Alper Budka [email protected]
Çin kamplarındaki ailelerinden haber alamayan Uygur sığınmacılar 27 Temmuz günü Beyazıt Meydanı’nda hareket yaptı. Yaklaşık 50 kişilik basın açıklamasında azap ve tecavüz mağduru olduklarını belirten Doğu Türkistanlılar da yaşadıklarını anlattı. Türkiye’ye minnettarlıklarını tabir eden Uygur Türkleri, bununla birlikte bir grup toplumsal imkânlardan yoksun kalmalarından ötürü üzgünler ve Çin istihbaratından korktuklarından kendilerini inançta hissetmiyorlar. Medyanın mevzuyu gündeme getirmesini ve Türk makamlarının teşebbüste bulunmasını bekliyorlar.
‘BİZE EN ÇOK YETERLI PARTİ VE HDP SAHİP ÇIKIYOR’
Gazete Duvar’a konuşan Uygurlardan Ömer H., 2016’da eğitim için Suudi Arabistan’a gitmiş ve bir daha ülkesine dönememiş. Çin’in 2017’den beri uyguladığı yasakların mağduru olan Ömer H., bu süreçte babasının azapta öldürüldüğünü öğrenmiş ve 80 yaşındaki annesinden de, ablasından da haber alamıyor.
Ömer şimdilerde Küçükçekmece’de bir kırtasiye dükkânı işletiyor. 30 yaşında ve 5 çocuk babası…
“Üç beş sene evvel zulüm azdı. Mesela 2012’de Hac için Arabistan’a gitmiştik. Çen Çuanguo valiliğe atandıktan sonra Doğu Türkistan bir cehenneme dönüştü. Bir Müslüman ülkede olmam nedeniyle ağabeyimi tutup karakola götürmüşler. İki küçük kızım Zarife ve Zahide de toplama kampında tutuluyor. Onları kayınvalideme ve kayınpederime bırakmıştım. Artık nerede olduklarını bilmiyorum. Annem tekerlekli sandalyeye mahkûm yaşlı bir bayan, ondan da haber yok. Ve ‘annem nerede’ diye sormak da cürüm. Ağabeyimin bir inşaat şirketi vardı; 10 kişi sadece onun çalışanı olmaktan ötürü mahpusa atıldı. Ankara’da 5 milyon dolar harcadığımız bir inşaat da yarım kaldı. Toplamda 100 milyon dolarımıza el konuldu. Zenginliğimiz de ağabeyimi kurtarmaya yetmedi. Türkiye’de sığınmacıyım, Ankara’ya gittim, Dışişleri Bakanlığı’na başvurdum. Lakin Türk vatandaşı olmadığım için benimle ilgilenmediler. Nihayet vatandaşlık da aldım.”
Ömer H. vatandaşlığa kabul edildikten sonra 4 ve 5 yaşlarındaki kızları da otomatikman Türk vatandaşlığına geçmişler. Şu an Çin’in toplama kamplarında bulunduğu düşünülen ve hayatları hakkında bilgi edinilemeyen bu çocukların Türk vatandaşlığına geçirilmesi de alıkonulmaları kadar dikkat çekici… Birinci sefer geçen hafta Akit TV’ye röportaj veren Ömer H., Türk medyasının ve siyasetinin mevzuya ilgisizliğinden şikayetçi… “Türkiye’de en çok hangi siyasetçiler sıkıntılarınızla ilgileniyor” sorusuna şöyle karşılık veriyor:
“Bizimle en çok HDP ve UYGUN Parti, bilhassa de Ömer Faruk Gergerlioğlu ilgileniyor. Fakat ben devletin rahatsızlığından çekindiğimden Ömer Faruk Gergerlioğlu’yla görüşmek istemiyorum. UYGUN Parti’den de kimseyle görüşmedim fakat onlarla görüşmek istiyorum. Biz Türkiye’nin iç siyasetinden uzak durmak istiyoruz.”
