ANKARA – Covid–19 salgını bütün dünyada tesirini sürdürürken, geliştirilen aşılar birçok ülkede uygulanmaya başlandı. Devletler, aşının uygulama sürecine dair planlama yaparken, aşıların mecburî olup olmayacağı, aşı olmayanlara kısıtlama getirilip getirilmeyeceği tartışılmaya başlandı. Korona virüsü aşısının tesirini artırmak ve salgını ortadan kaldırmak için birçok ülkede “bağışıklık sertifikası” ya da “aşı pasaportu” üzere tedbirler alınması gündeme getirilirken, yurt dışı yahut yurt içi uçuşlarda, hatta birtakım şirketlerin işe alımlarında da misal bir evrakın talep edilebileceği belirtiliyor. Hakikaten Avustralya’nın havayolu şirketi Qantas, yolculardan “bağışıklık pasaportu” istemeyi gündeme getiren birinci şirketlerden oldu.
AŞI YAPILAN KİŞİNİN HES KODUNA İŞLENECEK
Türkiye’nin ise önümüzdeki haftalarda uygulanmaya başlanacak korona virüsü aşısına ait aşı olmak istemeyenlere yönelik nasıl bir tavır alacağı şimdi bilinmiyor. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, bilim konseyi toplantısı sonrası yaptığı açıklamada, aşının gönüllülük temeline nazaran uygulanacağına dikkat çekti. Koca, aşı olmayanlara yönelik kısıtlama getirip getirilmeyeceğine ilişkinse “Aşı kişinin HES koduna işlenecek. Birçok kurum ve kuruluş aşı yapılmasını önemseyecektir. Uçak ve otobüs seyahatinde gündeme gelebilir” dedi.
‘AŞI OLMAYANLARA YAPTIRIMDAN EVVEL BEŞERLER NEDEN AŞI İSTEMİYOR ONA ODAKLANILMALI’
Uzmanlar, aşı olmayanların birtakım haklardan yoksun bırakılmasının sıhhat ve hukuksal uzunluğunu kıymetlendirdi. Türk Tabipleri Birliği Covid–19 İzleme Konseyi Üyesi ve Halk Sıhhati Uzmanı Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, aşı olmayanlara yaptırım uygulanmasına ait tartışmalardan evvel bireylerin neden aşı yaptırmak istemediğine odaklanılması gerektiği görüşünde.
Aşı olmayacağını söyleyen şahısların bilhassa toplumsal medyada çoğalmaya başladığına dikkat çeken Yavuz, “Bu noktada bir otomobil markası seçiyormuş üzere aşı seçmek hakikat değil. Bizim için değerli olan tesirli, inançlı olduğu bilimsel olarak kanıtlanmış aşıdır. Bilhassa Sıhhat Bakanlığı yetkilerinin de bu süreçte yaptığı kimi açıklamalar bu tartışmaları körüklüyor. Toplum sıhhatini koruyabilmemiz için nüfusun belirli kısmını aşılamamız lazım. Bunun için de aşı stratejimizi belirleyip insanları aşılama konusunda ikna eden bir siyaset izlememiz gerekiyor. Beşerler farklı tereddütleri nedeniyle aşı yaptırmazsa toplum bağışıklığı seviyesi sağlanamaz” sözlerine yer verdi.
‘KISITLAMALAR ALINSA DA TESİRİ ÇOK FAZLA OLMAYACAK’
Aşı olmayanları birtakım haklardan yoksun bırakacak uygulamaların bir tahlil olmayacağına vurgu yapan Yavuz, kelam konusu kısıtlamalar alınsa dahi tesirinin çok fazla olmayacağını söyledi. “Tam aksine bu çeşit kısıtlamaların çok tepkisel karşılıkları da olabilir” diyen Yavuz, yetkililerin aşı konusunda halka inanç vermesi gerektiğini söz ederek şunları söyledi:
“Bu kısıtlamalarla olacak bir durum değil. Değerli olan insanlara tesirli ve inançlı bir aşıyı onları ikna ederek açıklamaktır. Kişinin kendi sıhhatiyle ilgili verdiği karar elbette kendisini bağlar lakin toplum sıhhatini ilgilendiren bir durum olunca işler değişiyor. O vakit dünyadaki birtakım ülkeler toplum sıhhati açısından kimi tedbirler almaya çalışıyorlar. Zira o kişinin aşı yaptırmaması, bağışıklığın gelişmemesi, bulaşıcılığın devam etmesi manası taşıyor.”
