ABD’de George Floyd’un polis tarafından öldürülmesinin akabinde adalet ve eşitlik protestolarının arttığı bu periyotta, bilhassa nefret telaffuzlarına dair yeteri kadar tedbir almadığı gerekçesiyle Facebook’a karşı yapılan reklam boykotu davetine birtakım büyük reklamverenler de uyacağını açıkladı.
Kâr İçin Nefreti Durdur (Stop Hate for Profit) Kampanyası, sivil toplum örgütlerinin inisiyatifiyle ABD’de eşitlik, özgürlük ve adalet hareketine dayanak vermek emeliyle başlatıldı. Kampanya, Facebook ve Instagram’daki nefret içeriklerinin toplumsal meseleleri derinleştirdiğine dikkat çekerken Facebook’un bu tıp içerikleri Facebook ve Instagram’da daha sıkı denetim etmesini talep ediyor. Bu talebin ciddiye alınması için de Facebook ve Instagram’da reklam veren markaların temmuzda, Facebook platformlarında reklam satın almasını ikaz mahiyetinde durdurması isteniyordu. Şimdilik bu davete Verizon, The North Face, REI, Upwork, Ben&Jerry’s, Patagonia üzere büyük şirketler olumlu yanıt verdi. Bu şirketler, temmuzda Facebook ve Instagram’da reklam satın almayarak nefret telaffuzuna karşı platformun harekete geçmesi davetine takviye verecek.
Facebook’un temel gelir modeli, platformlarında daha çok kullanıcının vakit geçirmesi ve paylaşım yapmasına dayanıyor. Kullanıcı etkileşimi arttıkça misal oranda reklam gösterim adedi de artıyor. Sonuç olarak gösterilen reklamlar da platformun gelir hanesine artı olarak yazılıyor. Başlatılan bu kampanya da tam olarak Facebook ve Instagram’daki içeriklerde etkileşimi artırıp daha fazla kar etmek uğruna Facebook’un siyahlara karşı ayrımcılığı körükleyen yahut Musevileri amaç alan nefret içeriklerine göz yumduğunu argüman ediyor. Kampanya, Facebook’un içerik idaresine daha fazla değer vermesi ve nefret hatalarına yönelik içeriklerin daha büyük kitlelere ulaştırılmasının önüne geçilmesini amaçlıyor.
BİRKAÇ YIL EVVEL REKLAMVERENLER YOUTUBE’U DA BOYKOT ETMİŞLERDİ
Markalar tarafından benzeri iki reklam satın alma boykotu 2016 ve 2017’de de yaşanmıştı. AT&T, Verizon, Johnson&Johnson üzere dünya çapında tanınan ve büyük reklam bütçeleri olan markalar Youtube’da reklamlarının göründüğü içeriklere dair platformun gereğince hassasiyet göstermediği gerekçesiyle reklam satın almayı durdurmuşlardı. Bilhassa çocuk istismarı, terör, nefret telaffuzları barındıran içeriklerde kendi reklamlarının yayınlandığını gören markalar bu sorun çözülene kadar platformda olmayacaklarını duyurmuşlardı. O denli ki ortadan yaklaşık iki yıl geçtikten sonra AT&T tekrar Youtube’a döndü. Markalar, reklamlarının uygun içeriklerde gösterilmesini; platformun bu hususta kendilerine teminat vermesini ve somut adımlar atmasını talep etmişlerdi.
Bu taleplerin akabinde Youtube, içerik idaresine daha fazla kıymet vereceğini, daha fazla uzman istihdam edeceğini ve reklamverenlerin önceliklendirmedikleri içerik çeşitlerinde mümkün olduğunca reklam gösterimi yapılmayacağını açıklamıştı. Hatta daha sonra Youtube kanallarının reklam gösterebilmek için kimi minimum kaidelerini güncellemişti.
İKİ BOYKOT ORTASINDAKI BENZERLİKLER VE FARKLAR NELER?
