Farhad Manjoo
Bu yazının orjinali 7 Ekim 2020 tarihinde yayınlanmıştır.
Geçen hafta sonlarında kıymetli bir şey oldu, kısa müddetliğine açılarak önümüzdeki sisi dağıtan bir pencere gördük: Donald Trump, en sonunda Amerikalılara korona virüsü hakkındaki gerçeği gösterdi.
Kendi kelamlarıyla değil doğal ki. Cornell Üniversitesi’ndeki araştırmacılara nazaran, Trump, pandemiyle ilgili yanlış bilgilendirmede en büyük itici gücü oldu. Halk sıhhati uzmanları, Başkan’ın kendi hastalığının onu daha gerçekçi bir hale getirebileceğini umuyordu. Bunun yerine, pazartesi günü hastaneden taburcu edilmesinden bu yana, Trump, virüsün korkulacak bir şey olmadığını ilan ederek yaptığı çarpıtmalarda daha da cüretkâr bir hale geldi. Salı günü, hem Facebook hem de Twitter, Trump’ın mevsimsel gribin korona virüsünden daha ölümcül olduğunu öne sürdüğü iletileri engelledi.
HASTALIK GERÇEKLERİ ORTAYA ÇIKARDI
Lakin, Başkan’ın davranışları daha dürüst bir öykü anlatıyor ve basının Trump yandaşlarına bile virüsün yarattığı tehdidi aktarması için uygun bir yol sunuyor: Hastalandığında, Trump bu durumu ciddiye aldı. Sırf grip olmuş bir insan üzere reaksiyon vermedi. Basın dünyası, gerçek tehdidi aktarmak için Trump’ın virüse karşı kendi çabası bağlamında nasıl davrandığına odaklanmalı ve geri kalanımızın bunu nasıl düşünmesi gerektiğine dair kelamlarına prim vermemeli.
Vakit çizelgesi tıbbi bir tansiyon sineması üzere ilerlemedi. Lider, cuma günü saat 1’den çabucak evvel testinin olumlu çıktığını duyurdu. Sırf 16 saat sonra, ateşi keskin bir halde yükselirken kanındaki oksijen düzeyi düştüğünde, Trump bir helikopterle Walter Reed Askeri Hastanesi’ne götürüldü.
Liderin tabipleri, Trump’ın uzun vakittir öne sürdüğü ‘mucizevi’ tedavilerin hiçbirine prim vermedi. Hidroksiklorokin, ultraviyole ışık terapisi ya da çamaşır suyu yerine, aktifliği bilim olarak saptanmış tedavilere yöneldiler. Tabipler, onu, kimi hastalardaki semptomları hafiflettiği klinik bir çalışmada gösterilen deneysel bir antikor tedavisine aldılar; bu tedavi, birden fazla Amerikalı için şimdi uygulanmıyor. Trump’a, hafta sonu boyunca, genelde şiddetli Covid-19 olayları olan hastalarda kullanılan bir steroid de dahil olmak üzere iki ilaç daha verildi.
Liderin hekimi Sean Conley, pazartesi günü yaptığı açıklamada, “Sürecin başında bu kadar erken periyotta tedavi gören bir hasta kelam konusu olduğunda, şimdi keşfedilmemiş bir bölgedeyiz” dedi.
KENDİSİNE HEKİM ORDUSU, İNSANLARA PALAVRALAR
Conley’nin gerisinde, Trump’a bakan bir tabip kümesi duruyordu. Sahne çok kasvetliydi: ABD Lideri ölümcül bir enfeksiyona yakalanmıştı ve adeta bir ordu, düşmanla yüzleşmek için toplanmıştı. Bu hekimler, güya tam manasıyla bir acil durummuş üzere, ellerindeki her şeyle, şok ve dehşetle virüse reaksiyon veriyorlardı zira aslında durum tam olarak böyleydi.
Trump’a dünya standartlarında bir tıbbi bakım sunulmasını kıskanmıyorum; ABD’nin önderi bunu hak ediyor. Öte yandan, liderin Covid-19’u ciddiye alınmaya bedelse, dünyanın en iyi hekimlerinden oluşan bir takıma ve bir eczane dolusu ilaca gereksinim duyuyorsa, nasıl olur da bizlere bu virüs kıymetli bir şey değilmiş üzere davranmamızı söyleyebiliyor?
Yani, burada ikiyüzlülükten daha fazlası kelam konusu. Basında, sık sık Trump’ın virüsle nasıl şahsî olarak gayret etmeye çalıştığı ya da gayret ettiği yerine, onun virüsle ilgili söylediklerine odaklanıyoruz. Mesela, Trump sık sık maske takmazken, kendisine yakın olan başkalar beşerler maske takmadığında öfkeleniyor ve beşerler ona çok yaklaştığında tüyleri diken diken oluyor. (Sonra tekrar, insanların kendisiyle konuşurken maskelerini indirmelerini istiyor; eh, tutarlılık onun güçlü tarafı değil doğal ki.)