‘BABAM POLİSTİ, ÇİN’E 30 YIL HİZMET ETMİŞTİ…’
Melike Aibubu’nun 80 yaşındaki polis emeklisi babası da ‘eğitim kampı’na götürülmüş. Aibubu, Çin devletine hizmet etmiş babasına yapılanı anlayamadığını söylüyor.
“Ben Japonca öğretmeniyim. Dilimi ilerletmek için Japonya’ya gidecektim, gidemedim. Türkiye’ye gelmek istiyordum, vize alamadım. Sonunda Mısır’a gidip Arapça öğrenmeye karar verdim. Aslında ülkeden çıkmaya çalışıyordum. Nihayet Türkiye’ye gelip, Laleli’den Çin’e ihracat yapmaya başladım. Nisan 2017’de beni çağırdılar, tehdit ettiler, dönmedim. Tıpkı yılın haziran ayında hesabımdaki tüm paraya el koydular. Doğu Türkistan’a girmek çıkmak ve Türkiye’yi telefonla aramak yasaktır. Biri beni Çin’deki farklı bir bölgeden aradı ve ağabeyimin mahpusa girdiğini, babamın da toplama kampına gönderildiğini söyledi. Ne yapmam lazım bilmiyorum. Medya gündeme getirse Türk devleti teşebbüste bulunur belki…”
Abdüşükür Abdülsamet ise gördüğü azaplar nedeniyle sıhhatini kaybetmiş ve babasının beyin kanamasından vefatını öğrendikten sonra dünyası yıkılmış. Abdüşükür Çin’e dönmek istemeyince, bunun bedelinin babasına ödetildiğini düşünüyor.
“Ben Haziran 2016’da Türkiye’ye pasaportla, kanunlara uygun yoldan gelmiştim. 2017’de Uygurlara yurtdışına çıkma yasağı getirdiler. Ve yurtdışına gidenleri de geri çağırdılar. Lakin dönenleri mahpusa atıyorlardı. O tarihten itibaren Doğu Türkistan’la bağlantım kesildi. Bir gün biri bana babamın öldüğünü söyledi. Başım döndü, dayanamadım, annemi aradım. Benim yüzümden babamın tekraren karakola götürüldüğünü öğrendim. Beyin kanamasından ölmüş. Annem ‘beni bir daha arama, bizi merak etme’ dedi ve ağlayarak telefonu kapattı. Ağabeyimi de mahpusa atmışlar. ‘Türkiye’deki kardeşin gelsin, yoksa seni bırakmayız’ demişler. Babam şimdi 48 yaşındaydı ve gençliğinde güreşçi olduğundan çok sağlıklıydı. Ömründe hastaneye gitmemiş babamın mevti bir cinayettir.”
Gülayşa Oralbay’ın (solda) öyküsü The New York Times’ta ve Telegraph’ta işlenmişti. Gülbahar Celilova (sağda) bugüne kadar ortalarında Le Monde, Independent, Mirror, Sky, Deutche Welle’nin de bulunduğu pek çok medya kuruluşuna konuştu.
‘AĞABEYİM YANDAŞ GAZETECİYDİ, NEDEN TUTUKLANDI?’
Gülayşa Oralbay’ın ağabeyi ve kız kardeşi de dolaylı olarak Çin devletine hizmet etmişler. Çin’de hiçbir gazetenin devletin resmi siyasetinden farklı davranamayacağını hatırlatan Oralbay, Kuytul kentinin en büyük gazetesinde çalışan kardeşlerinin hesabını soruyor.
“Emekli olmuş, Kazakistan’a yerleşmiş ağabeyimi 2017’nin kasım ayında çağırdılar. O da Çin’e geri döndü. Duruşmaya çıkarılmadan 25 sene mahpus cezasına çarptırıldı. Ağabeyim Çinceden Kazakçaya roman çeviren bir tercüman ve dombra ustası bir müzisyendi. Kardeşim Bahtıgül’ün de gazetecilik yaptığı devirde başı belaya girmemişti. Büyük bir ağabeyim vardı, bankada çalışıyordu, yüksek tansiyon hastasıydı, o da tutuklandı. Annem 80 yaşında, kızları ve oğulları mahpusta, bakacak kimsesi yok. Oradaki hapishaneler dünyanın hiçbir yerindeki hapishanelere benzemiyor. ‘Çin işkencesi’ denen bir kelam vardır. Çok yabanî, tam bir cehennem, bayanlar tecavüze uğruyor, oradan fiziksel-ruhsal sıhhatini kaybetmeden çıkan yoktur.”
