Gazete Duvar’da, gelişkin bir adalet sistemiyle, başarabildiğimiz ölçüde demokratik bir toplum hayatı sürebilmek için bugünün ve geçmişin karşılaştırılmasına dayalı tartışmaya devam ediyoruz.
Bu bahiste tartışma açılmasının gereği ve faydasına Levent Köker’in Birikim mecmuasındaki yazısı işaret etti: “Başkancı rejim: Popülist yarışmacı otoriterlik mi, diktatörlük mü?” Gazete Duvar muharrirlerinden Ümit Kıvanç, Köker’in ortaya getirdiği problemleri ve görüşleri aktararak, geçmişin tartışılması üzerindeki fiilî ambargoya dikkat çekti ve, “Bizim hakikaten bir demokrasimiz var mıydı?” diye sormadan çıkış aranamayacağını ileri sürdü.
Bugün Berlin Humboldt Üniversitesi’nden Ertuğ Tombuş, tartışmaya katkısını sunuyor.
Tombuş, başkanlık sistemi ile parlamenter sistem ikileminin ötesinde tartışılması gerekenin “Türkiye’de Cumhuriyet tarihi boyunca olagelen öbür bir otoriterlik” olduğunu belirtiyor ve muhalefete “kendilerinin halkın tamamı olmadığını, halkın farklı seslerden oluştuğunu ve bu seslerin hiçbirisinin ne halkın gerçek sesi ne de Türkiye’nin sahibi olduğunu söylemeye yürekleri var mı?” diye soruyor.
ERTUĞ TOMBUŞ: TÜRKİYE’DE DEMOKRASİ SORUNU SİSTEM TARTIŞMALARININ ÖTESİNDE
Ertuğ Tombuş
Ismine ister Türk tipi başkanlık diyelim ister Levent Köker’in Birikim’de yayınlanan yazısında isimlendirdiği üzere liderci sistem diyelim, Türkiye’de varolan siyasi sistemin demokratik paha ve unsurlarla örtüşmediği aşikar. Başkanlık sistemini mümkün kılan anayasa değişikliği ile AKP’nin amaçladığı da esasen iktidarın olabildiğince tek elde toplanması ve bu iktidarın göstermelik olarak devam eden kimi demokratik süreçlerle el değiştirmeden kendilerinde kalmasıydı. Öte yandan bugün Türkiye’deki otoriter sistemin nedenlerini Anayasa’da aramak bile ne kadar manalı bilemiyorum. Anayasa’nın ve kanunların ne vakit kimin için geçerli olacağının iktidarın keyfine kaldığı, iktidardakilerin anayasayı kendi otoriteleri için zarurî bir temel değil de gerekli gördüklerinde uyacakları bir tercih olarak gördüğü bir durumda anayasada ne yazdığına bakmak da ehemmiyetini yitiriyor.
Demokratik normların tekrar inşası için muhalefet partileri başkanlık rejiminden parlamenter hükümet sistemine geri dönülmesi gerektiğini savunuyor. Pekala bazılarının ne olduğu çok da anlaşılmayan “güçlendirilmiş parlamenter sistem” diye isimlendirdikleri bu değişim argüman edildiği üzere otoriterlikten demokrasiye geçişi sağlar mı? Türkiye’deki parlamenter pratiğin tarihini düşündüğümüzde, demokrasi sorunu ve sorunsalının yalnızca biçimsel bir sorun olmadığını görüyoruz. Yani, başkanlık sistemi ile parlamenter sistem ikileminin ötesinde tartışmamız ve sorgulamamız gerekenin Türkiye’de Cumhuriyet tarihi boyunca olagelen öteki bir otoriterlik olduğunu düşünüyorum. Türkiye’de demokrasi sorunu yalnızca başkanlık sistemi mi parlamenter sistem mi sorusunun çok ötesinde bir sıkıntı.
Hasebiyle diyebilirim ki muhalefet şu an kendisinin de modülü olduğu eski rejimin kusurlarını görmezden geliyor. Yapılması gereken yalnızca başkanlık sistemi mi parlamenter sistem mi tartışmasıyla yetinmeyip demokratik alternatif üzerine düşünmek olmalı. Demokratik bir alternatif yalnızca AKP’nin mevcut otoriter başkanlık sistemine karşı değil Kemalist aktörler kadar DP’den AKP’ye Türkiye sağının da devamını sağladığı otoriter siyasi akla da karşı olabilmeli.
Çoğulcu-demokratik siyasetin bir gereği halkın daima bir çokluk olduğu, yekpare ve birleşmiş bir varlık olmadığı, bunun sonucu olarak da bu iradenin kimse tarafından mutlak olarak temsil edilemeyeceğinin kabul edilmesidir. Halbuki Demokrat Parti ile başlayan çok partili periyodun birinci gününden bu yana Türkiye’de siyasi iktidara gelme mümkünlüğü olan bütün partiler halkın yekpare ve tek sesli olduğunda birleşmiş, kimin bu tek sesi temsil ettiği konusunda çatışmışlardır. Bu manada demokratik siyaset olarak tanımlanan çok partili sistem bu temel otoriter akıl ile hudutlu kalmıştır.
2000’lerin başında AKP’nin yaptığı üzere bugün de iktidardaki otoriterin aynasında kendini demokrat gören muhalefetin Türkiye’nin kronikleşmiş siyasi ve toplumsal problemlerine, gitgide derinleşen eşitsizlik ve adaletsizliklere demokratik deva olmaları bu meselelerdeki sorumluluklarını kabul etmedikleri sürece mümkün değil. Ulusalcı hamaset ile garanti ettikleri seçmenlerine kendilerinin halkın tamamı olmadığını, halkın farklı seslerden oluştuğunu ve bu seslerin hiçbirisinin ne halkın gerçek sesi ne de Türkiye’nin sahibi olduğunu söylemeye hamasetleri var mı? Halkın yahut milletin yekpare ve birleşmiş bir varlık olduğu ve iktidardakilerin değil de kendilerinin halkın iradesinin mutlak temsilcisi olduğu argümanıyla muhalefetin ortaya koyacağı alternatif, Türkiye’yi çok partili sistemin birinci gününden beri içine düştüğü otoriterlik döngüsünden çıkarmayacaktır.
Gazete Duvar
