Ermenistan ve Azerbaycan ortasında bulunan Dağlık Karabağ bölgesinde pazar günü sabah saatlerinde başlayan çatışmalar, Türkiye gündeminde büyük yer tutuyor. Acil ateşkes daveti yapmak yerine Azerbaycan’ı desteklediğini açıklayan Türkiye, taraf tutmakla eleştiriliyor. Siyasetçilerin ve sivil toplum örgütlerinin müzakere ve diyalog tabanı oluşturma uğraşında olmadığı, tersine savaşı körükleyen açıklamalar yaptığı vurgulanıyor.
Dağlık Karabağ’da yaşanan çatışmalar, toplumsal medyada üzerine en çok konuşulan mevzulardan biri haline geldi. Türkiye’de yaşayan Ermeniler, bu çatışmanın bir tarafıymışçasına toplumsal medyada gaye alınıyor ve nefret telaffuzuna maruz kalıyor. Öte yandan, dün akşam saatlerinde Ermeni Patrikhanesi’nin bulunduğu ve Ermenilerin ağır olarak yaşadığı Kumkapı’da, Azerbaycan bayraklarıyla şov yapan bir araç konvoyu Ermeni toplumunun tasasını artırdı.
Selina Doğan ‘ERMENİLER DAIMA TOPUN AĞZINDA BEKLETİLİYOR’
Hrant Dink Vakfı tarafından hazırlanan “Medyada Nefret Söylemi 2019” raporuna nazaran, Ermeniler en çok nefret söylemi üretilen kümeler ortasında birinci sırada yer alıyor. Tüm ulusal gazetelerin ve sayısı 500’ü bulan mahallî gazetenin hafta içi sayılarının taranmasıyla hazırlanan raporda, 2019 yılında Ermenilerle ilgili tam 803 kere nefret söylemi üretildiği belirtiliyor. TBMM 25. ve 26. periyot milletvekili avukat Selina Doğan’a nazaran bu sonuç bir tesadüf değil.
Türkiye’deki azınlık toplumlarının geçmişten beri telaş ve tedirginlik içerisinde yaşadığını belirten Doğan, nefret telaffuzunun cezasız kaldığı bir hukuk sisteminde topluluk üyelerinin kendilerini muhafazasız hissettiklerini belirtiyor. Periyodun Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2010 yılında BBC Türkçe’ye verdiği mülakatta, Türkiye’de yaşayan 100 bin Ermenistan vatandaşına ait “Gerekirse hudut dışı edebiliriz” kelamını hatırlatarak şöyle devam ediyor:
“Geçmişte de misal durumlar yaşandı. Mesela Türkiye’de bin bir zorlukla yaşayan Ermenistanlıların, daima topun ağzında bekletilerek hudut dışı edilmekle tehdit edildiklerini biliyoruz. Hakikaten dün medyaya düşen Ermeni Patrikhanesi’nin önündeki kafileyi de gördünüz.”
Selina Doğan’a nazaran Ermenilere yönelik nefret telaffuzunun son günlerde artmasının nedenlerinden biri de sırf tek bir görüşün temsilcilerine yer veren medya sistemi. “Meseleye bir öbür açıdan yaklaşabilme ihtimali olan hiç kimse yer bulamıyor medyada. Bu konu dahi sorunun nasıl kısır bir ortamda kamuoyuna sunulduğunun ve muhakkak bir ideolojinin empoze edildiğinin ispatı.”
“Ne yazık ki şu anda gerek iktidar gerekse muhalefetin büyük kısmı dünya medyasında bölgeyle ilgili yayımlanan haberleri görmezden gelerek adeta refleksif ezbere dayalı reaksiyonlar vermekte. İktidarın bir müddettir yaşadığı kan kaybı ve ekonomik gelişmeler nedeniyle çeşitli teşebbüslerle -Ayasofya ve Akdeniz’deki gelişmeler gibi- milliyetçi refleksi kışkırtmaya çalıştığını biliyoruz. Sıra artık Kafkasya’ya geldi. Lakin ne yazık ki siyasi aktörler kendi iktidarlarının koruması uğruna tüm insanlığı, insani kıymetleri hiçe saymaktalar. İç siyaset yoluyla ellerinde bulundurdukları medya ve yargı gücüyle bunu manipüle etmek daha da kolaylaşıyor.”
Herkesi sağduyu, diplomasi ve diyalog daveti yapmaya çağıran Doğan, şu sözleri kullanıyor:
“Akil olan herkes, karşılaşmada taraf meblağ üzere bir tarafı tutmak yerine tüm taraflara itidal davetinde bulunmalı ve savaş kışkırtıcılığından kaçınmalı. İnsanlığın içinde bulunduğu hal bunu mecbur kılıyor.”