İki reklam boykotunun ortak noktası olarak platformların, deverana giren içeriklerdeki nefret söylemi, pedofili, ırk ayrımcılığı ve gibisi her türlü nefret telaffuzuna dair harekete geçmesi talebini görebiliyoruz. Platformların, yalnızca birer iletim aracı olarak değil; tıpkı vakitte yayınlanan içeriklerin moderasyonu konusunda da sorumlu tutulması ve harekete geçmesi gerektiği vurgulanıyor.
Öteki taraftan Youtube boykotunda markaların temel hareket motivasyonu, kendi reklamlarının uygun bulmadıkları içeriklerde gösterilmesiyken Facebook boykotunda markalar daha genel bir toplumsal faydayı amaçlayarak platformlardaki nefret telaffuzunun engellenmesi talebiyle hareket ediyor. Yani boykotun bir adedinde marka güvenliği ön plana çıkarken başkasında toplumsal güvenlik ön planda tutuluyor.
Buradan da anlıyoruz ki platformlarda para harcayan markaların temel talepleri misal olsa da harekete geçme motivasyonları birkaç yıl içinde değişmeye başlamış. Yalnızca kendi markasını değil bütün ekosistemi düşünmeye yönelen markalar bunu elbette tek başlarına yapmıyorlar. Son 5 yıl içinde platformlarda yaşanan ferdî data sızıntıları, Cambridge Analytica skandalı ve aşırılıkçı içerik üreticilerinin kendilerini reklamlar yoluyla finanse ettiğinin ortaya çıkması kullanıcıların taleplerini de değiştirdi. Platformların kullanıcıları tıpkı vakitte markaların da tüketicileri, gerçek bireyler. Bu bireyler, yalnızca eser ve hizmet satın aldıkları markaların kalitesine nazaran değil toplumsal meseleler karşısındaki tavırlarına nazaran de tercihlerini değiştirebiliyor yahut tercih ettikleri markaların toplumsal problemlere dair harekete geçmesini istiyor. Hal bu türlü olunca markalar, ticari telaşlarının yanı sıra toplumsal problemleri da kapsayan siyasetler üretmeye yöneliyorlar.
REKLAM BOYKOTU PLATFORMLARI TERBİYE EDER Mİ?
Yazının başlığı olan soruya gelecek olursak; reklam boykotu platformları terbiye eder mi? Kâfi yasal düzenlemeler ve denetimler olmadan bunun mümkün olduğunu düşünmüyorum. Yeniden de markalardan gelecek taleplere karşı da platformlar elbette yeni tedbirler almak için süratlice harekete geçiyorlar. Platformlar için kriz manasına gelen bu tıp teşebbüsler, en değerlileri olan gelirlerini direkt etkilediği için ne aşırılık yanlısı içerik üreticilerini küstürmek ne de reklamverenlerin platformlarından kaçmalarını istiyorlar. Aslında ipin hem altında hem üstünde oynuyorlar.
Facebook da Youtube üzere süratlice harekete geçip birtakım önlemler aldığını duyuracaktır. Hatta bu kampanya başladıktan sonra Financial Times’ın aktardığına nazaran Facebook’un üst seviye yöneticilerinden biri platformlarında bir ‘güven açığı’ olduğunu kabul ederek reklamverenlerin istekleri doğrultusunda yeni tedbirler alabileceklerini söylemiş.
Reklam ve teknoloji şirketleri olan üstte bahsettiğimiz platformların bağlı olduğu şirketler, düzenlenmemiş piyasalarda mümkün olan en yüksek karı elde etme motivasyonuyla çalışırken, gelir kaynaklarından gelen bu tip önemli ihtarları elbette kulak gerisi edemezler. Facebook’un alacağı tedbirleri şimdilik bilmiyoruz ancak esaslı bir tahlil getireceğini de sanmıyorum. Başka taraftan gelecek rastgele ekstra bir tedbiri ise hiçbir şey yapılmamasına tercih ederim.
Uygunsuz içeriklerin platformlarda dolaşmasında ve nefret telaffuzunun yayılmasında platformların sorumluluklarını kabul etmekle birlikte dünyayı negatif kıymetlerle okuyanların sunduğu içeriklerin bu kadar çok alıcısı varsa sorunu platformlarda değil öbür yerlerde aramak lazım.
Gazete Duvar