rf gelecekte ya\u015fanacaklar\u0131n bir i\u015fareti.<\/p>\n Almanya\u2019da bulunan M\u00fcnih Teknik \u00dcniversitesi\u2019nden (TUM) Biyoloji M\u00fchendisi Senthold Asseng, \u201cY\u00fczy\u0131l\u0131n sonuna geldi\u011fimizde, global \u00e7aptaki karasal alanlar\u0131n y\u00fczde 45 il\u00e2 70\u2019i, insanlar\u0131n klima ve gibisi teknolojik takviye olmadan hayatta kalamayaca\u011f\u0131 iklim \u015fartlar\u0131ndan etkilenebilir\u201d diyor: \u201c\u015eu anda, bu oran y\u00fczde 12 seviyesinde.\u201d<\/p>\n Bu, g\u00f6rece k\u0131sa bir m\u00fchlet i\u00e7erisinde b\u00fcy\u00fck ve birden fazla organizman\u0131n uzun vadede ahenk g\u00f6stermesi i\u00e7in \u00e7ok s\u00fcratli bir art\u0131\u015f manas\u0131na geliyor. K\u0131sa vadede dahi, bunun \u00fczere s\u0131cakl\u0131klar \u00f6l\u00fcmc\u00fcl olabilir.<\/p>\n TROP\u0130K NES\u0130LDE MEVT ORANLARI Y\u00dcZDE \u0130K\u0130 B\u0130N ARTAB\u0130L\u0130R<\/b><\/p>\n 2080 y\u0131l\u0131na gelindi\u011finde, Avustralya\u2019da bulunan kentler yaln\u0131zca artan s\u0131cakl\u0131klar nedeniyle \u015fimdikinden en az d\u00f6rt kat daha fazla can kayb\u0131 ya\u015fayabilir. 2019 y\u0131l\u0131nda bir \u00e7al\u0131\u015fma yay\u0131nlayan ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, tropik jenerasyonun kimi b\u00f6lgelerinde, \u0131s\u0131 dalgalar\u0131n\u0131n gelecekte mevt oran\u0131n\u0131 y\u00fczde 2000\u2019e kadar art\u0131rabilece\u011fini \u00f6ng\u00f6rd\u00fcler. Ve bu, problemin s\u0131rf be\u015ferlerle ilgili k\u0131sm\u0131. Yeni yay\u0131nlanan \u00e7al\u0131\u015fman\u0131n m\u00fcellifleri, be\u015ferler, besi hayvanlar\u0131, k\u00fcmes hayvanlar\u0131, toprak mahsulleri ve kimi bal\u0131k \u00e7e\u015fitleri ba\u011flam\u0131nda s\u0131cakl\u0131k e\u015fiklerini kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rd\u0131klar\u0131nda, herkes i\u00e7in \u015fa\u015f\u0131rtan derecede benzeri s\u0131cakl\u0131k sonlar\u0131 bulundu\u011funu g\u00f6rd\u00fcler.<\/p>\n Nemin y\u00fcksek oldu\u011fu durumlarda, insanlar\u0131n yakla\u015f\u0131k 23\u00b0C\u2019de hafif bir \u0131s\u0131 gerilimi ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcyor. S\u0131\u011f\u0131r ve domuzlar i\u00e7inse bu hudut yakla\u015f\u0131k 24\u00b0C. \u00d6b\u00fcr yandan, nem d\u00fczeyi d\u00fc\u015f\u00fck oldu\u011funda, hafif \u0131s\u0131 gerilimi be\u015ferler i\u00e7in yakla\u015f\u0131k 27\u00b0C\u2019ye dek y\u00fckseliyor. S\u0131\u011f\u0131r ve domuzlar kelam konusu oldu\u011fundaysa \u0131s\u0131 gerilimi 29\u00b0C\u2019de ba\u015fl\u0131yor.<\/p>\n Asseng, \u201c\u0130nsanlar \u00e7ok derecede nem kelam konusuyken 32 santigrat derecenin \u00fczerindeki s\u0131cakl\u0131klara ya da \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fck nemde 45 santigrat derecenin \u00fczerindeki s\u0131cakl\u0131klara uzun bir m\u00fchlet boyunca maruz kal\u0131rlarsa, bu durum onlar i\u00e7in \u00f6l\u00fcmc\u00fcl olabilir\u201d diyor: \u201c\u015eu anda ABD\u2019nin kuzeybat\u0131 k\u0131y\u0131s\u0131 ve Kanada\u2019da g\u00f6zlemlenenler \u00fczere 40 santigrat derecenin \u00fczerindeki s\u0131cakl\u0131klar\u0131 i\u00e7eren \u00e7ok \u0131s\u0131 olaylar\u0131n\u0131n ya\u015fand\u0131\u011f\u0131 durumlarda, be\u015ferler \u00f6rne\u011fin klimal\u0131 alanlar \u00fczere teknik bir dayana\u011fa muhta\u00e7l\u0131k duyarlar.