Almanya’nın çeşitli kentlerinde, 2001 yılından 2007 yılına kadar, Türkiyelilere yönelik faili meçhul cinayetler yaşandı. Kamuoyu, öldürülenlerden kimilerinin döner dükkanı işletmesi nedeniyle bu cinayetleri ‘dönerci cinayetleri’ olarak isimlendirdi. Meğer işlenen cinayetlerden daha fazlasının olduğu 2011 yılında bir banka soygunu sonrasında faillerin yaşadığı karavana polisin yaklaşması üzerine ortaya çıktı. Yakalanacaklarını anlayan zanlılar karavanı ateşe vererek intihar etmişlerdi. Polisin karavanda ve bu vakanın sonrasında kundaklanan bir öteki meskende yaptığı araştırma, bu seri cinayetlerin gerisinde Nasyonalsosyalist Yeraltı Örgütü (NSU) isimli bir neo-nazi örgütünün olduğunu ortaya çıkardı.
Örgüt işlediği bütün cinayetleri fotoğraflamış ve bir sinema haline getirmişti. Örgütün hayatta kalan tek üyesinin yargılandığı dava sürecinde yıllarca cinayet işleyen bu bireylerin neden yakalanamadıklarına ait ip uçları çıktı. Davayı izleyen iki Türk gazeteciden biri olan Üniversal gazetesi Almanya temsilcisi Yücel Özdemir, sadece bu cinayetleri değil Almanya’da göçmenlere yönelik neo-nazi cinayetlerinin geçmişini ve Almanya’da tekrar ortaya çıkan ırkçılığı inceleyen ‘Neonazi-İstihabarat-Emniyet üçgeninde NSU Cinayetleri’ isimli bir kitap yazdı. Yücel Özdemir ile Almanya’da neo-nazi örgütlenmesini ve yıllarca süren bu seri cinayetleri Alman emniyet ünitelerinin neden çözemediğini konuştuk.
Aslında Almanya’da neonazi örgütlenmesinin neredeyse Hitler’in yıkılışından sonra hiç kesintiye uğramadığını görüyoruz. Altmışlı yıllarda birinci göçmenlerin gelişinden sonra onlara yönelik ırkçı hücumlar çabucak başlıyor mu? Zira birinci öldürülen Türkiyeli 1990 yılında cinayete kurban gitmiş. Almanya’da faşizmin cinayet işleyecek kadar tekrar örgütlenmesini yalnızca göçmen personellerin varlığı ile açıklayabilir miyiz?
Göçün birinci yıllarında ırkçı cinayetler neredeyse hiç yok. Öldürme hadiselerine daha çok 1980’li yıllardan itibaren şahit oluyoruz. Savaş ve hezimetten geriye kalan Nazilerin değerli bir kısmı muhafazakar ve liberal partilerde siyaset yapmaya devam ettiği için ırkçı örgütlerin varlığı hissedilmiyordu birinci yıllarda. Bunda açıktan Neonazi kanıları savunan örgütlerin yasaklanmasının da var. 1960’lı yıllardan itibaren ise küçük kümeler halinde örgütleniyorlar. 1964’de Milliyetçi Demokrat Alman Partisi (NPD) kuruluyor. Misyonu daha çok soğuk savaş yıllarında pek çok ülkede olduğu üzere anti-komünizm. Lakin göçle birlikte kullandıkları en önemli slogan “Ausländer Raus” oluyor. Yani “Yabancılar Dışarı”. Fakat o yıllarda bu slogan ve ona bağlı uygulamaların Almanya’da epeyce yaygın olduğunu biliyoruz. Pek çok lokanta, cümbüş yeri, birahanenin yapısında “Yabancılar giremez” yazıları vardı. Bu nedenle Türkiye’den Almanya’ya göçün birinci yıllarında taarruzlardan fazla dışlama yaygın.