Abdüşükür Sefaköy’deki bir atölyede bir mühlet personel olarak çalışmış. Gördüğü azaplar nedeniyle bacakları tutmaz olmuş. Artık işsiz. “Uygurlar 1.5 milyona yakın para topladı. Bana onlar yardım ettiler” diyor.
‘TÜRKİYE’DE KENDİMİ INANÇTA HİSSETMİYORUM’
Çin kamplarında tecavüze uğradığını söyleyen ve dünya medyasına da röportajlar veren Gülbahar Celilova, Uygur Türkleri dendiğinde birinci akla gelen isimlerden biri… Celilova yaşadıklarını anlatırken gözyaşlarına boğuluyor.
“Urumçi’den (Çin) aldığım malları Kazakistan’da pazarlıyordum. 2016’dan beri Uygur Türklerine yapılanları duymuştum. Lakin ben Kazak vatandaşıydım. Çinli dostlarım da vardı ve Çin’e gittiğim devirlerde Uygurlarla bir ortaya gelmekten kaçınıyordum.
Bir gün kaldığım otele iki sivil polis geldi. Beni tutup karakola götürdüler. Bana bir kağıt imzalatmak istediler. Rusça biliyorum, Çince ve Uygurca okuyamıyorum. Tercüman istedim vermediler. Avukat istedim, onu da vermediler. ‘Bunu imzalamazsan seni kampa götürürüz’ dediler. Meğerse o kağıtta terörist olduğumu kabul ettiğim yazıyormuş.
Melike Aibubu (solda) Zeytinburnu’nda yaşıyor. Bu fotoğrafın yayınlanmasını ısrarla istedi. Medya sayesinde kayıp ailesine ulaşacağını düşünüyor.
Kampta 1 yıl 3 ay 10 gün kaldım. Yabancı olduğum için Çinli mahkumlardan daha fazla eziyet gördüm. Kanımdan tükürüğümden örnekler aldılar. Gebe kalanları kürtaj yapıyorlardı. Çırılçıplak soyup kıyafet giydirdiler. 25 metrekarelik bir koğuşta 40 kişi kaldık. Bir televizyondan her gün koğuşa eğitim veriyorlardı. Havalandırması yoktu. Saçlarım bitlendi, üç numara tıraş ettiler. Tuvalet kağıdımız yoktu, tuvaletimizi elimizle duvarlara sürüyorduk. Her hafta bize zorla iki ilaç içiriyorlardı. Beni bu halde bağlayarak tecavüz ettiler (elinde tuttuğu temsili bir fotoğrafı gösteriyor). Kazakistan’da kimsenin yüzüne bakamadım. Orada yirmi günden fazla duramadım. Türkiye’ye geldim. Esasen Kazak devleti bana 15 ay sahip çıkmamıştı. Orada kendimi inançta hissedemedim.
Avukat olan büyük kızım Birleşmiş Milletler’e (BM) yazılar yazdı. BM devreye girince beni saldılar. Bir hafta otelde ağırladılar. Bana çok iyi baktılar. Saçımı boyadılar, makyaj yaptılar. Beni o halde hür bıraktılar. Çin istihbaratı Türkiye’de de peşimi bırakmıyor. Taciz telefonlarıyla korkutmaya çalışıyorlar. Bu bir Türklük, Müslümanlık problemi değildir. İnsan haklarını savunan herkesi Doğu Türkistan’daki soykırımla ilgilenmeye çağırıyorum. Ben tecavüze uğradım. Yaşamak istemiyorum. Mevtten korkmuyorum. Çin’den korkmuyorum. Bu davayı anlatmayı sürdüreceğim.”
Gazete Duvar