\u201d<\/p>\n TARIM VE HAYVANCILI\u011eI KORUMAK M\u00dcMK\u00dcN OLMAYACAK<\/b><\/p>\n Zirai eserler ve hayvanc\u0131l\u0131k ise b\u00f6ylesi bir l\u00fckse sahip de\u011fil. Is\u0131 bitkinli\u011fi domuzlarda, tavuklarda ve s\u0131\u011f\u0131rlarda ani \u00f6l\u00fcmlere yol a\u00e7masa da, s\u0131k s\u0131k maruz kalman\u0131n b\u00fcy\u00fcmelerini yava\u015flatt\u0131\u011f\u0131, daha d\u00fc\u015f\u00fck rand\u0131mana ve bodur \u00fcremeye neden oldu\u011fu bilinen bir \u015feydir. Mesela, tavuklar 37\u00b0C\u2019de \u015fiddetli \u0131s\u0131 gerilimine maruz kal\u0131r ve bu durumda, yumurtlamada b\u00fcy\u00fck oranda d\u00fc\u015f\u00fc\u015f ya\u015fan\u0131r. S\u00fct inekleri ise, \u0131s\u0131 gerilimi ya\u015fad\u0131klar\u0131 bir durumda y\u00fczde 20\u2019ye varan oranda az s\u00fct verebilir. Yaban\u00ee hayat da emsal halde etkilenirken, bu \u00f6zel incelemenin kapsam\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tutulmu\u015ftu. Fakat ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, Avustralya\u2019da 2018 y\u0131l\u0131nda ya\u015fanan s\u0131cakl\u0131k dalgas\u0131n\u0131n s\u0131rf iki g\u00fcn i\u00e7inde bir yarasa toplulu\u011funun \u00fc\u00e7te birini \u00f6ld\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc vurguluyorlar.<\/p>\n M\u00fcellifler, \u201cDevam etmekte olan global \u0131s\u0131nma, \u015fayet kendilerini \u00e7ok ya da uzun vadeli \u0131s\u0131 geriliminden koruyamaz, g\u00f6\u00e7 edemez ya da di\u011fer bir bi\u00e7imde bundan sak\u0131namazlarsa, ba\u015fka \u00e7e\u015fitler i\u00e7in de git gide \u00f6l\u00fcmc\u00fcl hale gelecektir\u201d diyor: \u201cMevcut gidi\u015fat \u2018Sera D\u00fcnya\u2019 denilen duruma hakikat ilerlemeye devam ederse, bu incelemede bahsedilen canl\u0131lar\u0131n b\u00fcy\u00fck k\u0131sm\u0131 ve \u00e7ok daha fazlas\u0131 bundan \u015fiddetli bi\u00e7imde etkilenebilir ya da b\u00fcsb\u00fct\u00fcn yok olabilir.\u201d<\/p>\n Yaz\u0131n\u0131n yepyenisi Science Alert sitesinden al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. (\u00c7eviren: Tarkan Tufan)<\/strong><\/p>\n<\/p>\n Gazete Duvar<\/span><\/p>\n Carly Cassella \u00d6l\u00fcmc\u00fcl iklim \u015fartlar\u0131, yak\u0131nda d\u00fcnyan\u0131n bir\u00e7ok yerinde standart hale gelebilir. Ara\u015ft\u0131rmac\u0131lar, \u015fayet sera gaz\u0131 emisyonunu …<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":80053,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[1090,310,236,5041,7242],"class_list":["post-80052","post","type-post","status-publish","format-standard","has-post-thumbnail","hentry","category-teknoloji","tag-asiri","tag-durum","tag-insan","tag-isi","tag-sicakliklar"],"yoast_head":"\n
\n