DİYARBAKIR – Yeni olağan sürecin başladığı 1 Haziran’a kadar Diyarbakır’ın korona virüsü ile uğraşta kısmen de olsa başarılı bir imtihan verdiği söylenebilir. Bunda korona virüsün yarattığı tedirginliğin yanı sıra hükümetin aldığı tedbirler de değerli rol oynadı. Lakin 1 Haziran’dan sonra yalnızca Diyarbakır’da değil bölgenin neredeyse bütün vilayetlerinde virüs olayları artış gösterdi. Hastaneler korona virüsü testi müspet çıkan hastalarla doldu. Hasta sayısındaki artış vefat oranını da arttırdı.
Hasta sayısındaki artışla birlikte hastanelerden şikayetler de daha sık gündeme gelmeye başladı. Test olmak için hastanelerde kuyruk oluşturanlar, testi müspet çıktığı halde konutlarına gönderilen hastalar, ağır hastaların hastanelerde boş oda bulamamaları üzere düşünceler reaksiyonlara ve Sıhhat Bakanı’nın her gün yaptığı bilgilendirmeye güvensizliği beraberinde getirdi.
Korona virüsü Diyarbakır’da ve bölgede neden arttı? Hastanelerde, ileri sürüldüğü üzere, hakikaten de boş yatak yok mu? Sıhhat çalışanlarının çalışma şartları nasıl değişti? Bunlara misal soruları, virüs hakkındaki bilgileri ve alınması gereken tedbirleri güncellemek için Diyarbakır Tabip Odası (DTO) Lideri Elif Turan’a sorduk. Yakın vakitte DTO Lideri seçilen Turan, Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde doğan ve tıp eğitimini de Dicle Üniversitesi’nde tamamladı. Tıp fakültesinden 2015 yılında mezun olan Turan, Silvan Devlet Hastanesi’nde çalışmaya başladı. Lakin mezun olduktan bir yıl sonra, 29 Ekim 2016 tarihinde, 675 sayılı KHK ile memuriyetten ihraç edildi. DTO Başkanlığı misyonunun yanı sıra Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nda müracaat doktoru olarak çalışıyor.
OLAĞANLAŞMA YANLIŞ ANLAŞILDI
Tabip Odaları, gözlemlerime nazaran, Türkiye genelinde korona virüsüyle gayret konusunda birinci günden başlayarak iyi bir performans sergiledi. Yetkililere ikazlarda bulundu, yurttaşları virüsle ilgili bilgilendirmeye çalıştı. Virüs olaylarındaki artışı göz önüne alınca, eksik olan neydi sizce? Hadise sayısı Türkiye’de neden arttı?
Pademinin başından beri sürecin şeffaf bir halde, epidemiyolojik datalar ışığında bilgilerin alınıp, sıhhat meslek örgütleri ve toplumun da iştirakini sağlayarak yönetilmesi gerektiğini tekraren vurguladık. Ne yazık ki bunlar yapılmadı. Süreç ilerledikçe salgın sona erdi diye bir algı oluşturuldu ve 1 Haziran’dan sonra olağanlaşma denilen aslında tekrar açılma olarak tabir ettiğimiz süreçle önlemlerin süratli bir formda kaldırılmasıyla rehavete sebep oldu ve olay sayısında artış başladı. Aslında daha birinci dalga bastırılamadı. Birinci dalganın ikinci pikini yaşıyoruz. 1 Haziran öncesi görsel işitsel (cami hoparlörlerinden ve otomobillerden yapılan Kürtçe ve Türkçe ‘Evde Kal!’ ikazları, telefon operatörlerinin ‘Evde Kal!’ yazılar) uyaranlarla halkta belirli bir hassaslık oluşmuştu. Ne yazık ki ismine olağanlaşma denilen süreç yanlış aktarıldı ve yanlış anlaşıldı.
Diyarbakır, Batman, Mardin, Urfa bölgede en fazla olayın olduğu vilayetler. Bunun nedeni nedir?
Gerçeği yansıtmadığını çok iyi bildiğimiz resmi istatistikler dahi salgının bölgeye yerleştiğini gösteriyor. Sıhhat Bakanlığı tarafından paylaşılan aylık, haftalık ve günlük raporlar ve twitter paylaşımları bölge vilayetlerinde durumun vahametini gösteriyor. Resmi istatistikler de Haziran ayı ortalarından sonra en çok hadise artışının bölge vilayetlerinde olduğunu göstermektedir. Sürate çevrilmiş istatistiklerde bölge tepeye oturmuştur.
