Türkiye’deki denizlerde, denizanası sayısının artması nedeniyle denizanası kaynaklı yaralanmalar da artıyor. İstanbul Üniversitesi (İÜ) Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi ve Türk Deniz Araştırmaları Vakfı (TÜDAV) Idare Konseyi Üyesi Doç. Dr. Parıltı Eda Topçu Eryalçın, denizanalarının Türkiye’deki deniz kıyılarının tamamında görüldüğünü açıkladı.
Eryalçın, “Karadeniz ve Marmara Denizi’nde genelde ay denizanası görülüyor. Ege ve Akdeniz kıyılarında ise daha farklı çeşitlere rastlıyoruz. Bilhassa son vakitlerde bizi endişelendiren ve kimileri zehirli olan tiplere daha çok Akdeniz kıyılarında rastlıyoruz” dedi.
Farklı denizanalarına rastlama suratının da arttığını belirten Eryalçın, global iklim değişikliği nedeniyle Akdeniz’de yüzey suyu sıcaklıklarında artış olduğunu belirtti. Sıcaklık artışının bilhassa yabancı tropik tiplere avantaj sağladığını söyleyen Eryalçın, “Bu durum Süveyş Kanalı’ndan gelen lesepsiyen dediğimiz denizanalarının artmasını sağlıyor” dedi.
“KIYI YAPILAŞMASI TESIRLI OLUYOR”
Besin ağındaki değişimlere de değinen doçent tabip, “Dünyada çok avcılık var. Küçük balıkları denizden avladıkça birebir besini tüketen deniz analarına gün doğuyor. Bu tasa verici bir durum. Zira kimileri çok yakıcı özelliğe sahip. Kıyıların yapılaşması ise denizanasının üremesinin artmasına neden oluyor. Denizanaları üremek için sert yerlere gereksinim duyuyorlar. Kıyıları dolgu ve beton yaptıkça üreme alanları artıyor. İstanbul Boğazı’nda şu anda çok sayıda üreme yeri var. Bu neden Boğaz’da çok sayıda ay denizanası çeşidini görüyoruz” dedi.
“BAZI ÇEŞITLER ÇOK YAKICI”
Türkiye’deki her denizanası tipinin yakıcı olmadığına değinen Eryalçın, ay denizanasının kişi alerjik değilse hiçbir yakıcı tesiri olmadığını söyledi. Eryalçın, “Bazı çeşitler son derece yakıcı özelliklere sahip. Denizanasının sayısının çok olmasının turizm üzerinde de olumsuz bir tesiri var. Zira kimse denizanalarıyla dolu bir denize girmek istemez. Ayrıyeten balıkçılık üzerinde olumsuz tesiri var. Çok sayıda denizanası olduğunda balık ağlarına ziyan veriyor. Bilim insanları bu durumu ‘Balık dolu denizlerden denizanası dolu denizlere yanlışsız gidiyoruz’ diye açıklıyor” tabirlerini kullandı.
TÜDAV DENİZANALARINI İZLİYOR
Denizanalarının takibi için “Ulusal Denizanası ve Gibisi Çeşitleri İzleme Programı” kapsamında ‘yayakarsa.org’ sitesini kuruldu. TÜDAV’ın kurduğu siteye beşerler, gördükleri denizanasının fotoğrafını yüklüyor. Eryalçın siteyi anlatırken, “Bu bilgilerin tamamlanmasında her ihbar katkı sağlayabilir. Bunun için herkes bu çalışmaya katkı sağlarsa deniz bilimleri çalışmaları için çok yararlı olur. Yeni cinsler de ülkemize gelmiş olabilir. Yeni kayıtlar açısından bu bildirimler son derece önemli” diye konuştu.
TÜDAV Idare Şurası Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Selin Gamze Sümen ise birtakım denizanası tiplerinin ziyanlı olduğunu ve insanların temas halinde sıhhat sıkıntılarıyla karşılaşabildiğini anlattı. Denizanasıyla temasta genelde deride yanığa misal yaraların ortaya çıktığını aktaran Sümen, “Zehirli denizanalarıyla temasta insanların derisinde ağrı, yanma, kaşıntılı, su toplaması ile seyreden yaralar oluşabilir. Temasla ortaya çıkan yaralanmalar bazen hafif yakınmalar, bazen de ağır belirtilerle seyredebilir. Çocuklar, yaşlılar ve alerjiye yatkınlığı olanlar daha çok etkilenerek, daha şiddetli klinik tablo görülebilir” diye konuştu.
“ÇOĞU TEDAVİ YANLIŞ”
Sümen, duşa girmek, amonyak sürmek, buzlu su uygulaması ve çeşme suyuyla yıkanılması üzere uygulamaların yanlış olduğunu belirterek, “Denizanasının temas ettiği bölgeye çıplak elle asla dokunmamalı ve kaşıma, havlu ve bezle ovuşturmadan muhakkak kaçınılmalıdır. Temas eden cilt bol deniz suyuyla yıkanmalıdır. Denizanasının uzantıları varsa bunları cımbız yardımıyla uzaklaştırmalıyız. 10-15 dakika bol sirke ile yıkamalı yahut sirke ile ıslatılmış bez yara yeri üzerinde bekletilmelidir.
Akabinde tıraş köpüğü uygulanarak 2-3 dakika bekletildikten sonra kredi kartı yahut bıçak sırtının keskin olmayan kenarıyla köpük uzaklaştırılmalıdır. Sirke ve tıraş köpüğü uygulaması 2-3 sefer ardışık tekrarlanabilir. Bu uygulama denizanasının zehirli kapsüllerinin uzaklaştırılmasını sağlayarak, bilhassa ağrı ve yanmanın süratle şiddetini azaltacaktır” diye belirtti.
Sıhhat kuruluşunda önerilecek lokal steroidli ve antihistaminik içeren kremlerin uygulanabileceğini belirten Sümen, “Denizanası bedenimize değdiğinde asla ‘Hafif bir yaralanma’ dememeli, bir sıhhat kuruluşuna giderek o yara yerinin takibi konusunda yardım alınmalıdır.
Denizanasıyla temasın akabinde nefes darlığı, baş dönmesi, bulantı, kusma, tansiyon düşüklüğü, bedende yaygın kızarıklık ve şişlik üzere önemli alerjik tepki belirtileri görülürse çabucak hastaneye başvurulmalıdır. Denizanasının göze teması halinde ise bol deniz suyuyla yıkadıktan sonra, bol serum fizyolojik uygulanarak göz kliniğine gitmekte yarar var” sözünü kullandı.
Sümen, denizanalarının ağır olduğu ve bilhassa zehirli tiplerinin bulunduğu yerlerde denize girilmemesi gerektiğini vurguladı. Ikaz tabelalarıyla deniz kenarında bireylerin bilgilendirilebileceğini lisana getiren Sümen, “Cankurtaranlara da denizanası ile yaralanmalarda birinci müdahale eğitimi vermeliyiz. Denizanasının canlısı yahut ölüsü de olsa deniz ve kıyıda ne olursa olsun dokunmamalıyız” diye konuştu. (AA)
Gazete Duvar
