ANKARA – 2020 yılı bayanlar için, İstanbul Sözleşmesi’nden erken yaşta evlilik için af yasası hazırlığı, nafaka hakkından pandemide artan eşitsizlik, bayan cinayetleri ve tacizlerine kadar birçok noktada çaba alanını genişletti.
Dünya Ekonomik Forumu’nun bayanların iktisada iştiraki, fırsat eşitliği, eğitim imkânlarından yararlanma ve siyasi iştirak oranlarını dikkate alarak hazırladığı 2020 Cinsiyet Eşitliği Raporu’nda 153 ülkeden 130. sırada bulunan Türkiye, bu yıl da cinsiyet eşitliği ve bayan hakları bahislerinde iç açıcı bir tablo sunmadı.
‘KADINLARA YÖNELİK BASKILAR ARTTI, UĞRAŞ DORUK NOKTASINA ULAŞTI’
Öte yandan 2020 yılında erkek şiddeti de artmaya devam etti. Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu datalarına nazaran, 2018 yılında 440, 2019 yılında 474 ve 2020 yılının birinci 11 ayında 277 bayan cinayeti 162 kuşkulu bayan mevti gerçekleşti. 30 Aralık tarihinde ise birebir gün 4 bayan katledildi. Tabir yerindeyse ’her gün bir bayanın öldürüldüğü’ Türkiye’de bu yıl bayan örgütleri için, bayanlara yönelik baskıların ağır, gayretin ise doruk noktasına ulaştığı bir yıl oldu.
CANAN GÜLLÜ: COVİD-19’UN ŞİDDETE TESİRİ YÜZDE 20
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü’ye nazaran korona virüsü salgını, var olan eşitsizliği ve şiddeti körükledi. Covid-19’un şiddete tesirinin yüzde 20 civarlarında olduğuna dikkat çeken Güllü, pandemi devri artan eşitsizliği ve yoksulluğu da şu sözlerle anlattı:
“Covid–19 ile birlikte acil yardım sınırına mart- nisan ayında gelen ruhsal şiddetin yüzde 80, fizikî şiddetin ise yüzde 78 artığına dair bilgiler var. Bu yılla birlikte aslında Covid–19, artışın sebebi değil, artarak gelen bir durumun daha da artmasına neden olan bir süreç. Covid–19 kapsamında alınamayan tedbirler nedeniyle önemli halde artan bir şiddet yaşadık, yaşıyoruz. Covid–19 pandemisi, bayan yoksulluğunun ve şiddetinin tepeye ulaştığı bir yıl oldu. Bayanlar birinci işten çıkarılanlar oldu, konutta iş yükleri de bir o kadar arttı. Birebir periyotta baroların kapalı olması, yargının yargı dağıtmada cezasızlık noktasındaki bakış açısı, şiddeti tetikleyen nedenler olarak alt alta yazılan başlıklar oldu. Gördüğüm kadarıyla Covid-19’un şiddete yüzde 20 takviyeyle arttığını söyleyebilirim. Şiddetin arttığını İçişleri Bakanı da kabul ediyor.“
2020’DE BAYANLARIN ÇABA ALANI GENİŞLEDİ: BAYANLAR SOKAĞA ÇIKTI
Pandeminin yanı sıra 2020’de bayanların çaba alanının genişlediğine dikkat çekerek, bilhassa İstanbul Sözleşmesi’nin bu süreçte tartışmaya açıldığını belirten Canan Güllü şöyle devam etti:
“İstanbul Sözleşmesi’nin Türkiye’de artan şiddet oranına karşın gündeme getirilmesi, yeniden birebir periyotta erken yaşta evliliklerin İnfaz Yasası içinde Meclis’ten geçirilmek istenmesi ve istismar faillerinin süreksiz mühlet de olsa tahliye edilmeleri bizlerin çaba alanlarından birkaçıydı. Bilhassa İstanbul Mukavelesi tartışmalarını siyasetten nemalanmak ismine birtakım kişi ve kurumların hareketi olarak değerlendiriyorum. Ağır basan kefenin tarafında bayan hareketiyle birlikte Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nde imzayı çekmeyeceği taraftayım ben. Seçime kadar netleşmeyecek bir bakış açısıyla biz İstanbul Sözleşmesi’ni savunmaya devam edeceğiz. Bayan uğraşının yasaklara karşın sokaklara taşmasının, tıpkı uğraşın özel bölümü ve kurumları yanına almasına bu süreçte tanıklık ettik” dedi.
