Türkiye, kripto para süreci yapan ülkeler ortasında dünyada birinci 10’da Avrupa’da ise birinci sırada. Halkımız tutku derecesinde varlıklı olmak istiyor. Buralarda süreç yapanların birçoklarının neye, neden para yatırdıklarına dair bir fikri yok. Yalnızca paralarını bir gecede katlamanın peşindeler. Hem üzücü mı, vergisi yok algısı yok. Birkaç hafta içinde zar güç biriktirilen birkaç bin lira, tahminen de bir anda ev-araba parasına dönüşüverir, belirli mi olur?
Kripto paralara talebin bu kadar arttığı o kadar ortada ki haber sitelerinde ve televizyon kanallarının finans ekranlarında kripto para seyirleri bile kendilerine yer buluyor. Elbette birçoğu, yüksek talebe sahip bu piyasaya yeni giren yahut kitlesini büyütmek isteyen insanları hedefleyen aracı şirketlerin reklamlarıyla siz değerli yatırımcılara ulaşıyor.
Tıpkı haber siteleri ve televizyon kanalları bu ortalar kripto parayı haber bültenlerinin birinci sırasında veriyor fakat bu sefer astronomik artışlarla değil. Mağduriyet, dolandırıcılık savları, kırmızı bültenler, bakanlarla çekilmiş fotoğraflar, polis baskınları ve avukat, uzman açıklamalarıyla.
DOGECOIN’LE BAŞLAYAN MUAZZAM ÇÖKÜŞ
Türkiye’de reklamlarda hepimizin gördüğü ve artık ismine aşina olduğu birkaç kripto para borsası var. Borsa dediysem, bildiğimiz borsalar üzere bir kanuna lisansa dayalı yerler değil. Kripto para ticaretine aracılık eden, rastgele bir düzenlemeden azade şirketler. En kolay haliyle bu şirketler diyor ki, “Gel kardeşim, bak ben sana şu artıları sunuyorum. Bende şu kadar coin’e ilişkin şu süreçleri şu kadar müddette yapabilirsin.” Pekala her aracı şirket tıpkı yahut benzeri vaadi verirse, pastayı nasıl bölüşecekler? İşte burada kullanıcı tecrübesi ve reklamlar devreye giriyor. Arkadaşının süreç yaptığı borsayı kullanarak başlıyor birtakımı. Birtakımı da açık havasından dijitaline her yerde karşısına çıkan ve istikbal vadeden parlak ilanlarla kullanacağı aracı şirketi seçiyor.
İşte o parlak reklamlarla yürüdü Thodex. Koineks ismini değiştirip Thodex olduğunda e-posta bültenlerinden toplumsal medya araçlarına her yerde civcivli kampanyaları duyura duyura büyüdü. Bu büyüme esnasında yeni üyelere toplam 2 milyon Dogecoin dağıtacağını duyuran şirket, yazgının cilvesine bakın ki tam da bu kampanyası münasebetiyle kendi ipini kendisi çekmiş oldu. Bu kampanyanın başladığı tarih olan 15 Mart’tan kampanya bitiş tarihi 15 Nisan’a gelindiğinde Dogecoin yaklaşık 7 kat paha kazandı. Bu yükseliş sonrası da armağan olarak kazandığı coin’leri prestiji paraya çevirerek gerçek banka hesaplarına aktarmak isteyen üyeler bir sürprizle karşılaştı ve çöküşün fitili ateşlendi.
19 Nisan’da Thodex, Dogecoin’e özel olarak süreçleri askıya aldı ve bu engellemeye “bakım” dedi. Şirketin sahibi Faruk Fatih Özer’in toplumsal medya hesaplarının bir anda kapandığı ortaya çıktı. Toplumsal medyada konuşulma hacmi yükselirken, üyeler aracı şirketteki hesaplarındaki varlıkları transfer etmek istemiş olacak ki 20 Nisan sabahı saat 6’da şirket yeni bir açıklama yaparak, 20 Nisan akşamı saat 8 itibariyle bütün sistemde 6 saat sürecek “planlı bakım” süreci yapacağını duyurdu. Sonraki gün yeni bir duyuru yapan şirket, yatırım aldığı ve yapılacak birleşme münasebetiyle “4-5 iş günü sürecek” yeni bir bakım açıklaması yaptı. Olayın artık iyiden iyiye konuşulur olması hasebiyle bir gün sonra da -22 Nisan’da- şirketin genel müdürü imzalı yeni bir duyuru yayınlandı. Geçmiş olsundu, süreksiz müddetliğine bütün süreçlerin askıya alındığı açıklanmıştı.