1 Haziran sonrası başlayan süratli olağanlaşma süreciyle önlemlerin süratli bir formda gevşetilmesi sonucu hadise sayılarında beklenenin çok üzerinden artış yaşandı. 1 Haziran öncesi yapılan yazılı ve görsel medyadaki görsel işitsel uyaranlarla aslında halkta aşikâr bir şuur oluşmuştu lakin önlemlerin merkezi bir kararla süratle gevşetilmesi, ‘Salgına karşı çok başarılıyız’ algısının yaratılması halkta süratli olağanlaşma süreci ile birlikte pandeminin bittiği algısı oluştu. Süratli olağanlaşma süreci ile birlikte en başta AVM’ler açıldı. Cafe, restoran, düğün salonlarının açılmasıyla toplumsal hareketlilik arttı. Bu da bulaş suratı yüksek olan virüsün yayılması için elverişli bir ortam oluşturdu.
HASTANELERDE 700 HASTA YATIYOR
Diyarbakır’daki hastanelerde kaç hasta yatıyor?
Biz tabip odası olarak resmi datalara ulaşamadığımız için vilayetimizde kaç olay olduğuna dair net bir bilgimiz yok ama alanda etkin çalışan arkadaşlarımızdan aldığımız bilgilere nazaran vilayet genelinde 600 civarında hasta yatarak, 100’e yakın hasta ağır bakımda tedavi görmektedir.
Dicle Üniversitesi Hastanesinde birkaç gündür testler yapılmıyor. Benzeri şikâyetler diğer hastaneler için de lisana getiriliyor. Testler gereğince yapılıyor mu? Yapılmıyorsa neden?
Geçtiğimiz üç gün içinde Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ve özel hastanelerde test bakılmadığına yönelik bilgi aldık ve bunu kamuoyu ile paylaştık. 16.08.2020 tarihi itibariyle Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi ve özel hastanelerde tekrar test yapılmaya başlandığı bilgisini aldık.
FİLYASYON EĞİTİMİ ALMAMIŞ IŞÇI
Testleri müspet çıkanlar konutlarına gönderiliyor ve kendilerini karantinaya almaları isteniyor. Bu korona virüsüyle çabada yanlışsız bir usul mi?
Şu an için bütün kamu hastaneleri tam kapasite çalışıyor. Güzelleşip taburcu olan hastanın yerine çabucak yeni bir hasta alınabiliyor lakin yatış yapılmayınca testi müspet çıkanlar meskenlerine gönderiliyor. Bireyler konutlarına gidene kadar toplu taşımada öteki beşerlerle temas ediyor. Bölgeyi düşündüğümüzde hane içi nüfusun ağır olması mesken içi bulaşa sebep olmaktadır. Bunları düşündüğümüzde bu yanlışsız bir yol değil. Bu yüzden testi olumlu çıkan insanların izolasyon takiplerinin çok sıkı bir biçimde denetlenmesi gerektiğini lisana getiriyoruz.
Filyasyon takımları kâfi mi? Filyasyon takımlarının çalışma şekli hakkında ne düşünüyorsunuz?
Halk sıhhati açısından epidemiyoloji ve filyasyon eğitimi almamış sıhhat işçileriyle çalışma yapılıyor. Halbuki Çin’in Wuhan kentinde başlayan pandemi ülkemize gelene kadar 3 aylık bir vaktimiz vardı, bu müddet zarfında eğitim çalışmaları tamamlanmış olabilirdi. Bu çalışmalar halk sıhhati uzmanı öncülüğünde ve nezaretinde yapılıyor olması gerekiyordu. Maalesef alanda bu eğitimi almamış sıhhat çalışanları ile çalışmalar yürütülmektedir. En son bölge vilayetlerinde olay sayılarındaki artış ile Sıhhat Bakanlığı tarafından vilayet sıhhat müdürlüklerine gönderilen talimatta ilimiz için filyasyon grubunda çalışan çalışanların sabah 08:00 gece 24:00’a kadar olacak bir mesai müddetiyle, en az 150 takımın alanda olması istenmektedir. Işçi yetersizliği nedeniyle bu talimatın uygulanması iş kanununda belirtilen mesai saatlerinin dışına çıkmak demektir.
