Iktisat Uzmanı Uğur Gürses, şahsî web sitesinde kaleme aldığı ‘Ankara icadı kur rejimi nasıl çöktü?’ başlıklı yazıda, iktidarın iktisat idaresini eleştirdi. “Adına ne ‘dalgalı kur rejimi’ ne ‘yönetilen dalgalı’ ne ‘sabit kur rejimi’ ne de ‘peg rejimi’ denilebilecek uydurma bir kur rejimi, gün gelip rezervler sona yaklaşınca çöktü” diyen Uğur Gürses’in yazısından bir kısım şöyle:
Son 10 günde Türk Lirası süratle bedel kaybetti. Bu satırların okurları ile nakdî istikrarları yakından izleyenler için, bunun gerçekleşmesi sürpriz değildi.
Pekala ne olmuştu da 4 Ağustos haftası Kurban Bayramı bitiminde döviz kurları tırmanışa geçerek 10 Temmuz tarihine nazaran yüzde 10 artmıştı?
Merkez Bankası datalarına nazaran; 10 Temmuz-7 Ağustos ortası devirde bankacılık sistemindeki toplam döviz ve altın mevduatları 18.2 milyar dolar artmış. Bunun yarıdan fazlası, bu 5 haftalık devrin son iki haftasında gerçekleşmiş.
18.2 milyar dolarlık artışın kabaca 7.5 milyar dolarlık kısmı altın ve euronun öbür paralara karşı çok yükselmesi nedeniyle kıymet artışı içeriyor. Bunu dikkate almamak gerekiyor; geriye kalan net 10.7 milyar dolar yurtiçi yerleşiklerin (bireyler ve şirketler) TL ödeyerek döviz ve altın alımlarından kaynaklanıyor.
Bu 10.7 milyar dolarlık artışın 4.5 milyar doları yalnızca tek başına en son hafta, 7 ağustos haftası gerçekleşmiş. Son 5 yılda en büyük haftalık artışlardan biri.
Bu 5 hafta içinde yaklaşık 1.5 milyar dolarlık bir yabancı yatırımcı çıkışı da gözleniyor.
Böylelikle bu 5 haftada toplam 12.2 milyar dolarlık bir döviz talebi piyasaya girmiş.
Döviz girişleri kurumuşken döviz talebinin artması döviz kurlarını üst iter. Hakikaten o denli de oldu. Neye karşın? Kamu bankalarının dolar kurunu 6.85’te tutmak için döviz satmalarına rağmen.
O denli anlaşılıyor ki; Ankara ‘arka kapı’ usulleriyle kamu bankaları aracılığı ile kuru savunamaz hale düştü. Kuru savunmayı bıraktı. Uzunca müddettir kuru muhakkak düzeylerde savunmak için 100 milyar dolara yakın rezerv eriten Ankara, yolun sonuna geldi. Son kurşunları atarak kuru piyasaya bıraktı. Ne olduğu bilinmeyen uydurma kur rejimi de çökmüş oldu. Geçmişten beri çalışan ve efektif döviz alışverişi ile işleyen Kapalıçarşı döviz piyasasında ise paralel ve daha yüksek kurdan paralel piyasa da yine canlandı.
Madalyonun öteki tarafında ise döviz kurunu 6.85’te tutmak için bir yandan milyarlarca dolar rezervi eriten iktisat idaresi, bu döviz talebinin ardında, öz be öz yerleşikler ile daha evvel ‘Türkiye hikayesini’ satın almış lakin işler rayından çıkmaya başlayınca çıkışı tercih eden yabancıların döviz talebi olduğunu bilinmesine rağmen “dış güçler bize operasyon yapıyor” diye açıklamalar yapmıştı.
Tüm yabancı kurum ve bankalara TL verilmesi engellendiği için artık “dışarıdan atak argümanı” geçersiz kalıyordu.
Kur yükselişi artık daha fazla rezerv eritilerek tutulamaz hale gelince kamu bankaları eliyle “arka kapıdan” döviz satışı bırakıldı; ya da en azından kur düzeyi savunmasına orta verildi. Bu türlü olunca; rezervlerin eritildiği ve artık bu yolla savunma yapılamayacağı sinyali verilmiş oldu. Kur daha da üst çıktı. Kabaca yüzde 5’lik artış bu duruştan sonra geldi.
Son bir aya bakılırsa döviz kuru yaklaşık yüzde 10 artmış oldu. Merkez Bankası’nın da kendi siyaset faizinin de altında verdiği parayı kesmesinden sonra bu yükseliş biraz duruldu.
Bu durulmadan sonra CNNTÜRK’te yayına çıkıp açıklamalar yapan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, kurların inip çıkacağını söyleyerek “Önemli olan kurun düzeyi değil, rekabetçi olup olmamasıdır. Türkiye tarihinde birinci kere rekabetçi bir kur seviyesiyle iktisadını dönüştürebilecek bir yapıya kavuştu. Biz diyoruz ki turizmin gelmesi için, ihracatçı için benim para birimim daha cazip olsun, daha rekabetçi olsun.”
YAZININ TAMAMI
Gazete Duvar
