Türkiye ile Yunanistan ortasında gözler yine diplomasi arayışına çevrilirken, iki ülkenin temmuz ayında Almanya’nın arabuluculuğunda vardığı sav edilen fakat hayata geçirilmeyen ön uzlaşının taslak metni sızdırıldı. Atina ile Ankara ortasındaki son Doğu Akdeniz mutabakatının taslağını teşkil eden evrak 10 unsurdan oluşuyor.
Yunan basınına ve Duvar’a konuşan kaynaklar, kelam konusu uzlaşının, Oruç Reis’in evvelki haftalarda Doğu Akdeniz’e açılmasından evvel taraflar ortasında yapılan görüşmelerde sağlandığını söyledi. Bu görüşmeler, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ile Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in diplomasi danışmanı Eleni Sourani ortasında, Berlin’in himayesinde başlatılmıştı. Fakat sonuncu uzlaşma sağlanamazken, Türkiye Oruç Reis’i Akdeniz’e göndermişti.
İşte bu atılımın çabucak öncesinde, tarafların 10 unsurluk bir uzlaşı taslağı üzerinde mutabık kaldığı belirtiliyor. Unsurların birinci altısı Doğu Akdeniz ve Ege Denizi’yle, biri de sürpriz biçimde 2017 ortalarından beri çözümsüzlüğe sürüklenen Kıbrıs’ta güç kaynaklarının paylaşımıyla ilgili.
Sızdırılan metinde öne çıkan unsurlar şöyle:
* 2016’da durma noktasına gelen Türk-Yunan istikşafi görüşmeleri tekrar başlayacak. Bu süreçte, Atina ve Ankara yeni inanç artırıcı tedbirlere odaklanacak ve gerginliği artırıcı adımlardan sakınacak;
* Taraflar bilhassa tartışmalı bölgelere özel kıymet gösterecek. ‘Tartışmalı’ olarak nitelendirilen bölgelerde doğalgaz ve petrol araştırmaları gerçekleştirilmeyecek;
* Ankara ve Atina, bir Erdoğan-Miçotakis görüşmesi için gerekli yeri hazırlamaya başlayacak (bu görüşmenin 2020 yazının ortalarında New York’ta BM toplantıları çerçevesinde gerçekleştirilmesi düşünülmekteydi);
* Yunanistan ve Türkiye Kıbrıs’ta yeni bir beşli tepenin hazırlıklarını başlatacak;
* Türkiye ile Kıbrıslı Türklerin uzun vakitten beri üstünde durduğu çizgi uyarınca, Kıbrıs’ta güç pastasının adil dağıtımı için bir çeşit dağıtım sistemi yaratılacak. Bu halde Kıbrıslı Türklerin güç denklemine eşit iştiraki garanti altına alınacak.
‘VİZE ADIMI ATILACAK, AYASOFYA İÇİN YAPTIRIM UYGULANMAYACAK’
Uzlaşmanın öbür hususlarıysa sığınmacılar, AB-Türkiye bağlantıları ve Ayasofya’nın müze statüsünün kaldırılıp tamamının cami olarak ibadete açılmasıyla ilgili. Taslak metne nazaran sığınmacı sorununda Türkiye’nin AB tarafından finanse edilmesine devam edilecek. Yeni süreçte AB, Türkiye’nin üzerinde ısrarla durduğu vize serbestisi için adım atacak. Son olarak, Ayasofya konusunda Türkiye rastgele bir yaptırım ile karşı karşıya gelmeyecek.
NE OLMUŞTU?
Türkiye ile Yunanistan’ın temmuz ayında Almanya’nın arabuluculuğunda yaptığı görüşmeler, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından kamuoyuna duyurulmuştu. Yunanistan’da muhalefet, görüşmelerin saklı tutulması nedeniyle Miçotakis hükümetine reaksiyon göstermişti.
İlerleyen günlerdeyse iki ülke ortasındaki tansiyon tekrar tırmanmıştı. Türkiye, Yunanistan’ın Mısır’la imzaladığu deniz yetki alanı mutabakatına reaksiyon göstermişti. Atina’daki kaynaklar ise Ankara’nın masada zaman kazanmak istediğini ve güvenilir bir muhatap izlenimi vermediğini söylemişti. Bu süreçte Oruç Reis de Akdeniz’e açılmıştı.
Gazete Duvar