Faşist hareketlerin tekrar cinayet işleyebilecek seviyeye ulaşmasını tek başına göçmen çalışanların gelişiyle açıklamak gerçek olmaz. Zira ırkçıların amacında yalnızca göçmen çalışanlar, bilhassa Türkiye’den gelenler yoktu. Amadeu Vakfı’nın tuttuğu listeye nazaran Almanya’da 1990-2017 yılları ortasında toplam 208 insan neo-naziler tarafından öldürüldü ve bunların azımsanmayacak kısmını Alman fakirleri ve antifaşistleri oluşturuyor. İki Almanya’nın birleşmesinden evvel ise 40’ın üzerinde insan öldürülüyor. Resmi kayıtlarda, toplamda yaklaşık 45 Türkiye kökenli göçmen Almanya’da neo-naziler tarafından katledilmiş.
Yücel Özdemir Aslında senin de bu kitabı yazmana yol açan bu seri cinayetler polisin bir başarısı ile çözülmedi. Bu bireylerin bir banka soygunu sonrasında yakalanacaklarını anlamaları üzerine intihar etmeleri üzerine bu cinayetler ile bağlantıları olduğu anlaşıldı. Biraz süreci anlatır mısın? Hadise nasıl açığa çıktı?
Nasyonalsosyalist Yeraltı Örgütü (NSU) üyesi üçlü; Uwe Mundlos, Uwe Böhnhardt ve Beate Zschäpe, bir aramadan sonra Ocak 1998’de yer altına çekiliyorlar. Örgütü de bu sırada kuruyorlar. Daha evvel bu türlü bir örgüt yoktu. 2000 yılından itibaren 2007 yılına kadar seri cinayetlere ve geçimlerini sağlamak üzere banka soygunlarına başlıyorlar. Tam 13 yıl boyunca, hem de doğup büyüdükleri Jena’dan çok uzak olmayan kentlerde “illegal” yaşadılar. Ortaya çıkmaları ise 4 Kasım 2011’de Doğu Almanya’da bulunan Eisenach kentinde bir banka soygunu sonrasında oldu. Sabah banka açıldıktan sonra soygun için içeriye giren Mundlos ve Böhnhardt 72 bin avroyu alıp bisikletle hadise yerinden uzaklaşıyorlar ve bir kilometre uzakta park ettikleri kiralık karavana giriyorlar. Kentin polisi peşlerine düşüyor. 12.00’de bir devriye polisinin karavana yaklaştığını görün iki Uwe arabayı ateşe vererek intihar ediyorlar. Bu hadiseden üç saat sonra, saat 15.00’de bu sefer Beate Zschäpe, Zwickau’da kaldıkları meskeni ateşe veriyor. Karavan ve meskende bulunan silahlar seri cinayetlerinneo-naziler tarafından işlendiğini böylelikle ortaya çıkarıyor. Dediğininiz üzere ortada polisin bir başarısı yok.
Bu cinayetlerde dikkat çeken en kıymetli nokta cinayetlerin epeyce profesyonel işlenmesi. Katiller vefattan emin olmak için bilhassa baştan vuruyorlar. Ayrıyeten cinayeti belgelemek üzere bir özellikleri de var. Birinci olarak çiçekçi Enver Şimşek cinayetinde bu türlü başlıyor. Sanırım hepsinde ayrıyeten cinayet fotoğraflanıyor. Sence bu kadar detaya neden dikkat ediyorlar?Politik cinayetlerde fotoğraflamak çok görülen bir şey değil. Daha çok psikopat seri katillerde görülen bir durum. Bunu neye yorumluyorsun?
Bu, muhakkak bir plan dâhinde cinayetleri işlediklerini gösteriyor. Tıpkı silahın kullanılması da planın kesimi. Birebir bireylerin işlediği, fakat bunların kimler olduğu yıllarca bir soru işareti olarak kaldı. Cinayetler sırasında fotoğrafların çekilmesi sonradan propaganda hedefiyle kullanmayı planladıklarını gösteriyor. Nihayetinde o denli de oluyor. Uwe Mundlos tarafından yapıldığı söz edilen 15 dakikalık Pembe Panterli sinema de bu niyetle hazırlanmış ve cephane üzere meskeni ateşe veren Zschäpe tarafından basına gönderilmişti.