‘MESLEK ÖRGÜTLERİ İÇİNDE DE İFŞALAR BAŞLAYACAK’
Bayanların bu yıl ağır baskılara maruz kaldıklarını fakat birliktelikten doğan cüretlerinin de güçlendiğini tabir eden Güllü, bayan cinayetlerine, taciz ve tecavüzlere sessiz kalınmadığını belirterek, şöyle konuştu:
“Biz yıllardır yaşanılan tacizi, şiddeti bayanların ifşa etmesine dönük açıklamalar yapıyoruz. Bayanların taciz olaylarından sonra olayın üzerinden muvaffakiyetle geliyor olmaları, ayakta durarak bunu sorgulama şuuru oluşturmaları bizim için fevkalade bir devrin başlangıcıdır. Bayanlar artık kendilerine yapılanı ifşa ediyor. Ben bunun edebiyat dünyasındaki işbirlikleriyle yayınevlerinde bir manada istikamet bulacağını, daha sonra sanat ve meslek örgütleri içinde de ifşalara başlanacağına inanıyorum. Taciz bedenimize yapışan bir kenedir, biz bu keneleri söküp atacağız. Erken yaşta evliliğin önüne set çekilmesi, kız çocuklarının okullaşmasını, nafakanın büsbütün gündemden kalkmasını, bayan istihdamının artmasını 2021 yılında da konuşmaya devam edeceğiz. Önümüzdeki yıllar, artık bayanların konuşacağı yıllar olacak.”
‘YENİ OLAĞANLA BİRLİKTE BAYAN CİNAYETLERİ KATLANARAK ARTTI’
Bayan Cinayetlerini Durduracağız Platformu Genel Sekreteri Fidan Ataselim’e nazaran ise, 2020 yılı, pandeminin de tesiriyle bütün eşitsizliklerin derinleştiği, İstanbul Sözleşmesi’nin tartışmaya açıldığı, bayan cinayetlerinin katlanarak artığı bir yıl olmasının yanında örgütlü uğraşın de yükseldiği bir yıl oldu.
Korona virüsünün insanların hayatlarını değişik hallerde etkilediğini işaret ederek “Bu süreçte bayan cinayetinin arttığını” belirten Ataselim şunları söyledi:
“Pandemi periyodunda virüsten korunmak için konutlara kapanıldığında bayana yönelik şiddet görmezden gelindiği üzere, bayanlar en çok konutlarında öldürülmeye devam etti, potansiyel katileriyle bir ortada yaşamak zorunda kaldı. Bizler, türlü yol ve tekniklerle salgın devrinde bayanlar için şiddetten korunma kılavuzu yayınladık. Yeni olağana geçilmesiyle bayan cinayetlerinin artacağını düşünüyorduk. Karantina devrinde bayanların büyük çoğunluğu haklarını kullanmayı ertelemişlerdi. Bu süreçte bize başvuran çok fazla bayan oldu. Aslında şiddet değil, bayanlar haklarını kullanmayı ertelemişlerdi. Hakikaten yeni olağanla birlikte bayan cinayetleri katlanarak arttı. 2020’nin birinci 11 ayında 277 bayan cinayeti 162 kuşkulu bayan mevti gerçekleşti” dedi.