SIHHAT ÇALIŞANLARI YÜKSEK RİSK ALTINDA
Sıhhat çalışanlarının kendilerini koruyabileceği düşünülüyor fakat birçok sıhhat çalışanı korona virüsüne yakalandı ve hayatını kaybedenler oldu. Sıhhat çalışanlarının hastalığa yakalanma nedeni nedir? Gözetici ekipman yetersizliği ya da çalıştıkları hastanelerin olumsuz şartları mıdır bunun nedeni?
Son devirlerde bilhassa enfekte sağlıkçı sayısında artış var. Bugüne kadar Diyarbakır Sıhhat Platformu olarak tespit edebildiğimiz 432 sıhhat çalışanı Covid-19 tanısı aldı. Son 12 gündür tespit edebildiğimiz kadarıyla 86 sıhhat çalışanı Covid-19 tanısı aldı.3 sıhhat işçisi arkadaşımızı da maalesef önlenebilir olan bu hastalıktan ötürü kaybettik. Sıhhat çalışanlarının COVID-19 ile enfekte olma açısından yüksek risk kapsamında olduğu biliniyor. Hastalarla birinci temas edenler sıhhat işçileri olduğu için virüse daha çok maruz kalıyorlar. Sıhhat çalışanlarının enfekte olmasının birçok nedeni olabilir; şahsî gözetici ekipmanların yetersizliği ve hastanelerin olumsuz şartları bunların başında geliyor. Bize gelen bilgiler doğrultusunda; Aile Sıhhat Merkezleri (ASM) son iki aydır şahsî kollayıcı ekipmanların yetersiz verildiği, verilenlerin de standartları yakalamaktan çok uzak olduğudur. Hasebiyle başka nedenlerin üzerinde de durmak kadar bu sıkıntıyı de önemli manada bir enfeksiyon faktörü kabul etmek ve çok rahat ortadan kaldırılabilir bir neden olarak görmek lazım. Artan hasta sayısıyla birlikte iş yükü de arttı. Daima hudutlu bireylerle ve yetersiz korunmayla birçok arkadaşımızın daha enfekte olacağı öngörülüyor, bilhassa büyük hastanelerin Covid dışında fazlaca hasta bakmamalarından kaynaklı, halkta steril hijyenik ASM algısı gelişti bu da başlı başına bir tehlike, zira bir yandan kollayıcı sıhhat hizmeti verilirken bir yandan da önemli manada poliklinik ve kuşkulu olay teması gerçekleşmekte ve tüm bu olanlar tıpkı yerde yaşanmakta. En kısa vakitte uygun kamusal alanda kâfi insan gücüyle, angaryaların olmadığı bir çalışma nizamına muhtaçlık vardır.
Elif Turan.
Kimi sıhhat çalışanlarının, çalışma şartları hasebiyle istifa ettiği, emekliye ayrıldığı istikametinde bilgiler var. İstifa eden ya da emekliye ayrılan sıhhat çalışanlarıyla ilgili bilginiz var mı? Neden işlerinden uzaklaşıyorlar. İstifa eden ya da emekliye ayrılan sıhhat çalışanlarının sayısında artış olacak mı?
Hükümetin salgının yayılmasını engellemektense ekonomiyi öncelemesi salgının bütün yükünü sıhhat işçilerinin omzuna yüklemiştir. Sağlıkçının sıhhati ve tükenmişliği umursanmamış, yapay kahramanlık kıssaları, görev-cephe kutsallaştırmalarıyla geçiştirilmiştir. Çalışma şartlarının düzelmediği ve sıhhat işçileri tarafından iyileştirileceğine dair bir umut görülmemesinden kaynaklı sıhhat işçilerinde bir tükenmişlik mevcut. Hükümet tedbir alınmadan sorumluluğu sıhhat işçilerine yüklemeye devam ederse istifaların artabileceği öngörülmektedir.
VAATLER YERİNE GETİRİLMEDİ
Hükümetin sıhhat çalışanlarına birtakım vaatleri olmuştu. Bu vaatler yerine getirildi mi? Sıhhat çalışanları için sizin talepleriniz nelerdir?