Öldürülen Yunanistanlı Theodoros Boulgarides sanırım cinayetlerdeki tek Türkiyeli olmayan göçmen. Alman polis memuru Kieserwetter ise banka soygunu sırasında öldürülüyor. Bu da sanırım Hristiyan ya da Müslüman ayrımı yapmadıklarını gösteriyor. Onu neden maksat aldılar sence?
Cinayetler serisi katillerin kurbanları asıl olarak Türk ya da Türkiye’den geldi diye seçtiklerini gösteriyor. Onlar için Türkiye’den gelenlerin başka kimliklerinin pek bir değeri yok. Ayrıyeten öldürülenlerin hepsinin genç-orta yaştaki erkekler olması da dikkat cazip. Hazırlanan kelamda manifestoda da Türk düşmanlığı görülüyor. Almanya’nın yabancılar tarafından ele geçirildiğini düşündükleri için en büyük küme olan Türkleri düşman olarak belirlediler. Boulgarides’in de Türk diye öldürülmüş olabileceğini iddia ediyorum. İki nedenden dolayı. Birincisi; Pembe Panterli sinemada son göçmen kurban olan Halit Yozgat’ın üzerine “9. Türke” yazıyor. Halbuki Halil Yozgat 8. Türkiyeli. İkincisi; İş ortağı Bolugarides’in biraz Türkçe konuştuğunu, öteki Türk esnaflarla iyi diyalog içinde olduğunu, bu nedenle herkesin onu Türklere benzettiğini mahkeme sırasında anlattı. Kendisini tanıyan Türk esnaflarla konuştum, onlar da bunu doğruladı.
Tahminen vaka çözüldükten sonra bize her şey kolay görünüyor. Lakin farklı kentlerde olsa da birebir cinayet silahı ile işlenen cinayetler var. Hepsinde Ceska 83 ve Bruni marka silah bulunuyor. Üstelik kimi şahitler iki farklı cinayette bisikletli şahıslar gördüklerini söylüyor. Bir şahit ise işlenen cinayetle bir neo-nazi hareketindeki bireyleri teşhis ediyor. Polisin bu kadar ortak özelliği birleştirememesi çok garip değil mi?
Bütün sorun de bu zati. Kurbanların kriminal hadiselerle irtibatı olmadığı bilinmesine karşın, ısrarla soruşturmanın bu tarafta yapılmak istenmesi sahiden de garip. Her cinayet ya da bombalı taarruzdan sonra neo-naziler dışındaki bütün ihtimaller devreye konuluyor. Neo-nazilerin ihtimal dışı tutulmasına münasebet, “Bugüne kadar bu cinsten seri cinayetler işlemediler. Bu nedenle onların cinayetleri yapması mümkün değil” diye açıklandı. Bu mantıkla hareket edildi ve her cinayetten sonra çizilen robot fotoğraflarda, Alman olmayan tipler çizildi. Şahitler ısrarla bisikletle kaçanların “güneyli” yani yabancı olmadığını söylerken, polis ısrarla yabancılara benzeyen robot fotoğraflar çiziyordu.
Benim de en çok merak ettiğim ve hala de karşılığını bulamadığım soruların başında, “Polis neden her cinayetten sonra tıpkı biçimde davrandı?” geliyor. Kurbanların hayat kıssaları, yaptıkları işler, yaşadıkları kentler farklı olduğu halde ve en kıymetlisi de Türkiye’den gelme dışında diğer ortak özellikleri olmayan insanların öldürülmesinden sonra neden birebir halde davranıldığı bir muamma olarak kalmaya devam etti.
NSU Cinayetleri, Yücel Özdemir, 264 Syf., Kor Kitap Alman devletinin bütün güvenlik ünitelerinin bu cinayetleri görememesinde kendi içlerindeki sağcı örgütlenmelerin neo-naziler ile bağının ne kadar tesiri var?