‘PANDEMİDE BAYANLAR ÇALIŞMAK VE KONUTTA ÇOCUK BAKMAK ORTASINDA TERCİHE ZORLANDI’
Pandeminin bayanın iş yükünü de artırdığına vurgu yaparak, “kadınlar işleri ile meskenleri ortasında tercihe zorlandı” diyen Ataselim, “Bu süreçte şiddet artarken bayanların yükü de artı. Çalışmak ve meskende çocuklarına bakmak ortasında tercih yapmak zorunda kaldı bayanlar. Birinci fedakârlıkta bulunması gerekenler olarak bayanlar anlatıldı ve birinci işten bayanlar çıkarıldı. Korona virüsünün bir bayanı öldürmek için mazerete dönüştüğüne şahit olduk. “Virüs bulaştırdığını düşündüm, o yüzden saldırdım” diyen erkeği bile gördük. Bir hemşire arkadaşımızın çocuğunun velayetinin “mesleğinden” dolayı babaya verildiğini izledik. Münasebet olarak da annenin çocuğa virüs bulaştırabileceği gösterildi. Bu sistem bir bayanı çocuğu ile ekmek parası kazanmak ortasında bir tercihe nasıl itebilir?” diye sordu
‘İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’Nİ UYGULATMAK İÇİN POLİTİK GÜÇ OLABİLİRİZ’
Tüm bunlar olurken toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayarak bayan haklarını koruyan İstanbul Sözleşmesi’nin tartışmaya açıldığını, fakat toplumun “İstanbul Kontratı yaşatır” diyerek bu tartışmaları geri püskürttüğünü kaydeden Fidan Ataselim, şöyle konuştu:
“Hiç tesadüf değildir, bayanların hakları ne vakit tartışmaya açılsa bayanlar o vakit daha vahşice öldürüyor. Pınar Gültekin tam da bu tartışmaların ortasında öldürüldü ve yok edilmeye çalışıldı. Bayan cinayetlerini bir anda durduramayabiliriz; yolumuz uzun fakat durdurmak için İstanbul Sözleşmesi’nin her bir unsurunu uygulatmak için biz bayanlar değerli bir politik güç olabiliriz. Bunun için sistematik bir çaba ortaya koymak zorundayız. Bunlar hayata geçmediği durumda Arjantin ve Meksika’daki adalet saraylarının, hükümet binalarının bayan cinayetleri sonrası nasıl ateşe verildiğini gördük. Gidişat bu ateşin tüm dünyayı sarmasına yol açabilir. Çok geç olmadan bütün bayanları örgütlü feminist bir uğraşın öznesi olmaya davet ediyoruz.”
‘2021 YILI BAYANLARIN UYANIŞ YILI OLACAK’
Geçtiğimiz yılı gayretin yükseldiği yıl olarak nitelendiren Fidan Ateselim, 2021 yılının ise bayanlar için uyanış yılı olmaya devam edeceğine dikkat çekerek, cezasızlığın hala bayan gayreti önünde kıymetli bir eksiklik olduğunu belirtti, şöyle devam etti:
“Bizler yüzlerce bayan cinayeti ve cinsel atak davası takip ettik ve 6284 sayısı yasanın faal uygulanması için canla başla uğraş verdik. Bütün bu uğraşların sonunda İçişleri Bakanlığı, bayan cinayetleriyle ilgili rapor yayımlamaya başladı ve bizler bunu gayretimizle sağladık. Bakanlığın açıklamalarına nazaran Türkiye’de 245 konukevi olması gerekirken 32 konukevi var ve bunun 5 tanesi çalışır durumda değil. Daha 2020 bitmeden bir günde erkekler tarafından 4 bayan öldürüldü. Hala 6284’ü uygulamayan kolluk üniteleriyle ilgili nasıl bir yaptırım uygulandığını bilmiyoruz. Cezasızlık devam ederken hala tecavüz zanlılarının, kuşkulu bayan vefatlarındaki ’şüpheli ’ sıfatındaki erkeklerin tutuksuz yargılandığını görüyoruz. Bütün bunlar toplumda adalete olan inancın sarsılmasına yol açıyor. 2020, genç bayanların çabasının yükseldiği bir yıl da oldu. 2020’yi geride bırakırken birkaç yıldır bayanların uyanış yıllarıydı. 2021’de de birebir biçimde olmaya devam edecek” tabirlerine yer verdi.
Gazete Duvar
