DİSK-AR, ‘Covid-19 Çalışanları Nasıl Etkiledi?’ başlıklı raporuyla korona virüsü salgınının çalışma hayatına tesirlerine dair saha araştırmasının sonuçlarını açıkladı. Rapor 2 bin 237 DİSK üyesi personel ile tesadüfi yollarla görüşerek hazırladı. Araştırmaya katılan emekçilerin yüzde 14.3’ü metal, 7.8’i lastik-kimya, yüzde 6.8’i büro-ticaret-eğitim, yüzde 6.6’sı ise dokumacılık iş kolunda çalışıyor. Raporun açıklandığı içtimada konuşan DİSK Umumî Yöneticisi Dilek Çerkezoğlu, salgın nedeniyle istihdam ve iş kaybının 13 milyon seviyesine, geniş tarifli işsizlik ve istihdam kaybı orantısının ise yüzde 39’a ulaştığını söyledi.
Raporun sendika çatısı altından olmanın sağlamış olduğu müdafaayı gösterdiğini de belirten Çerkezoğlu, “Sendikalılık Covid-19’un yarattığı tahribatını sınırlamıştır. Covid-19’un, sendikasız ve kayıtsız işyerlerinde çalışan emekçiler üzerinde çok daha büyük tahribat yarattığını söylemek mümkündür” dedi.
DİSK üyeleriyle yapılan araştırmanın raporunda şu haberler konum aldı:
- Covid-19 salgını DİSK üyesi çalışanların çalışma biçimlerinde büyük değişimlere neden oldu. DİSK üyelerinin yüzde 63’ünün çalışma biçimi değişti. Kısa çalışma, meskenden çalışma, uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma yaygınlaştı. Müsaade tasarrufunun yaygınlaşmasıyla birlikte personellerin bir kısmı yıllık olura yahut kronik illeti nedeniyle idari/ücretli müsaadeye çıkarıldı. Çalışma biçimlerinin değişmesi bayanlarda ve şahsi bölümde farklılık gösterdi. Şahsi kesimde emekçilerin yüzde 76’sının çalışma biçimi değişti. DİSK üyesi bayan emekçilerin yüzde 81’inin çalışma biçimi değişti.
- Covid-19 salgını nedeniyle çalışma biçimlerinin değişmesiyle personellerin çalışma müddetleri düştü. Bu durum fiyat ve gelir kayıplarına yol açtı. DİSK üyesi çalışanların yüzde 36’sı fiyat yahut gelir kaybı yaşadı. Fiyat kaybı yaşayan DİSK üyesi bayanların orantısı erkeklerden daha fazla gerçekleşti. Bayanların yüzde 47,7’si ve erkeklerin yüzde 34,2’si fiyatını, fazla çalışma fiyatını yahut toplumsal ödemelerini eksik aldığını yahut hiç alamadıklarını belirtti.
- DİSK üyesi personellerin yüzde 75’i Covid-19 nedeniyle ekonomik zorluk yaşadığını beyan etti. Ekonomik zorluklar içinde birinci sırayı borçlanma aldı. Emekçilerin yüzde 25’ten fazlası borçlarının artığını belirtirken yüzde 19,4’ü kredi kartının alt limitini ödeyemedi.
- Kredi kartı borcunu ödeyemeyen personellerin nispeti yüzde 16,5, faturalarını ödemekte meşakkat yaşayan personellerin nispeti yüzde 13,7 oldu.
- Salgınla birlikte Türkiye çapında işyerlerinin kıymetli bir kısmı mal ve hizmet üretimine ara verdi ya da durdurdu. Bu durum fiili çalışma vadelerinin düşmesine neden olmuştur. Çalışanların yüzde 41’i çalışma müddetlerinin azaldığı belirtti. Şahsi bölümde bu nispet yüzde 52’ye ulaştı.
