AB’nin Türkiye’ye hudutlarını açmayacağını duyurması İstanbul’un en turistik noktalarından Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa’da telaşla karşılandı. Satışların yok denecek kadar az olduğunu belirten esnafa nazaran hudutlar yakında açılmazsa daha istenilmeyen günler kapıda.
Avrupa Birliği (AB), korona virüsü tedbirleri kapsamında kapattığı dış sonlarını öncelikli olarak hangi memleketlere açacağını duyurdu. Seyahat kısıtlamasının kaldırıldığı 14 memleket arasında Türkiye bulunmuyor. Devletlerin, AB Kurulu tarafından belirlenen “güvenli ülkeler” listesine girebilmesi için son 14 günde her 100 bin şahısta tespit edilen vaka sayısının AB ortalamasına yakın ya da bu ortalamanın altında olması gerekiyor. AB’nin kriterleri arasında mekan alan bir öteki ölçüt ise vaka sayılarının son 14 gün içinde istikrarlı bir biçimde azalması.
Korona virüsü vaka sayılarında istikrarlı bir azalma kaydedemeyen Türkiye, Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) 2019 datalarına nazaran dünyanın en çok turist çeken altıncı memleketi. Kültür ve Turizm Bakanlığı olgularına nazaran ise Türkiye’nin en çok turist çektiği 5 memleketten 3’ü AB üyesi: Almanya, Bulgaristan ve İngiltere.
Kapalıçarşı ve Mahmutpaşa esnafı AB’den gelecek turistlerin pandemi nedeniyle ortaya çıkan ekonomik kayıpların telafi edilmesi için hayati ehemmiyette olduğunu belirtiyor. Gazete Duvar’a konuşan kesim çalışanlarına nazaran Türkiye’nin acilen vaka sayısını düşürecek tedbirleri hayata geçirmesi ve hükümetin hudutların açılması konusunda diplomatik kanallara başvurması gerekiyor.
Beyazıt’ta bulunan tarihi Kapalıçarşı, İstanbul’un en kıymetli turistik merkezlerinden. 2019 yılında her gün 250 bin kişinin ziyaret ettiği varsayım edilen Kapalıçarşı, eski kalabalık günlerinden çok uzak.
“Mahmutpaşa’da siftah yapana çeyrek altın veriyorlar…”
‘1 HAZİRAN’DAN BERİ SİFTAHIMIZ BİLE YOK’
7 yıldır Kapalıçarşı’da klasik Osmanlı kostümleri satan bir dükkanda çalışan Hasan Türkmen, “Bizim eserlerimizi en çok Türk serilerinin hayranı olan Güney Amerikalılar alıyordu” diyor. Sıradanlaşma sürecinin başladığı 1 Haziran’da dükkanı açtıklarını tabir eden Türkmen, “O günden bu yana tek bir siftahımız bile yok” diye konuşuyor.
“En az eylüle kadar satışlar bu halde devam edecek üzere görünüyor maatteessüf. Şu anda çarşıda gördüğünüz bireyler esnafların kendisi. Yani misafirler ya da turistler yok. Onlar olsa burada yürüyümezdiniz zati.”
‘VAKA SAYISI ARTINCA KIŞILER TEKRAR MESKENDE KALMAYA BAŞLADI’
Bir kuyumcu dükkanında çalışan Mehmet Fatih Özdemir’in dalda 18, Kapalıçarşı’da 15. yılı. Haziran ayının birinci iki haftasının tekrar açılma heyecanıyla hareketli geçtiğini lakin 15 Haziran sonrasında işlerin durma noktasına geldiğini anlatıyor.
“Bunun 1. sebebi vaka sayılarının biraz daha yükselmesiyle pandeminin tesirini artırması. Bu düşmezse turist çekinir, gelmez. Bu yüzden beşerler tekrar meskende kalmaya başladı. Bu yüzden satışlarımız birinci iki haftaya orantıyla yüzde 60-70 azaldı. 2. sebebi ise yurt dışı müşteri beklentimizin gerçekleşmemesi. Uçuşlar yapılmadı ve beklediğimiz turist gelmedi. Kuyumcular tekrar iyi diyebiliriz. Çarşımızda kuyumcular dışında faaliyet gösteren bölgelerin yarısı kapandı, açık olanlar da iş yapamıyor.”
Mehmet Fatih Özdemir
‘HÜKÜMETTEN ÇOK ACİL TAHLIL BEKLİYORUZ’
20 yıldır gümüş ve dokumacılık üzerine çalışan Halim Beyefendi, yaklaşık bir aydır en fazla üç ya da dört sefer satış yapabildiklerini söz ediyor. AB’nin Türkiye’ye hudutlarını açmama kararıyla esnafın umutsuzluğa kapıldığını belirtiyor ve hudutların bir an evvel açılması için diplomatik kanalların denenmesi gerektiğini vurguluyor:
“Görüyoruz ki Avrupa Birliği, Fas, Cezayir üzere memleketlere karşı hududunu açmışlar lakin bize karşı açmamışlar. Bizim onlardan daha iyi olduğumuzu düşünüyorum. Lakin biraz hükümetin de adım atması gerekiyor. Hudutlar açılmadan esnafı iyi günler beklemiyor. Müşterilerimizin yüzde 98’i yabancı, hükümetin bu hususta alacağı kararlarla ilgili beklenti içindeyiz. Bu işe acil bir tahlil bulurlarsa çok bedelli olur. Zira haziran, temmuz, ağustos bizim en hoş iş yaptığımız ve bütün yılı bizim için kurtaracak aylardır.”