Hrant Dink Vakfı’nın hazırladığı “Medyada Nefret Söylemi 2019” raporunda yer alan maksat kümelere nazaran nefret söylemi grafiği. ‘DAĞLIK KARABAĞ NE VAKIT PATLAYACAĞINI BİLMEDİĞİNİZ BİR MAYIN TARLASI GİBİDİR’
2013 yılından beri kendi tabiriyle “evi üzere gördüğü” İstanbul’da yaşayan Ermenistanlı Gazeteci Varduhi Balyan, Dağlık Karabağ’daki çatışmaların bölgede barış isteyen ve bunun için çalışan şahıslar için derin bir hüzün kaynağı olduğunu söz ediyor.
Türkiye ve Ermenistan ortasında olağanlaşma süreci, çatışma tahlili ve kolektif hafıza üzerine çalışan Balyan, “Ermenistan’da büyüyen biri olarak Dağlık Karabağ’daki çatışmalara ‘alışık’ oluyorsunuz çünkü hiçbir vakit durmuyor. Ateşkes olsa dahi, o bölge ne vakit patlayacağını bilmediğiniz bir mayın tarlası gibidir” diyor.
‘ARKADAŞIMIN KONUTUNDA KALACAK KADAR ENDİŞELENDİRİYOR’
Balyan, Dağlık Karabağ’da yaşanan son çatışmaların birçok istikametiyle evvelki ateşkes ihlallerinden farklı olduğunu düşünüyor:
Varduhi Balyan “Farklılaşan taraflardan biri de Türkiye’nin taraflı ve kışkırtıcı hali. Gerek devlet mercilerinden, gerek toplumsal medya kullanıcılarından üç gündür komşu ülke Ermenistan’a ve Ermenilere karşı nefret yayılıyor ve bu, haliyle İstanbul’da yaşayanları endişelendiriyor. Sevdiğim için yaşamaya karar verdiğim, konutum üzere gördüğüm kentte kendimi inançta hissetmemeye başladım. Toplumsal medya kışkırtmalarının Türkiye’de yaşayan Ermenilere karşı somut ataklara dönüşebileceğini geçtiğimiz temmuz ayında Kumkapı’da Ermeni ailelere yapılan ataklarda gördük. Bunun doğuracağı sonuçları gözetmeksizin kışkırtıcı açıklamaların devam etmesi ve kartopu üzere büyümesi -akşam arkadaşımın meskeninde kalmayı tercih edecek kadar- kendi can güvenliğim için de kaygı doğuruyor.”
“İki ülkenin halklarının ne kadar benzediğini, Azerbaycanlı aile dostlarımız olduğunu duyarak büyüdüm. Bir gün gidip ailemin bırakıp kaçtığı konutu görme, Azerbaycanlı arkadaşlarımla çay içme hayaliyle yaşıyorken, artık bölgedeki savaşı, başka ülkelerin savaşı kışkırtmasını izliyorum. Ailem, her iki taraftaki dostlarım ve aileleri ve mevcut siyasetten ötürü onlarca yıldır bu cehennemi yaşamak zorunda kalan halklar için telaş ediyorum.”
‘TÜRKİYE ERMENİLERİNİ BİLMİYORLAR’
Kapalıçarşı’da kuyumculuk yapan Sarkis Beyefendi, güvenlik kaygısı ile soyadını paylaşmak istemiyor. Türkiye’de yaşayanların büyük bir kısmının Türkiye Ermenileri hakkında kâfi bilgiye sahip olmadığından yakınıyor ve bu sebeple iş ortamında siyasi problemleri konuşmaktan kaçındığını belirtiyor.
“Mümkün mertebe bu türlü muhabbetlere girmemeye çalışıyoruz. Zira yüzümüze gülüyor gerimizden küfür ediyorlar. Kimse ne olup ne bittiğini nitekim öğrenmek istemiyor. Bahse dair hiçbir şey okumuyor, ne anlatabilirsin ki?”
Husus Ermeniler olunca sol, sosyalist kıymetlere sahip olduğunu söz eden medya kurumlarının bile milliyetçi söyleme ayak uydurduğunu tabir eden Sarkis Beyefendi, “Ulusal medyayla tıpkı başlığı attılar” diyor.
Türkiye Ermenilerinin kıymetli bir kısmının yurt dışına göç etmeyi düşündüğünü ve son gelişmelerin bu kanıyı kuvvetlendirdiğini belirtiyor. “Benim etrafımdaki birden fazla kişi gitmek istiyor. Nefret telaffuzunda hiç aşağı inmiyoruz, zira. Daima birinci sıradayız. İki çocuğum var. Mecburen onları düşünmek zorundayım. ‘Burada kalsam çocuklarıma bir şey olur mu?’ diye düşünüyorum, şu anda. Ebeveyn olmadan evvel bu türlü bir durumum yoktu ancak artık var.”
Gazete Duvar
