Dünyanın en büyük grevi: 'Sessizlik komplosu'nu kırmamız gerek

Hindistan’da gerçekleşen dev grevi geçtiğimiz hafta elimizden geldiğince aktarmaya çalıştık. Dünyanın gelmiş geçmiş en büyük grevi, ister istemez dikkatleri üzerine topluyor, kolay değil 250 milyon beşerden bahsediyoruz. Elbette uzakta olanın ‘efsaneleşmesi’ de süratli oluyor. Münasebetiyle işin aslını astarını öğrenmek için mevzunun uzmanlarıyla konuşmak gerekiyor.

Grevi, LeftWord Books baş editörü ve Tricontinental: Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü’nden tarihçi müellif Vijay Prashad ile konuştuk. Kendisini lisanımıza çevrilmiş çeşitli kitaplarından tanıyorduk. Bize hem Hindistan’daki emek hareketi tarihinden örnekleri hem de ülkesindeki işçilerin çabalarını anlattı. Elbette neoliberal talanın dününü ve bugününü de…

HİNDİSTAN SOLU VE ŞOVENİZM ZITLIĞI

Geride bıraktığımız yüzyılda Hindistan’da sömürge aksisi hareketlere tanıklık ettik. Lakin tıpkı yüzyılda tıpkı vakitte etnik ve dini çatışmaların ülke için büyük bir sorun yarattığını görmek çok sıkıntı değil. Sorum Hindistan solunun bu çatışmalara dair tarihî pozisyonu üzerine. Geçmişte -fakat tıpkı vakitte bugün- Hindistan solunun şovenizme karşı bir tavır alabildiğini, bu tavrı emekçi sınıfı gayretiyle birleştirebildiğini söyleyebilir misiniz?

Hindistan komünist hareketi, 1920’deki doğuşundan bu yana şovenizme ve her türlü hiyerarşiye karşı net bir pozisyon almıştır. Erken devir komünistleri, 1931’de ‘acımasız kast sisteminin ortadan kaldırılması’ olarak vurguladıkları formda dini mezhepçiliğe ve kast sistemine karşı ayakları yere basan bir bakış benimsediler. Bunun gerisinde yatan fikir, emekçi sınıfını dini çoğunlukçuluğa karşı çıkmak ve kast farklılıklarına karşı savaşmak için müşterek bir sınıf platformu içerisinde örgütlemekti.

An itibariyle örnek vermek gerekirse, Hindistan solu tarım işçileri ve çiftçileri toprak sahipleri ve sağcı partiler tarafından yaratılan yer türlü haylaz toplumsal bölünmeler var etme gayretlerini önlemek için çok sıkı çalıştı. Ne de olsa, onlar işçileri birbirlerinden uzak tutacak zehirli bir toplumsal atmosferi, günümüz Hindistan’ında ömrü yöneten şiddet ve sömürü yapısına karşı çıkan işçilerin birleştiği ortak platforma tercih ederler. Yani bu, işin anahtar kesimini oluşturuyor.

Bugünün Hindistan’ında çok milliyetçi dalganın yükselişi artık kimse için sır değil. Ama Hindu milliyetçisi akım güçlenirken işçiler ve sol hareketler için ülkedeki durumu nasıl okumamız gerekiyor? Son yıllarda lisanlara pelesenk olan ‘küresel çok sağ yükseliş’e karşı Hindistan solunun yansısı nasıl oldu? Geçmişe oranla Hindistan’da daha güçlü ve örgütlü bir devrimci sol hareketin varlığından kelam edebilir miyiz?

“Demokratik” ülkelerdeki paranın gücünü ve şirket dayanaklı medyayı kavramak büyük ehemmiyet teşkil ediyor. Ayrıyeten, kapitalizmin reklam ajansları aracılığıyla insanlara bir biçimde daha iyi bir hayat usulü sağlamak için vadettiği emtiaların büyük kültürel gücü var. Bu kültürel eğilim genel itibariyle toplumu yozlaştırdı ki bu da en nihayetinde sağ kanadın işine geliyor. Buna bir de emekçi sınıfı ve köylülerin ömrünün gündelik ya da kayıt dışı çalışmayla parçalanışını ekleyin, karşınıza önemli bir siyasi sorun çıkıyor.

Personel sınıfı kültürünün formlandığı işçilerin eski okulları -tarım işçileri sendikaları da dahil olmak üzere personel sendikaları- basitçe örgütlenebilme yeteneklerini yitirdi. Artık endüstriyel ve ziraî faaliyeti tanımlayan garantisiz çalışma şartları ve kayıt dışı çalışma yapılarını göz önüne almak gerekiyor. Böylece solun hazneleri de hasar aldı diyebiliriz. Bu da solun değişiklik getirmesini zarurî kılıyordu. Kayıt dışı çalışan işçileri, bayanlardan değerli kısmını oluşturduğu bakım iktisadının dallarını (sağlık, eğitim, yaşlı bakım…) örgütlemek durumunda kaldı. Bu o denli kolay bir iş değil, lakin son yirmi yılda yapılan çalışmalar, bugün gördüğümüz grev dalgasına yardımcı oldu.

