Korona virüsü nedeniyle bir çok kurum konutta çalışmaya başladı. İstanbul Emekçi Sendikaları Bürolar Platformu (İİSŞP) Sözcüsü ve Türkiye Gazeteciler Sendikası İstanbul Bürosu Yöneticisi Banu Tuna, düzenlediği basın içtimasında Mayıs ayında gazetecilerin yaşadıklarına dair anket sonuçlarını açıkladı ve kıdem tazminatının fona devredilmesine karşı sürdürülecek savaş tekniklerini kıymetlendirdi.
Anketin sonuçlarına nazaran basın çalışanlarının yüzde 41,8’i Covid-19 sürecinde çalışırken kendisini risk altında hissediyor, 36,9’u ise salgın sürecinde hak kaybına uğradığını belirtiyor.
“Bağımsız çalışan gazeteciler bu süreçte hastalanmaktan kaygı ediyorlar zira gelirleri üretimlerine bağlı. Rastgele bir toplumsal garantileri yok” diyen Tuna anket sonuçlarını şöyle aktarıyor:
“Ankete katılan gazetecilerin yüzde 41.5’i mesleğinden ötürü salgın sürecinde kendini risk altında hissettiğini beyan etmiştir. Risk algısının temelinde mesleğin tabiatından kaynaklanan nedenlerin yanı sıra kimi kurumların gerekli tedbirleri almayışı ve Covid-19 sonrası periyodun garantisiz çalışma koşulları mümkünlüğü da gösterilmiştir:
- Çalışma yerimiz çalışan sayısına orantıyla çok küçük.
- İçeride çalışmama karşın alandaki muhabir arkadaşlarımın riski taşımasından endişeliyim.
- İşimiz gereği insan ilgileri olan bir meslek ve hasebiyle bu risk her vakit var.
- Salgının birinci periyotlarında meskenden çalışmamıza rağmen şu anda şirkette çalışıyoruz. Yalnızca bir arkadaşımıza KOAH olduğu için müsaade verildi.
- Daima sokaklarda ve beşerlerle muhabere içinde olmak risk oluşturuyor.
- Bağımsız çalışıyorum. Hasta olsam, 14-20 gün haber yapamam ve bu beni ekonomik olarak zorlar.
- Mesleğim gereği yüz yüze görüşmeler yapıyorum, kalabalık ortamlara giriyorum ve bu da benim için büyük risk demek.
- Salgında tartışmasız en çok risk altında olanlar sıhhat emekçileri ve bizleriz. Alanı geliyor karantina binaları önünde, hastanelerde, sokak aksiyonlarında, 1 Mayıs’ta olduğu üzere polis müdahalesi altında çalışıyoruz. Virüsün yayılma biçimi ve suratını da dikkate alırsak virüs kapma ihtimalimiz bu ortamlarda çok yüksek oluyor. Bilhassa polis müdahalesinin yaşandığı durumlar ya da cenazeler bu riski 10 kat artırıyor.
- Yakın gelecekte çalışabilecek bir gazetenin kalıp kalmayacağını bilemediğimden kendimi risk altında hissediyorum.
- Şu an meskenden çalışıyoruz fakat büroya geri dönmek zorunda kaldığımızda risk altında olacağımızın farkındayız.
- Çalıştığım konumda hiçbir tedbir alınmadı. Hava almayan bir kısımda beş kişi çalışıyoruz.
KURUMLAR YERINDE TEDBIR ALIYOR MU?
İstanbul medyası salgın sürecinde olumlu bir test vermiş görünüyor. Gazetecilerin yüzde 83.1’i çalıştığı kurumun aldığı tedbirlerden şad. En sık başvurulan tedbir, yüzde 90.8 ile meskenden çalışma sistemine geçiş. Akabinde yüzde 44.6 ile dezenfektan dağıtımı geliyor. Kurumların yüzde 40’ının, çalışanlarına işe gidiş-gelişlerde kişisel araç tahsis ettiği görülüyor. Ehliyetli ölçüde maske dağıtan ve çalışma meydanını nizamlı dezenfekte ettiren kurumların orantısı birebir; yüzde 38.5. Yemekhanedeki masaların düzenlenmesi (yüzde 27.7), tek tasarrufluk yemek servis gereci (yüzde 26.2), ofiste geçirilen devrin azaltılması (yüzde 35.4), kurumdaki müspet vakalar hakkında düzenli-şeffaf haberlendirme (yüzde 27.7) ve risk altındaki çalışanlara fiyatsız test (yüzde 10.8) alınan öteki tedbirler arasında.
FAZLA MESAİ VAR, ÖDEME YOK
Salgın sürecinde yüksek ölçüde medya çalışanının hak kaybına uğradığı görülüyor. Hak kaybına uğradığını beyan edenlerin nispeti yüzde 36.9.
Çalışma saatlerinin uzamasına karşın fazla mesai ödenmemesi, yüzde 34.4 ile en sık lisana getirilen hak kaybı. Akabinde yüzde 28.1 ile yemek, yol üzere yan ödemelerin kesilmesi geliyor. Maaşların geç ödenmesi ile fiyatlı olurların çetinle kullandırılması yüzde 18.8 orantısında yaşanan hak kayıpları. Bu süreçte iş kaybına uğrayanların nispeti yüzde 12.5, vazifesi olmayan işlerin istendiğini beyan edenlerin orantısı da birebir. Maaşında kesinti yahut eksik ödeme yapılanlar ile yıllık müsaade sırasında çalıştırılanların nispeti yüzde 9.4, fiyatsız müsaadeye gönderilenler ise yüzde 6.3.