BASIN TRUMP’IN PALAVRALARINI DESTEKLİYOR
Basın da halkın, Trump’ın palavralarının ötesindeki bu gerçekleri görebildiğinin farkında. 210 binden fazla Amerikalının bu hastalık yüzünden öldüğünü ve her gün yüzlercesinin daha can verdiğini düşünürsek, Covid-19’un aslında ziyadesiyle tehlikeli olduğu apaçık görülebilir.
Tekrar de birçok Amerikalı bu tehlikeyi kabul etmiyor çünkü Trump pandeminin başlangıcından bu yana bariz olan gerçekliği ezip geçmeyi başardı. Onun ardındansa söylentiler ve komplo teorileri kırda açan çiçekler üzere filizlendi. Ve artık, anketlerde geriye düşmüş haldeyken ve takımında gitgide büyüyen bir salgınla birlikte, Trump şimdiye kadarki en ziyan verici dezenformasyon kampanyasına başlıyor: ‘Virüs hiç değerli değil’ ve ‘Amerika geri döndü!’
Hiç kimse bu palavraya inanmamalı fakat milyonlar inanacak. Cornell Bilim İttifakı Yöneticisi Sarah Evanega liderliğinde bir takım oluşturan Cornell Üniversitesi araştırmacıları, bu yıl 1 Ocak ile 26 Mayıs ortasında ayında yayınlanan 38 milyon İngilizce makaleyi inceledi. Mucize tedavilerden Bill Gates ve Dr. Anthony Fauci ve 5G hücresel teknolojinin hastalıkla olan kelamda temasları hakkındaki komplo teorilerine varıncaya dek, virüs hakkında çok sayıda yanlış bilgi tespit ettiler.
Araştırmacılar, aşı tersi kümeler üzere ‘taban kaynaklarının’ bir tesir yaratmasına rağmen, ‘başta ABD Lideri üzere daha güçlü aktörlere nazaran genel yanlış bilgi kümesine çok daha az katkıda bulunduklarını’ saptadılar.
Pekala, lider neden bu kadar güçlü bir palavra bilgi kaynağı? Sebebi, kısaca Trump’ın yanlışsız olmayan birçok şey söylemesi değil; liderin söylediği her şeyin basın tarafından güçlendirilmesi. Bu kelamların bir kısmı, liderin söylediklerini düzeltme eforlarının bir kesimi olabilir lakin büyük çoğunluğu o denli değil. Araştırmacılar, ‘büyük ölçüde yanlış bilginin halka düzeltilmeksizin ulaştırıldığını’ buldular.
LİDER VİRÜSE BOYUN EĞDİ
Bu sorunu hafifletmenin yolunun, gazetecilerin liderin palavralarına meydan okuması olduğunu ve tahminen de onun palavralarını daha az örtmeleri olduğunu savunabilirsiniz. Ne var ki, ben bu sorunun bir yanıtı olduğundan emin değilim. Yapılan araştırmalar, doğruluk denetiminin yanlış bilgilere karşı karışık tesirleri olduğunu gösteriyor. Ve Trump lider olduğu surece, onun kelamlarını örtbas etmemek hakikaten de bir seçenek olamaz; bilhassa şu anda, hararetli bir kampanyanın ortasında ve başrol oynadığı bir salgının ortasındayken…
Bana nazaran, Başkan’ın geçen hafta gerçekleştirilen tıbbi tedavisi, aylar boyunca süren propagandayı ortadan kaldıran bir noktaya işaret ediyor: Covid-19 açık biçimde çok berbat bir hastalık. Bu hastalık, bir gün cömert kampanya bağışçılarıyla birlikte eğlenmenize ve sonraki gün oksijen desteğine muhtaç olmanıza yol açabilir.
Trump, Covid-19’un bizlere hükmetmesine müsaade vermememiz gerektiğini söylüyor. Bunu söylemek kolay; hakikat olmadığını kanıtlamak da bir o kadar kolay. Trump’ın virüse ait deneyiminin ortaya koyduğu gerçekler -en yakınındakilere çok süratli biçimde bulaşması, kampanya bildirilerini ve seyahatlerini süratli bir biçimde baltalaması, onu ağır tıbbi bakım gerektiren bir noktaya dek hızla hasta etmesi-, bu sorunla ilgili yanlış bilgilere karşı en büyük silahtır. Çünkü, ABD Lideri bile virüsün hakimiyeti altındaydı.
Yazının orjinali NY Times sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Gazete Duvar