‘DEVLET KİRAYA DESTEK VERSİN’
Emirhan Tatar, 2016 yılından beri Kapalıçarşı’da turistlerin saray kostümleriyle poz verdiği bir fotoğraf dükkanı işletiyor. Müşterileri, bilhassa Arap ve Güney Amerikalı turistler. “İşler nasıl gidiyor” sorusuna şöyle cevap veriyor: “Pandemiden sonra hiçbir iş yolunda gitmiyor. Uçuşlar başlamadı, turist gelmiyor, devlet kiraya destek çıkmıyor. Pekala biz nasıl ödeyeceğiz? Bir numara ağızdan duyduğum bildiğim kadarıyla temmuz da bu türlü geçerse ağustosta bırakacak beşerler var. Farklı dermanı kalmadı zira. Bu durumu çözmek istiyorsak devletlerle muahedemiz gerekiyor. Devlet memleketlerle anlaşıp uçuşları başlatmalı. Haftada bir tane Somali’den bir tane Filistin’den uçak kaldırsan ne olur? Gelen 200-300 kişi ekonomiyi nasıl canlandırsın?”
‘BUNLAR YETERLI GÜNLERİMİZ’
Evet, Kapalıçarşı’da bulunan yeme içme mekanlarında durum nasıl? Sorumuzun yanıtını almak için pastahane ve lokantaların olduğu kısma gidiyoruz. Ünlü bir lokanta zincirinin Kapalıçarşı’daki bürosunda çalışan Ramazan Kavak, “Bunlar iyi günlerimiz, çok daha beter olacağız” diyor. Restoranlardaki boş masaları gösteren Kavak, işyerleri açılsa da arz talep istikrarı sağlanmadan sıradanlaşma sürecinin başarılı olamayacağını savunuyor.
“Pandemiden sonra hiçbir iş yolunda gitmiyor. Uçuşlar başlamadı, turist gelmiyor, devlet kiraya destek çıkmıyor. Pekala biz nasıl ödeyeceğiz?”
“1 Haziran’dan evvel konutta yatıyorduk, şu anda da dükkanda yatıyoruz. Artık insan kendi kendine soruyor, ‘Uçuşlar açılırsa bu sorun çözülecek mi?’ İşleri pandemiden etkilendiği için borçlanan, ödemelerini erteleyen birçok insan var. Bu insanlar borçlarına karşın ‘Hadi ben Türkiye gidip bir tatil yapayım’ diyecekler mi bunu da düşünmek lazım. Herkes evvel borçlarını öder gereksinimlerini karşılar. O yüzden ben bu sürecin daha da uzayacağını düşünüyorum, bir yıldan evvel eski haline dönmez.”
‘DÜŞÜNÜN ÜÇ KATLI MAĞAZADA BİR KAT AĞABEYE SATILMIŞ’
Kapalıçarşı’dan sonraki durağımız Mahmutpaşa Yokuşu, kalabalık olmasa da hareketli. En çok nişan, düğün, kına, çeyiz alışverişi için tercih edilen Mahmutpaşa, asıl olarak turizmle ayakta duran semtlerden. Birinci olarak ağabeye ve gelinlik satan bir mağazada çalışan Tolga ve Nazan’la konuşuyoruz. Şu anda 31 yaşında olan Tolga, 16 yaşından beri bu işi yapıyor. Nazan ise bölümde 25. yılını tamamlamak üzere.
Mahmutpaşa’yı en çok Arap turistlerin ve Almanya, Hollanda, Belçika üzere devletlerden gelen gurbetçilerin tercih ettiğini söyleyen Tolga, “Düşünün üç katlı mağazada yalnızca bir kat ağabeye satılmış. Bizim burası, Kapalıçarşı, Mısır Çarşısı daima turiste bağlı, turist olmadan bir şey yapamazsınız. Turist taban fiyat kazansa bile burada o para 4-5 kat pahalanıyor. Haliyle turist de bu parayı harcıyor. Minimum fiyat alan yerli bizden pek bir şey alamaz” diyor.
Nazan ise durumun vehametini anlatmak için “Mahmutpaşa’da siftah yapana çeyrek altın veriyorlar” diye konuşuyor.
“Hiçbir şey olmadı, söylenenlerin hepsi kuşlar üzere havada uçuştu. Ne müşteri var ne yabancı geldi. Devletin bize sağladığı imkanlara bakıyorsun hiçbir şey yok. 25 yıllık çalışanım aldığım kısa çalışma ödeneği minimum fiyat kadar. Ben aslında minimum fiyat kadar kira ödüyorum, üç tane de çocuğum var. Aldığımı kiraya verirsem nasıl geçineceğim?”
‘DÜĞÜNLER BAŞLIYOR, UMUTLUYUZ’
31 yıldır tesettür abiyeler satan bir mağazada çalışan Zeliha Yıldız, “Almasa da gelip soran kişiler son birkaç günde arttı, bu da bir şeydir” diyor. Zeli Hanım, düğünlerin başlamasıyla en azından iç talepte bir artış olacağını umuyor. “Normalde günde 20 kesim satıyorsan şu anda 5-6 kesim ile kapatıyoruz. İnşallah önümüzdeki günlerde satışlar olacak diye umutluyuz.”
Abdul Rezzaki
Abdul Rezzaki ise yaklaşık 10 yıldır Mahmutpaşa’da çeyiz eserleri satıyor. “Esnafın hepsi ağlıyor, sattığımız bir kesim mal” diye başladığı lafını şöyle tamamlıyor: “İnsanlar haklı, bu hastalıktır. Lakin ne yerli geliyor ne yabancı. Mahmutpaşa’yı ayakta tutan Araplar, bir an evvel Araplara kapılar açılırsa biz bu badireyi yeneriz.”
Gazete Duvar