Birinci olayların açıklanmasıyla kahraman duyuru edilen, üç gün alkışlatılan ve hakları ödenmez denilen sıhhat işçilerine verilen vaatler yerine getirilmedi. Tavandan verileceği söylenen döner sermaye kesildi. Sıhhat işçileri Covid hastası bakıp eveine, ailesinin yanına gidiyor ve virüsü meskene taşıma tasasını yaşıyor. Barınma meseleleri çözülmedi. Müsaadeler iptal edildi. Canla başla çalışan sıhhat işçileri bedenen ve ruhen çok yoruldular.
Kamuda istihdam olan sıhhat çalışanları büyük oranda ek ödeme alamamakta, özelde çalışanlar içinse hakedişler ya çok gecikerek, bölünerek ya da “indirimli” yapılmakta, tabip olmayan sıhhat çalışanları mecburî fiyatsız müsaadeye gönderilmekte, iş yükü çok artmaktadır. ASM’lerin yüzde 99’unda, pandemi devrinde sıhhat çalışanlarına rastgele bir ek ödeme yapılmadığı bilinmektedir. Geçtiğimiz aylarda kamu hastanelerinde yaşanan “ek ödeme tavandan yapılacak; sana var, ona yok gibi” karmaşaların terk edilerek yeterli-güvenceli net maaş ödemesine geçilmelidir.
Sıhhat çalışanlarına kaliteli ve kâfi ferdî esirgeyici ekipman verilmeli, tüm sıhhat işçilerine ayırım gözetmeksizin tarama testleri yapılmalı, meskene virüs taşıma tasanı yaşayan işçilerin barınma sorunu çözülmeli, çalışma şartları düzenlenmeli, özlük hakları verilmelidir.
Sıhhat Bakanı günlük bilgileri paylaşıyor. Yurttaşların prestij ettiği Bakan’ın son vakitlerde inandırıcı bulunmadığı gözlemleniyor. Bunun nedeni nedir? Sizce Sıhhat Bakanı’nın paylaştığı datalara inanmalı mıyız?
Yetkililerin süreci şeffaf yürütmedikleri, pandemiye karşı muvaffakiyet algısı yaratmaya yönelik bilgiler açıkladıklarını, bu nedenle topluma inanç vermediklerini düşünüyoruz. Pandemi sürecinin en başından beri, sürece yönelik şeffalık davetini birçok defa yeniledik. Gelinen etapta pandemi ile en ön safta uğraş eden sıhhat işçisi arkadaşlarımızın transferleri ile yansıtılanlar ortasında büyük farklıların olduğu herkes tarafından biliniyor.
ŞAHSÎ BAKIM VE DEVLET TAKVIYESI KAIDE
DTO Lideri olarak yurttaşlara virüsten korunabilmeleri için teklifleriniz nedir?
Covid-19 bulaşını engellemenin en iyi yolu ferdî hijyen kurallarına uyulması, ağız ve burnu kapatacak formda maske kullanımı, fizikî ara kuralına uyulması ve kapalı yerlerde bir ortaya gelişin engellenmesidir. Bu tedbirler hem kendimizi hem yakınlarımızı hem de halkımızı koruyacaktır. Bu süreçte hasta şahıslarla karşılaşmamıza ve hastalığın yayılmasına neden olacak açık ya da kapalı yerlerde toplumsal ve kültürel faaliyetlerin (ev ziyaretleri, düğün, nikâh, nişan, mevlit, piknik vb.) kısıtlanması-ertelenmesi, nüfus hareketliliğini, kalabalık ortamlarda bir ortaya gelmeleri azaltmalıyız.
Salgın yalnızca ferdi tedbirlerle denetim altına alınamaz. Kamusal iradenin devreye girmesi gerekir. Yalnızca sorumluluğu halka yükleyerek pandemiyle uğraş edilmez. Süreç şeffaf bir biçimde topluma itimat verilerek yürütülmelidir. Epidemiyolojik bilgiler ışığında, her bölgeye mahsus önlemler alınmalıdır. Vatandaşa toplumsal dayanak sağlanmalı, maske ve ferdî hijyen eserleri fiyatsız verilmelidir. Yaygın test yapılmalı, böylelikle belirti göstermeyen lakin virüsü taşıyan şahısları tespit edilebiliriz. Filyasyon ve sürveyans çalışmalarına ehemmiyet verilmelidir. Birinci basmak güçlendirilmelidir. Toplumun iştiraki sağlanmalı. Sıhhat meslek örgütleriyle iş birliği yapılmalıdır.
Gazete Duvar
