Korona virüsü önlemleri kapsamında belirli saatlerde alkol satan bakkal ve inhisar bayilerin kapatılması esnafı isyan ettirdi. Bu kararın keyfi ve gayri resmi olduğunu söyleyen monopol bayi sahipleri, bilhassa yılbaşı akşamı iş yerlerinin kapatılmasına reaksiyon gösterdi. Türkiye Monopol Bayileri Platformu Lideri Özgür Aybaş ile sıkıntılarını ve taleplerini konuştuk.
Sokağa çıkma yasakları müddetince alkol satışınız da yasaklandı. Bilhassa monopol bayilere uygulanan bu saat sınırlaması için neler söylersiniz?
Korona virüsü ile gayrette durum, virüs ile çabadan alkol ve sigara ile gayrete gelmiştir. Son yasaklarda genelgede belirtilen sokağa çıkma kısıtlamasının büsbütün taraflı ve taraflı yapıldığı aşikârdır. Evvel sokaklarda sigara içme yasağı sonra alkollü içki satan yerleri kapatma sonrası biz monopol bayiler nasibimizi aldık. Akşam saat 20.00’den sonra yalnızca alkol satışı yapan küçük esnafın ve yanı sıra alkollü restoranların ve kafelerin kapatılması büsbütün akıl tutulmasıdır, özel yaşama da müdahale biçiminde alınmış bir karardır. Alkol satmayan zincir marketlere, bakkallara, kuruyemişçilere hafta içi ruhsat saatine kadar çalışma müsaadesi, bizlere TABDK ruhsatında alkollü içki perakende satışı yazan 155 bin inhisar bayisine akşam 20.00’de kapatma! Bu virüs marketlere, bakkallara uğramıyor mu? Bizler bu ülkede en çok vergiyi veren birinci sınıf işletmeleriz. Bizler kiralarımızı, Bağ-Kur’umuzu, kredilerimizi nasıl ödeyeceğiz? İçişleri Bakanı Süleyman Soylu Avrupa’dan örnek vermişti, Avrupa’da da alkolün satışının yasak olduğuna dair. Avrupa’da kamusal alanlarda yasak ve idari para cezası var. Tıpkı durum bizim ülkemizde de uygulanıyor. Lakin Avrupa’da marketlerde, monopol bayilerde alkol satışı yasak değil. Aşikâr kimi eyaletlerde, ilçelerde mülki amirlerin almış olduğu düzenleme ve kararla yasaklama var. Bizim ülkemizde maalesef birtakım vilayetlerde mülki amirler, alkol satışını büsbütün yasaklıyorlar ve tebligat uyguluyorlar. Burada bir algı oyunu var. Bu yasaklar büsbütün özel yaşama müdahaledir, yeme içme kültürüne yapılan bir darbedir.
Türkiye Monopol Bayileri Platformu Lideri Özgür Aybaş ‘SOSYAL YAŞAMA MÜDAHALE’
Özel yaşama nasıl müdahale edildiğini düşünüyorsunuz. Bu mevzuyu biraz daha açar mısınız?
Şöyle ki; toplumsal yaşama müdahale edildiğini söyleyenlere genelde “Abartma yahu, nerede müdahale ediliyor” denir. Toplumsal hayat, bireylerin kendi kararları ve istekleri sonucunda yasal nizamda, yasaklara maruz kalmadan etkileşimleridir. Mesela alkollü içecekler bu kapsamda kıymetlendirilir. Satışı, düzenleme ile yasaldır, içmeniz de ya da satın almanıza pürüz bir durum kelam konusu değildir. Öncesinde dolaylı yollardan, negatif dışsallık tesiri ön planda tutularak alkollü içeceklere ulaşmak zorlaştırılmıştı. Lakin artık satışı belirlenen günler ve saatler dışında yasak. Tüketmek ile ilgili yasaklar da sanırım çok kısa mühlet sonra gelecek.
Elbette yaşama müdahale alkole yapılan müdahale ile ölçülemez. Ömür yalnızca alkolden ibaret değildir. Ömür, bireylerin hür ve özgür iradeleri ile almış olduğu kararlar ile de alakalı değildir. Ömür, otoritenin müsaade verdiği hudutlarda yaşamaktan öteki nedir ki? Mesela saçlarınızın havadaki nemden etkilenerek virüsü kapmayacağı ne malûm? Tahminen yarın öbür gün bu bahiste bir şeyler yapılması gerekebilir. Saçları açık olanların, kapalı olanlara oranla virüsü kaptıkları kelamda bilimsel bir makale ile doğrulanabilir. Herkesin kapanması, maske takması üzere ya da alkollü içecekler almasına yönelik yapılan yetki saptırmasıyla sağlanabilir.