‘TOPLUMA YOL GÖSTEREN AÇIK VE ŞEFFAF SİYASETLER İZLEMELİ’
İnsanların başlarındaki soru işaretleri giderilmeden, halka aşı konusunda inanç verilmeden aşılama sıkıntısının yaşanmaya devam edeceğini vurgulayan Yavuz, “Kamu kurumları bu noktada itimat veren, topluma yol gösteren açık ve şeffaf siyasetler izlemeli. Toplum her kademede bilgilendirilmeli, aşının onay süreci şeffaf yürütülmeli, bağımsız bilim konseyleri tarafından süreç değerlendirilmeli, toplumun başında hiçbir soru işareti bırakılmamalıdır. Bu yapılmadığı sürece aşı tereddüdü dediğimiz problem korona virüsü aşılarına yönelik de artacaktır” ihtarında bulundu.
‘COVİD–19 AŞISI ACİL MÜDAHALE TİPİ DEĞİL, ZARURÎ OLAMAZ’
Ankara Barosu Sıhhat Hukuku Heyeti Lideri Berna Özpınar Gümrükçüoğlu’na nazaran aşının zarurî tutulması hukuka muhalif, aşı olmayanlara yönelik kısıtlama getirilmesi ise insan hakları ihlalleri doğurabilir. “Türkiye’de çiçek aşısı hariç zarurî aşı uygulaması yok” diyen Gümrükçüoğlu şu değerlendirmede bulundu: “Anayasa Mahkemesi’nin çocukluk devri aşılarına ait mevzuatta bir zorlama olmadığına ve idari bir düzenleme yapılamayacağına yönelik bir iptal kararı var. Hasebiyle Sıhhat Bakanlığının, Covid–19 aşısına yönelik idari süreçle ya da bir genelgeyle bu çeşit bir sınırlama getirmesi hukuka uygun olmaz. Anayasa’nın 17. unsurundan gelen beden bütünlüğüne yönelik ’acil haller dışında müdahale edilemez’ der. Aşı acil bir müdahale çeşidi değil. Esasen Bakan Fahrettin Koca da aşının zarurî olamayacağını söyledi.”
‘AŞI OLMAYANLARA KISITLAMA İNSAN HAKKI İHLALİ DOĞURABİLİR’
Aşı uygulaması konusunda hukuka nazaran yalnızca düzenleyici bilgilendirmenin halk için yapılması, aşı olmayanların karşılaşacağı risklerin anlatılması gerektiğine dikkat çeken Gümrükçüoğlu, aşı olmayan şahısların HES uygulaması üzerinden bildirilebileceği teklifinde bulunarak şöyle konuştu:
“Aşı olmayanlar istikametinden yönlendirmeler ve olmamaları durumunda karşılaşacakları risklerin anlatılması gerekiyor. Farklı ülkelerde de aşıya ait, ‘aşı yaptırmayan uçağa binmesin, aşı yaptırmayanların çocukları okullara kabul edilmesin’ üzere tartışmalar yürütülüyor. Bunun da yasa koyucunun mevzuat düzenlemesiyle öngörmesi gerçek olur lakin hukukta insan hakları ihlalleri doğurur. Salgınla gayret kapsamında alınacak tedbir kümesi içerisinde sonlandırma getirilebilir ancak bu kişi hürriyetlerini, sıhhat hizmetinden yararlanma hakkını ve vücut bütünlüğüne ait zorlayıcı müdahale cinsinde olamaz. Bu noktada HES uygulaması kapsamında aşı olmayan bireyler belirtilebilir ve bu bireylerin kamu kurumlarına girmesi ’kısıtlı ’ olarak sonlandırılabilir.”
Gazete Duvar