Bu olaylar yaşanırken Genel Müdür Faruk Fatih Özer’in 19 Nisan’da Arnavutluk’a gittiği/kaçtığı ortaya çıktı. Dışişleri ve içişleri bakanlarıyla makam odalarında kabul fotoğrafları gündeme geldi. İki bakan da bu kişiyi tanımadıklarını açıkladı. MASAK, şirketin banka hesaplarını dondurdu. Polis, şirket merkezine baskın düzenledi. Gözaltılar başladı. Özer’in Türkiye bankalarındaki 31 milyon lirasına el konduğu açıklandı. Özer için Kırmızı Bülten çıkarıldı. Arnavutluk’ta kaldığı otele baskın yapıldı lakin Özer evvel davranıp otelden ayrılmıştı.
İşte Dogecoin yükselirken Türkiye’de bir kısım yerli borsanın çöküşü bu türlü başladı.
Thodex’le başlayan süreç, Vebitcoin ve Goldexcoin’in de alım-satım süreçlerini durdurmasıyla devam etti. 26 Nisan itibariyle her iki borsa da süreçleri askıya almış vaziyetteydi. Yaptıkları duyurularda para iadesi talep eden yatırımcılarla bağlantı halinde olduklarını ve taleplerini yerine getirmek için çalıştıklarını vurguladılar.
KRİPTO PARA PİYASASI YÜKSEK RİSK, TÜRKİYE’DE DAHA YÜKSEK RİSK İÇERİR
Daha evvel de bahsettiğim üzere kripto para alım-satım süreçlerinde birden fazla insan bu türlü bir piyasanın neden ortaya çıktığı, kuruluş ideolojisi ve para yatırdıkları coin’lerin (hepsi birer projedir) ne manaya geldiğini bilmez, araştırmaz ve düşünmez. Birden fazla “yatırımcının” temel kederi, herkes kazanırken ben de kazanayımdır; 1 koyup 10 almaktır. İş bu türlü olunca da hiçbir şey yapmadan, yalnızca “akıllı yatırımlarla” paradan para kazanma hırsı 7/24 süreç yapılabilen ve parmakların ucunda süratle onaylanan dijital sayılardan ibaret olunca tatsız sonuçlar verebiliyor.
Örneğin Elon Musk üzere bir yatırımcı -ve birden fazla vakit spekülatör- bir anda çıkıp 1,5 milyar doları Bitcoin’e yatırdığını söyledikten sonra, yatırım hacmi ve popülaritesi itibariyle bu kripto varlığını yükseleceğini öngörmek kolay olandı. Bu ortada Musk, yatırımını duyurduktan sonra 2 ay içinde parasını 1 milyar dolar artırırdı. Onunla birlikte süratle giden trene atlayıp vaktinde inebilenler de elbette kazandı yahut kazanmaya devam ediyor. Musk’tan evvel trenden inenler karlarını kendilerince bir ekip değeri kendinden menkul açıklamalara dayandırmaya çalışsa da çıkarlarının kaynağı kendileri, zekaları, hisleri, öngörüleri vs. değil. Daha çok kazanma riskiyle trende keyif çatanlarsa Musk indikten sonra birkaç dakika bile kalmaya devam ederse kısa vadede tepetaklak olacaktır. Kripto para balinalarıyla paralel süreç yapabilmek de biraz baht, biraz emek işi. Hepsinin yanı sıra kumardan az, alın teriyle gelen çıkardan yüksek risk içeren bir tıp alışveriş.
Birçok yatırımcının Thodex şokuyla da olsa aldıkları yüksek riskin artık farkında olduklarına artık eminim. Thodex olayındaki mağduriyet piyasa değil aracı şirket kaynaklı olsa da bu kadar çabuk ve zahmetsiz para kazanma hırsıyla hareket eden beşerler ortasında kazanandan çok kaybeden, hem de hayatlarını gerçek manada etkileyecek ölçüde kaybeden insanların olacağına da adım kadar eminim. Önümüzdeki aylarda bu çeşit olayların artmamasını ummakla birlikte haberlere bahis olacak ölçüde yıkımlar yaşanacağını düşünüyorum.
Sülün Osman’dan beri Türkiye’deki en kolay ve cezası en az yarar yolu insanları olmayan bir şeye inandırmak, onları kolay yoldan kısa müddette çok fazla para kazanabileceklerine ikna etmek, satıcılara/aracılara güvenmesini sağlamaktır. 50’lerde köprülerden kulelerden hisse aldığını sanan beşerler, 90’larda saadet zincirleriyle güçlü olacaklarını düşünenler, 2010’larda Tosuncuk’un çiftliklerine ortak olanlar, bugün de önü gerisi aşikâr olmayan piyasalara ve aracılara bel bağlayanlar…
Kolay yoldan para kazanmak isteyenlere hitap etmek, kolay yoldan para kazanmanın tek yolu olmalı…
Gazete Duvar