- Araştırma, bayanların erkeklere nazaran daha düşük fiyat aldığını, çalışma biçimlerinin daha fazla değiştiğini ve çalışma vadesinin daha fazla azaldığını ortaya koydu. Bayanların fiyat kaybı erkeklerden daha fazla nispette gerçekleşti. Bayanların fiyatlı çalışma vadeleri azaldı, bayanlar istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kaldı lakin konut içi yükleri arttı.
- Salgın devrinde kısa çalışma ödeneği ve fiyatsız müsaade ödeneği pratikleri yaygınlaştı. DİSK üyesi personellerin yüzde 27’si, şahsi kesim çalışanlarının yarısı İŞKUR’dan ödenek aldı. Çalışanların yüzde 23’ü kısa çalışma ödeneği aldığını belirtti.
- Covid-19 devrinde İŞKUR’un ödenekleri dışında sonlu seviyede çeşitli toplumsal yardım tatbikleri da gündeme geldi. Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından 4,5 milyon aileye yapılan 1.000 TL nakit destek yardımı ve erzak/gıda yardımları bu devirde kullanılan yardım programları oldu. Lakin araştırma gösterdi ki yaşanan ekonomik ve toplumsal tahribat önünde alınan tedbirler son kademe sonlu kaldı. DİSK üyesi personellerin yüzde 92’si devletten rastgele bir yardım alamadı.
- DİSK üyesi çalışanların yüzde 63’ü gelir akışı kesildiğinde 1 aydan daha az vade geçinebileceğini belirtti. 1-3 ay arası geçinebilen çalışanların orantısı yüzde 29, 3-6 ay arası geçinebileceğini söz eden personellerin nispeti ise yüzde 3,8 oldu.
- Covid-19 salgını emekçilerin azık harcama tercihlerini değiştirdi. Yaşanan iş ve gelir kaybı nedeniyle emekçilerin bir kısmı daha ucuz besinlere yönelirken, bir kısmı salgının insan sıhhati üzerinde yarattığı tehdit nedeniyle daha pahalı besinlere yöneldi. DİSK üyesi çalışanların yüzde 40’ı daha ucuz besinlere yöneldi.
- Personellerin yüzde 1,6’si Covid-19’a yakalandığını belirtirken, yüzde 27,8’i “çalışma arkadaşım/arkadaşlarım yakalandı” dedi. Böylelikle DİSK üyesi çalışanların yüzde 29,4’ü kendisinin yahut arkadaşlarının Covid-19’a yakalandığını belirtti. Şahsi bölüm personellerinin ise yüzde 1,9’u Covid-19’a yakalandı.
- Emekçilerin yüzde 15,4’ü işyerinde üretimin salgın nedeniyle durduğunu belirttii. Çalışanların yüzde 7,7’si işyerinde vaka görüldükten sonra salgına yakalanan çalışanın bulunduğu kısmın kapatıldığını ve geri kalan kısımların çalışmaya devam ettiğini, yüzde 5,8’i patron tarafından işin durdurulduğunu ve yüzde 1,9’u ise çalışmaktan kaçınma hakkını kullandığını belirtti.
- DİSK üyesi çalışanların yüzde 47’si Covid-19 nedeniyle işe gidiş geliş ve işyerlerinde alınan tedbirleri ehil bulduğunu belirtirken çalışanların yüzde 53’ü ise tedbirleri ehil bulmadı.
- Covid-19 çalışanlarda önemli bir hayat ve iş derdi yaratmıştır. Çalışanların yüzde 81,8’i kendisini ve/veya işini tehlikede hissettiğini belirtti.
- Çalışanların yüzde 84’e yakını Covid-19’u, ferdî ekonomik durumu için büyük bir tehlike olarak gördüğünü söyledi Birebir halde emekçilerin yüzde 87’sine yakını Covid-19’u Türkiye iktisadı ve dünya iktisadı için büyük bir tehlike olarak gördüğünü beyan etti. (HABER MERKEZİ)
Gazete Duvar
