ANKARA – Türkiye’nin en çok kullanılan dijital iletileşme uygulaması WhatsApp, kullanım kuralları ve zımnilik siyasetini değiştirmek için kullanıcılara sunduğu kapalılık mukavelesini 15 Mayıs 2021’e erteledi. Kullanıcıların ferdî bilgilerini Facebook ile paylaşma mecburiliği getiren kontrata ait çok sayıda reaksiyon gelirken, binlerce kullanıcı “kişisel datalarının tehdit altında” olduğu kanısıyla farklı iletileşme uygulamalarına yöneldi.
Türkiye’nin müsaadeli bilgi tabanına sahip online araştırma şirketi DORinsight tarafından yapılan araştırmada, WhatsApp’ın kullanıcı mukavelesine onay verildiği takdirde yurttaşların yarısının şahsî bilgilerinin ihlal edileceğini düşündüğünü ortaya koydu. Araştırmaya nazaran her 4 şahıstan 1’i bundan sonra her hareketinin izlenecek olmasından kaygı duyuyor. İzlenme kaygısı duyanlar ise pozisyon, hesap, finans ve aygıt bilgilerinin yanı sıra yazılı, manzaralı ve sesli tüm mesajlaşmalarının da mahremiyetinin kaybolacağını düşünüyor.
‘WHATSAPP MUKAVELESİYLE TOPLUMSAL MEDYADA HİSSETMEDİĞİMİZ ‘GÜVENLİK KAYGISI’ GÜN YÜZÜNE ÇIKTI’
Sosyoloji Derneği Lideri Prof. Dr. Sibel Kalaycıoğlu, yurttaşların ‘kişisel bilgi güvenliği’ ve ‘mahremiyet’ olguları üzerinden yaşadığı kaygıya, nezaret teknolojisinin günlük hayatımıza tesiri ve toplumsal medya platformlarının ömür formumuzu biçimlendirmesi üzerinden kıymetlendirmek gerektiğini kaydetti. WhatsApp kullanıcı mukavelesiyle toplumsal medya platformlarında hissetmediğimiz “güvenlik kaygısının” lisana getirilir bir biçimde gün yüzüne çıktığını tabir eden Kalaycıoğlu, bu duruma sebep olarak WhatsApp’ın “açık açık” dataların paylaşılacağını kullanıcılara bir kontratla dayatması olduğunu belirtti.
‘WHATSAPP ELEŞTİRİLİRKEN TOPLUMSAL MEDYADA KENDİMİZİ İSTEYEREK TEŞHİR EDİYORUZ’
Yurttaşların dijital mecralardaki varlıklarına dikkat çekerek, “sosyal medyanın getirdiği tanınırlık, toplumsal statü üzere kavramlar insanların seçim tercihlerinde ‘güvenlik’ tasasından evvel geliyor” diyen Kalaycıoğlu şöyle konuştu:
“Whatsapp zımnilik mukavelesi ‘kişisel bilgi güvenliği’, ‘mahremiyet’ olguları üzerinden eleştirilirken, başka taraftan günlük hayatımızın vazgeçilmez bir kesimi haline gelen toplumsal medya, şahsî datalar, fotoğraflar, pozisyon etiketleri üzere paylaşımlar ile kendimizi isteyerek teşhir ettiğimiz, ‘beğenilme’, ‘kabul görme’ hisleri üzerinden biçimlenen bir vitrine dönüşmüş durumda. Evvelce yüz yüze bağlantılar varken günümüzde daha soyut ve sanal münasebetlerle bir kümeye dâhil olma ve kabul görmenin daha kısa bir yolu olarak görülüyor. Yani beşerler, toplum ortasında onay ve kabul görme, toplumsal statü kazanma, saygınlık ve tanınırlık korkusu ile toplumsal medya üzerinden yaptıkları paylaşımlarla aslında bir nevi kendi ferdî datalarını, güvenliklerini tehdit ediyorlar. Halbuki toplumsal medya üzerinden paylaşılan her durum, bir bilgi tabanına kaydoluyor ve aslında yaptığınız her şey ‘sizin sayenizde’ izleniyor. Toplumsal medyanın getirdiği tanınırlık, toplumsal statü üzere kavramlar insanların seçim tercihlerinde ‘güvenlik’ kavramından evvel geliyor da diyebiliriz bir bakıma. Görülen o ki öykünün buraya kadarki kısmında istekli bir işbirliği mevcut. Lakin iş Whatsapp zımnilik kontratına gelince ‘kişisel verilerimize’ ait korkularımız gün yüzüne çıkıyor. Bu da Whatsapp’ın birinci kez kullanıcılara ‘açık açık’ şahsî datalara erişilebileceğine dair bir kontrat sunmasıyla oluştu. Yani bu tepkisellik açık açık söylenmenin refleksi aslında.”