Kurum tarafından kısa çalışma ödeneğine başvurulması da basın emekçileri tarafından olumlu karşılanmıyor. Ankete katılanların beyan ettiği öteki hak kayıpları şöyle sıralanıyor:
- Tam mesai yapmamıza karşın haber ve isteğimiz dışında kısa çalışma ödeneğine müracaat yapıldığını öğrendik.
- Şirket devletin kısa çalışma ödeneğinden yararlandığı için 3 ay boyunca prim gün sayım 15’e düştü.
- Konuttan çalışma nedeniyle haftalık müsaade diye bir şey kalmadı.
- Şu an bir hafta ofiste çalışıyoruz, bir hafta konutta istirahat ediyoruz. Şimdilik konutta olduğumuz fazladan 5 gün yıllık iznimizden düşmemekte lakin şirket bir mühlet sonra bu günlerin yıllık müsaade bakiyemizden düşüleceğini ve bu biçimde çalışanların birikmiş yıllık müsaadelerinin eritileceğini iletti.
- Haftalık müsaadeler kaldırıldı, ek mesai fiyatları yatırılmadı.
SANSÜR VE OTOSANSÜR
Salgınla ilgili hükümetin açıkladığından farklı haberleri paylaşmak, haber yapmak soruşturma konusu olabiliyor. Ankete katılan gazetecilerin yüzde 9.2’si salgınla ilgili yaptığı habere sansür uygulandığını, yüzde 16.9’u ise oto-sansür yaptığını beyan ediyor.
Sansürün münasebetleri şöyle sıralanıyor:
- Kurumun iktidar ile ilgilerine zarar vereceği münasebeti ile haberim sansürlendi.
- Patronaj tarafından Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) yaptığı açıklamaların, DSÖ’nün “farklı alakaları nedeniyle” haber yapılmayacağı söylendi.
- Dünya Sıhhat Örgütü ilgili haberlerin girmeyeceği söylendi.
Salgınla ilgili haberlerine oto-sansür yapmak durumunda kalanların beyan ettikleri nedenler: - Çalıştığım yayın, salgınla uğraşta aksaklık ve eksiklik olduğunu düşünmüyor. Haberlerde bu yandaki kısımlara nokta verilmiyor. Velev haber için görüştüğümüz beşerler bile “Bunu yazamazsınız lakin siz bilin diye anlatıyorum” üzere cümleler kuruyor.
- Salgınla ilgili haberlerin lisanını yumuşatmak zorunda kaldım.
- Hangi futbolcuların Covid-19 testinin müspet çıktığını yazamadık.
- Gazetenin alacağı cezayı düşünerek oto-sansür yaptım.
- Mahsusen sıhhat emekçilerinin kendilerini sıkıntı durumda bırakacak sözlerini yazmadım. Velev sadece bu yüzden yapmaktan vazgeçtiğim haber bile oldu.
- İktidarın baskısı nedeniyle haberin özünü kaybetmeden, cümlelerime dikkat ediyorum.
- Malum basının üzerindeki ağırlıklardan ötürü, velev istemez oto-sansür devreye giriyor.
- Patronun birtakım bilim kişilerinin açıklamalarının haber yapılmasını istememesi nedeniyle kimi açıklamaları görmezden gelmek zorunda kaldık.
- Salgın, aşı ve buna ait hususlarda kurumun öne çıkardığı yahut mekan vermediği açıklamalara nazaran haber teklifinde bulunmak durumunda kaldım.
‘KIDEM TAZMİNATININ HER YIL GÜNDEME GETİRİLMESİ ANLAŞILIR ÜZERE DEĞİLDİR’
Banu Tuna yaptı kıdem tazminatının fona devredilmesi cihetinde yapılan hazırlıklarla ilgili olarak da şunları söyledi:
“Kıdem tazminatı ile ilgili gündeme gelen taslak, daha evvelkilerde olduğu üzere bu hakkın gasp edilmesini hedeflemektedir. Temcit pilavı üzere bu mevzunun ısrarla neredeyse her yıl gündeme getirilmesi anlaşılır üzere değildir. Personel ve emekçiler cephesinde durum son nokta nettir, kıdem tazminatı ile ilgili hiçbir esneklik, hiçbir fon, olumsuz manada yapılacak hiçbir değişiklik kabulümüz değildir.
Çalışma hayatında onca haksızlık yaşanırken, personelin iş teminatıyla ilgili temel bir hak olan kıdem tazminatını kaldırmak kabul edilemez. Devletimizde bugün çalışma koşullarına itiraz eden çalışanlar işten atılıyor, artırım isteyen işten atılıyor, sendika diyen işten atılıyor ve bu haksız hukuksuz tatbikler önünde çalışanın elinde kalan tek şey kıdem tazminatıdır. Fon önerisi, bu hakkın gasp edilmesidir.
‘DOKUNMA KIDEME GİDERİZ GREVE’
Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) üzere afili isimlerle bahsin tekrar gündeme getirilmesi, emekçi ve emekçilerin yaklaşımını değiştirmeyecektir. Üstelik TES içerisinde 25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanların sınırlı müddetli çalıştırılmasının daima hale getirilmesi, yani esnek ve kuralsız çalışma, bu yaş grubundakilere kıdem hakkı kapısını kapatmaktadır ve biz bunu kabul etmiyoruz.
Bu nedenle, İstanbul Personel Sendikaları Bürolar Platformu olarak bir kere daha diyoruz ki dokunma kıdeme, gideriz greve… Elimizdeki tek hakkı korumak için elimizdeki tek gücü; üretimden gelen gücümüzü kullanmaya kararlıyız.”
Gazete Duvar