‘DEVLET ESNAFINI KORUMAKLA MÜKELLEFTİR’
Siz ve esnaf arkadaşlarınız için ekonomik tablo ne durumda?
Kredi ödemeleri, kira ödemeleri vb. üzere daha birçok borç, takvim günü üzerinden hesaplanır. Borçlar, alacaklı için takvim günü üzerinden hesaplanarak devam ediyor. Türkiye genelinde birçok meslektaşımız intiharın eşiğinde. Verilen kredilerin ödeme günleri geldi. Sokağa çıkma yasağı olduğu günlerde bizim alkol satışımız yasak. Hatta dükkânları dahi açtırmıyorlar. En çok iş yaptığımız saatlerde, hele de yılbaşında erken kapatılıyoruz. Erteleme ya da diğer önleyici önlemler alınmadı. Kiralar, senetler, kredi kartları, krediler, cari çalışan meslektaşların firma ödemeleri… Bir sürü ödemesi var esnafın. Hâlbuki Anayasa’nın 173’üncü hususu açıkça müellif, devlet esnafı ve sanatkârları korumakla mükelleftir. Alkol yasası diye bilinen bu yasa kimin işine yaramıştır? Kaçak alkol üreticilerinin, kaçak sigara ve kimyasal uyuşturucu tacirlerinin, rüşvetçilerin işine yaramıştır. Esnaf bu uygulamalarla, ağır para cezalarına çarptırılıyor. Haksız rekabete uğruyor, darp ve şiddete maruz kalıyor, can güvenliğinden mahrum duruma düşüyor, soyguncuların ve hırsızların amacı oluyor. En büyük ziyan devletindir. Zira ağır vergi yükü merdiven altı kaçağı yüzde 80 artırmıştır. Devlet içkiye yüksek vergiden kâr değil ziyan etti: Kaçak rakının vergi kaybı 1.5 milyar dolar! Bu son üç yılda kayıt dışı rakı üretimi 4 milyon litreden 8 milyon litreye çıkarken, kaçak rakı nedeniyle Türkiye 1.5 milyar dolar vergi kaybına uğradı.
Bu yasa ile kaçak alkol, kimyasal uyuşturucu ve kaçak sigara tüketimi artmıştır. Pazar yerlerinde caddelerde açık yerlerde rahatça satılan kaçak eserler yasal görülürken bizim dükkânlarımızdaki rafımızdaki yasal bandrollü, vergisi peşin ödenen içkiler yasaklanmakta ve ağır para cezası uygulanarak esnaf iflasa sürükleniyor. Bu durum bize gösteriyor ki alkol yasası daha çok kaçak alkol, kaçak sigara ve kimyasal uyuşturucu kaçakçılarına yaramıştır. Bizlere yapılan baskılar kaçakçılara ve kaçak uyuşturucu tacirlerine yapılmıyor.
‘EŞİT KURALLARDA AÇMA KAPAMA’
Sizce ne yapılmalı?
Bence bir an evvel gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı. Yaklaşık 165 bin ile 200 bin esnaf bu alanda iş yapıyor. Çalışanlarımız ve ailelerimizle birlikte büyük bir kitleyi temsil ediyoruz. Taleplerimiz ve dileklerimiz gerçekçi ve çok somut. Alkol yasasının 24.00/06.00 saatlerine çekilmesini; kesilen para cezalarının iptal edilmesini ve tahsil edilen para cezalarının yasal faizi ile geri ödenmesini; haksız rekabet şartlarının küçük esnafın lehine düzenlenmesini; fon, harç ve ağır vergi yükünün makul düzeylere çekilmesini, AVM’ci zincir marketlerin kent merkezleri dışına çıkartılmasını; esnaf odalarının bağımsız ve demokratik olmalarını; zincir marketler ile küçük esnafın ortasındaki rekabetin önüne geçilmesi için sigarada olduğu üzere alkolde de taban fiyat uygulamasını, firmaların belirlediği listeden satılmasını istiyoruz. Biz küçük esnaflar, ülkemizde barış ve huzurun hâkim kılınmasını istiyoruz. Bizler mahallelerimizde, sokaklarımızda, cadde uzunluklarında sığınılacak inanç noktaları olmaya devam edeceğiz.
Gazete Duvar