‘GÖZETİM İDEOLOJİSİNE Mİ KARŞIYIZ, KARŞILAŞTIĞIMIZ DURUMLARDA DEĞİŞEN GÜVENLİK DERTLERİNE MI?’
“İzlenmenin getirdiği güvenlik korkusuna Whatsapp sıkıntısı üzerinden değil, nezaret teknolojisi üzerinden bakmak gerektiğini” söz eden Kalaycıoğlu, nezaret teknolojilerinin hayatımıza sızması ve nezaret üzerine yapılan tartışmaların yeni olmadığını belirterek şöyle devam etti:
“Sosyal medya üzerinden, yolda giderken, iş yerlerinde, yurtdışına çıkışlarımızda, cebimizde duran akıllı telefonlar ve neredeyse hepimizde var olan tablet yahut bilgisayarlarla izlendiğimiz kanısı uzun yıllardır bizleri meşgul eden dertlerimiz ortasında. Saklılığın tehdidi birçok kaynaktan gelmektedir. Mesela birinci MOBESE kamerasıyla ne vakit karşılaştığımızı sorsam eminim hatırlayamayız birçoğumuz. MOBESE kameralarına dönük vaktinde yaptığımız bir araştırmada, iştirakçilerin neredeyse yüzde yüzü MOBESE kameralarının olması gerektiği görüşünü savunmuştu. Buna neden olarak da “kontrol” ve “güvenlik” tasası ön plandaydı. Öte yandan yurtdışına çıkışlarda vize almak için parmak izi veriyorsunuz. Verdiğiniz bu parmak izi sonrasında bütün dünyanın data setlerinde dolaşıyor. Tıpkı vakitte bugün internette online ticaret yapan sitelerin büyük kısmı de yeniden şahsî enformasyon toplamaktadır. Kaldı ki bizlerin T.C. kimlik numaralarından, parmak izlerine ve özel bilgilerine kadar bütün şahsî bilgilerimiz dünyanın data setlerinde dolaşıyor. Üstelik bu bilgilerimizin alınması denetim ve güvenlik üzerinden legalleştiriliyor. Bir ‘gözetim’ teknolojisinin içerisinde yaşıyoruz. Hasebiyle bu durumu nezaret ideolojisi ve yaklaşımı açısından kıymetlendirmemiz gerekiyor. Bizler nezaret ideolojisine mi karşıyız, karşılaştığımız durumlarda değişen güvenlik telaşlarına mı?”
‘AYNI TEHDİT DEVAM EDECEK’
Kalaycıoğlu, “Gözetim çağında yaşadığımız bir dünyada Whatsapp’ın zımnilik mukavelesi küçük bir detay olarak kalıyor” diyerek, “Whatsapp, şu an da ülkelerin yasal mevzuatlarıyla uğraşmak yerine sorumluluğu bireye yükleyen bir uygulama olarak kullanıcılara kapalılık mukavelesi sunuyor. Bu kontratla de kişinin datalarının paylaşımını yasal hale getirmiş oluyor. Lakin teknoloji çağında yaşadığımız bir dünyada Whatsapp kapalılık kontratını kabul etmesiniz ne olacak. Farklı haberleşme uygulamaları ile de birebir tehdit devam edecek. Teknolojinin bu kadar küresel olduğu bir dünyada ve bu teknolojinin kaynağının, yaratıcısının biz olmadığımız dünyada yerli ve ulusal ne kadar mümkün olabilir ki? Bu sebeple bizler gözetleme teknolojisinin getirileri ile çaba etmek durumdayız. Güvenlik ve denetim kavramlarıyla yasallaştırılan nezaret çağında yurttaşlara vaat edilen hukuku, haklarımızı tekrar kazanmalıyız. Bunun için gayret etmek gerekiyor” dedi.
Gazete Duvar