Cinayetler kıymetli bir tesirinin olduğunu gösteriyor. Bilhassa cinayetleri işleyen NSU’lu katillerin istihbaratla temasını, daha doğrusu istihbaratın avucunda yaşadıklarını kitapta detaylı olarak anlatıyorum. Katillerle emniyet ortasında direkt bir irtibat ortaya çıkmış değil. Lakin şu günlerde Almanya’da en çok tartışılan mevzuların başında emniyet üniteleri içindeki neo-nazi örgütlenmelerin olmasından dolayı, bu türlü bir ilişki da olmuş olabilir. Federal Almanya tarihinde bilhassa istihbarat örgütleriyle neo-naziler ortasında daima bir temas oldu. NSU’nun dışında faşist NDP’nin kapatılması için açılan devada da birçok sayıda istihbarat elemanı parti yöneticisine şahit olduk. Bu nedenle Alman antifaşistleri haklı olarak boşuna, “İstihbarat mı neo-nazileri yoksa neo-naziler mi istihbaratı yönetiyor? sorusunu sormuyor.
Bir de natürel öldürülenlerin yakınlarının yaşadıkları var. Çabucak bütün cinayetlerde polis nedense hiç farklı bir nedenden şüphelenmiyor. Ve hepsinin ortak noktası; geride kalanlar ayrıyeten yakınlarının katli ile alakalarının olmadığını ispat etmeye çalışıyorlar. Bu da onlar için maddi manevi bir diğer yıkım oluyor. Ya bir aldatma kıssası ya da mafya hesaplaşmasından şüpheleniliyor. Bu öykülerden sana en çarpıcı gelen seni en etkileyen hangisi oldu?
Bütün kurban yakınları büyük acılar çektiler. Adeta konutla karakol ortasında mekik dokudular. Hatalı ilan edildiler. Bir taraftan babalarını, kardeşlerini, çocuklarını kaybetmenin büyük acısı öbür tarafta ise hatalı damgasını yemek elbette kolay değil. Anlatılanlardan, ki bütün aileler yaşadıklarını detaylı bir halde anlatmadı, Kubaşık ve Şimşek ailelerinin ruhsal açıdan büyük yaralar aldığın gösteriyor. Beni en çok etkileyen, cenazeyi defnettikten sonra Pazarcık’tan Dortmund’a dönen Elif Kubaşık ve kızı Gamze Kubaşık’ın başsağlığına gelenlerin gözleri önünde birebir gün apar topar karakola götürülmesi ve sorguya çekilmesi oldu. Saatlerce cevabını bilmedikleri sorularla maruz kalmışlar ve “bilmiyoruz” dediklerinde de terslenip aşağılanmışlar. Asıl gayenin korkutma ve sindirme olduğu artık daha iyi anlaşılıyor.
Bütün bu yaşananlardan sonra sence Almanya bütün bu olanlardan nasıl dersler çıkardı. Ya da bu mahkeme sürecinin Almanya’daki faşist ırkçı örgütlenmelere ait devletin halinde bir değişiklik yarattı mı? En azından devletle ilgileri açısından?
Maalesef pek ders çıkarılmadı. Politik açıdan tekraren özürler dilendi, kurbanlar Berlin’e davet edildi, kelamlar verildi. Lakin, kurbanların en büyük temennisi olan NSU üçlüsüne takviye verenlerin açığa çıkarılarak cezalandırılması talebi yerine gelmedi. Dava, mahkeme huzuruna çıkarılan beş kişi ile sonlu kaldı. Onlar da, başsanık Zschäpe dışındakiler, beklenenin altında ceza aldılar ve ortamızda dolaşmaya devam ediyorlar. Bunu bilmek bilhassa kurban yakınları için müthiş bir durum olsa gerek. İstihbaratla, emniyetle Neonaziler ortasındaki ilişkilerin da hesabı sorulmadığı için, bilhassa emniyetin içindeki Neonazi örgütlenmeler bu kere NSU 2.0 ismi altında tehdit mektupları göndermeye devam ediyorlar.
Bir arada büyüdüler ve bir arada öldürüldülerDÜNYA
NSU 2.0’dan gazeteci Deniz Yücel’e tehdit mektubuDÜNYAGazete Duvar