‘ÇALIŞMA SAATİ 12’YE ÇIKTI’

O halde Hindistan’daki son grevden bahsedelim, dünyada önemli bir yankı uyandırdı. Sayılarla dünyanın tahminen de gelmiş geçmiş en büyük grevine tanıklık ettik. Fakat bu, son on yıl içerisinde Hindistan’da gerçekleşen kitlesel grevlerin birincisi değil. Daha evvel de pek çok kere milyonlarla sayılan işçiler genel grevlere çıkmıştı. Bu sayıların gerisinde yatan nedeni biraz açabilir misiniz? Birikmişlik mi yoksa ani bir hareket mi?

Hindistan’da 26 Kasım 2020’de 250 milyon kişi genel greve çıktı. Bu, sahiden de tarihte kaydedilmiş en büyük grevdir. Tüm büyük personel sendikaları federasyonları bir ortaya geldi ve dört personel aykırısı uygulama ve üç çiftçi aksisi yasaya karşı genel grev daveti yaptı. Bu personel zıddı uygulamalar, işçilerin bir günlük mesailerini 12 saate çıkarıyor ki bu acımasız, ölçüyü aşan bir durum. Ne de olsa bu işçiler günlük hayatlarından öbür saatlerini işe gidiş yolunda zati harcıyor. O halde bu, şu manaya geliyor: Yaşadıkları günün büyük bir kısmını hayatta kalmak için gerekli olan vasatın altında fiyatlar için harcıyorlar. Hindistan emekçi sınıfındaki erkeklerin yarısından fazlası kronik yetersiz beslenme sonucunda oluşan demir eksikliği ve anemiden [kansızlık] muzdarip. O günden beri, on milyonlarca çiftçi hükümetin gelir takviyesini yürürlükten kaldıran ve toptan pazarının özelleştirilmesini içeren kanunların geri çekilmesini talep ederek büyük bir kalkışmaya imza attı. Delhi’ye yürüyüş de buna dahil. Bu çok kıymetli bir kalkışmadır.

Pekala bu grevin bölgesel -hatta küresel- yankılarına dair neler söyleyebilirsiniz? Hindistan global iktisadın değerli bir kesimi. Münasebetiyle Hindistan personel sınıfın yankısı nasıl duyulabilir?

Grev ve çiftçi ayaklanması, neredeyse hiçbir yerde kendi sesini taşıyacaklarla karşılaşamadı. Bu ‘sessizlik komplosu’ insanların kolay bir biçimde haberi olmadığı ve ilham almasının bir yolu olmadığı manasına gelir. Bu haber ablukasını kırmamız gerekiyor.

‘GÖREVİMİZ PERSONEL SINIFININ GÜCÜNÜ VE İNANCINI GELİŞTİRMEK’

Hem Hindistan hem de dünya özelinde pek çok istikametten artan bir eşitsizliği çıplak gözle görebiliyoruz. Doğal ki dünyanın süratle neoliberalleşmesi yeni bir şey değil. Fakat içinden geçtiğimiz vakit dilimi içerisinde daha agresif neoliberal siyasetlerle mı karşı karşıyayız? Bu ‘agresifleşmenin’ Hindistan, Güney Afrika, Türkiye, Meksika, Brezilya üzere -ikinci dünya, ya da artık ismine ne derseniz deyin- ülkelerde daha şiddetli mi hissediliyor?

Aslında bu mevzuda biraz daha tarihi davranmalıyız. Globalleşmenin erken evresinde endüstriyel kuzeyden gelen imalat zinciri kesimlere ayrıldı ve global emtia zinciri boyunca dağıtıldı. Birçok kuzey ülkesinde ‘fabrika çölleri’ yaratıldı. Bu, o bölgedeki endüstriyel personel sınıfı için bir felaketti. Artık o evvelki devrin globalleşmesinden yarar sağlayan alanlarda personel sınıfının işlerinde yeni bir yıpranmaya şahit oluyoruz. Tam vakitli fabrika işlerinim yerine garantisiz ve kayıt dışı çalıştırılmanın artışını görüyoruz. Yani bu mahrumluk zincirinde aşağı hakikat sürükleniş var. Emeğin toplumsallaşması devam ediyor, lakin homojen bir formda değil: emek birbirine daha entegre, lakin çalışma şartları olumsuz bir biçimde derinden etkilendi.

Tahminen biraz güç bir son soru olacak fakat ‘tarihin sonundan’ beri şahit olduklarımızın akabinde kendimizi devrimci bir alternatife ne uzaklıkta ve hangi istikamette görebiliriz?

1858’de Friedrich Engels, tarihin zikzaklar çizerek ilerlediğini, hezimet devirlerinin içerisinden emekçi sınıfı gayretinin ilerleyeceği periyotlara geçileceğini yazdı. Çelişkiler her vakit olduğu yerde durmaktadır ve bizim vazifemiz her vakit personel sınıfının itimadını ve gücünü geliştirmek, emekçi sınıfını zehirli toplumsal fenomene karşı birleştirmektir. İlerliyoruz zira buna mecburuz, öteki bir seçeneğimiz yok.